روي ناخوش بورس به ريسك‌ها
بورس تهران همچنان بر مدار سرخ پوشي قرار دارد و درحال تعديل روزهاي خوش و مثبت گذشته است. معمولا روند صعودي بازار سهام پايدار نيست و پس از يك سيكل صعودي بازار نياز به استراحت دارد و اين منفي‌ها را مي‌توان ناشي از استراحت دانست. البته در اين روزها دلايل زيادي را مي‌توان براي نزول بازار آورد؛ اما با توجه به شرايط اين روزهاي بورس و تاثيرپذيري اين بازار از احوالات منطقه، مي‌توان ريسك‌ها و تنش‌هاي سياسي در داخل و خارج از كشور را يك علت براي اصلاح بازار سهام دانست.
بورس تهران همچنان بر مدار سرخ پوشي قرار دارد و درحال تعديل روزهاي خوش و مثبت گذشته است. معمولا روند صعودي بازار سهام پايدار نيست و پس از يك سيكل صعودي بازار نياز به استراحت دارد و اين منفي‌ها را مي‌توان ناشي از استراحت دانست. البته در اين روزها دلايل زيادي را مي‌توان براي نزول بازار آورد؛ اما با توجه به شرايط اين روزهاي بورس و تاثيرپذيري اين بازار از احوالات منطقه، مي‌توان ريسك‌ها و تنش‌هاي سياسي در داخل و خارج از كشور را يك علت براي اصلاح بازار سهام دانست.
برخي از كارشناسان علت سرخ پوشي بازار سرمايه را ناشي از شرايط سياسي و ريسك‌هاي سيستماتيك مي‌دانند. روز گذشته مخالفان مسلح با كنترل دمشق سقوط رسمي دولت بشار اسد را اعلام كردند.
تركيه با اشغال شمال سوريه و ايجاد يك كريدور و باقي گذاشتن تروريست‌ها در ادلب برنامه بلندمدت خود براي سوريه را تعريف كرد. حضور گروه‌هاي تروريستي در ادلب و توافقي كه در قالب روند آستانه در خصوص آنها شكل گرفت، پاشنه آشيلي براي نظام اسد بود. تقويت اين گروه‌ها در ادلب باعث شد تا آنها پيشروي به شرق ادلب و حلب و حماه و نهايتا دمشق را پيش ببرند.
مشكل سوريه از بهار دمشق و بهار عربي شروع شد. بشار اسد آن زمان اعلام كرده بود كه نگران تسري اين تحولات به سوريه نيست چرا كه سوريه نظامي مردمي دارد.
اين سخنان بعد از آن صورت گرفت كه بشار اسد طي ساليان قبل از روند «بهار دمشق» فاصله گرفته بود و گفتمان امنيتي آن مجدد مبتني بر «امنيت نخبگان حاكم» قرار گرفت و «امنيت انساني» مورد غفلت مجدد قرار گرفت. همين موضوع باعث شد تا جمعيت سني مذهب سوريه مخالفت جدي با دولت بشار اسد داشته باشند.
شيرين هانتر، عضو شوراي روابط خارجي امريكا و استاد دانشگاه جورج تاون در اين خصوص به خبرنگار تابناك مي‌گويد: نظام اسد يك نظام اقليت بود كه توسط علويان ايجاد شده است، در حالي كه اكثريت مردم سوريه سني هستند. بنابراين، مقاومت مردمي زيادي در برابر شورشيان صورت نگرفت.
با شروع اعتراضات در سوريه و تبديل آن به جنگي نيابتي ميان گروه‌هاي تروريستي اوضاع سوريه متفاوت از روند بهار عربي در ساير كشور‌ها شد. گروه‌هاي جهادي و تروريستي از مناطق مختلف خود را به سوريه رساندند و با دولت بشار اسد مقابله كردند. اين نيرو‌ها با كمك حاميان خارجي درصدد تغيير نظام اسد و تغيير ژئوپليتيك اين كشور و منطقه برآمدند.
سقوط سوريه يا ناآرامي‌هاي سياسي در اين كشور مي‌تواند تاثيرات چندجانبه‌اي بر بورس داشته باشد و با توجه به شرايط ايجاد شده در اين كشور نوع ارتباطات با ايران منطقه مي‌تواند تاثير كوتاه‌مدت يا بلندمدت روي بازار سهام داشته باشد.
نخستين تاثير را مي‌توان در افزايش نوسان بازار دانست. ناآرامي‌ها و تحولات مهم سياسي خارجي اغلب باعث عدم اطمينان سرمايه‌گذاران در بازارهاي مالي مي‌شود. اين عدم اطمينان مي‌تواند افزايش نوسان قيمتي سهام را در بورس به دنبال دارد و ممكن است صفوف خريد بيش از گذشته تقويت شود و در نتيجه سرخ پوشي بازار سهام را در پي داشته باشد.
مولفه بعدي را تاثير بر صادرات و واردات است، ايران و سوريه به عنوان كشورهاي همسايه و اعضاي گروه‌هاي اقتصادي منطقه‌اي، داراي روابط تجاري بوده‌اند. بي‌ثباتي در سوريه مي‌تواند مشكلاتي در تجارت بين‌المللي و منطقه‌اي را در پي داشته باشد. اين امر ممكن است بر شركت‌هايي كه به صادرات يا واردات وابسته هستند تاثيرگذار باشد و توانايي رقابتي و درآمدزايي آنها را كاهش دهد.
سومين مورد تاثيرگذار را مي‌توان تحريم‌ها و سياست‌هاي منطقه‌اي دانست. تحولات سياسي و جايگيري حكومت جديد در سوريه ممكن است به افزايش تنش‌هاي بين‌المللي منجر شود كه در نهايت مي‌تواند باعث تشديد تحريم‌ها يا محدوديت‌هاي جديد عليه ايران شود و تحريم‌ها نيز در نوع خود تاثير بسزايي روي بورس تهران دارد.
چهارمين مولفه نيز ريسك‌هاي امنيتي و جغرافيايي است. بي‌ثباتي در كشورهاي همسايه مي‌تواند ريسك‌هاي امنيتي و جغرافيايي را افزايش دهد. اين موضوع در بخش‌هايي مانند انرژي، حمل و نقل و تجارت تاثير منفي بگذارد. افزايش ناامني ممكن است هزينه‌هاي امنيتي و بيمه‌اي را براي شركت‌ها افزايش داده و سود آنها را كاهش دهد
مشكلات اجتماعي و اقتصادي داخلي نيز در وهله خود تاثير بسزايي بر شرايط دارد. پناهندگي و مهاجرت ناشي از بحران‌هاي منطقه‌اي مانند سقوط سوريه مي‌تواند باعث فشار اقتصادي و اجتماعي بر ايران شود. افزايش تعداد پناهندگان ممكن است نياز به هزينه‌هاي بيشتر دولت و سازمان‌هاي بين‌المللي براي فراهم كردن امنيت و شرايط زندگي مناسب داشته باشد، كه مي‌تواند منابع مالي كشور را محدود كند و در نهايت با توجه به تامين مالي دولت‌ها از بورس ممكن است در بلندمدت دولت با كسري مواجه شود و مجبور به تامين مالي از بورس شود.
ششمين مولفه نيز سياست‌هاي پولي و مالي است. دولت‌ها معمولاً در پاسخ به بحران‌هاي خارجي، سياست‌هاي مالي و پولي خاصي را اتخاذ مي‌كنند. اين سياست‌ها ممكن است شامل تزريق نقدينگي به بازار، كاهش نرخ بهره يا حمايت از صنايع خاص باشد. تاثير اين سياست‌ها مي‌تواند به‌طور مستقيم بر بورس تهران و عملكرد شركت‌هاي ليست‌شده در آن اثرگذار باشد.
تحولات سياسي و اقتصادي در كشورهاي همسايه مي‌تواند به‌شدت بر وضعيت اقتصادي و مالي كشورهاي ديگر از جمله ايران تاثير بگذارد و بورس تهران به عنوان بازاري حساس و پرتحرك، به سرعت به اين تغييرات واكنش نشان خواهد داد. رهيافت‌ها به اين وضعيت بايد بر مبناي بررسي دقيق شرايط، پيش‌بيني‌هاي اقتصادي و استراتژي‌هاي مديريت ريسك باشد.
بازار از دريچه معاملات
در دومين روز كاري هفته يعني يكشنبه 18 آذر 1403، شاخص كل بورس تهران در مقايسه با معاملات روز گذشته كاهش 15 هزار و 999 واحدي را تجربه كرد و به عدد 2 ميليون و 452 هزار واحدي رسيد. همچنين شاخص كل هم وزن نيز در مقايسه با معاملات روز گذشته كاهش 4 هزار و 233 واحدي را ثبت كرد و به عدد 790 هزار و 298 واحدي رسيد.
در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس كاهش 16 واحدي را ثبت كرد و در ايستگاه 24 هزار و 280 واحدي ايستاد.
صف‌هاي فروش نسبت به روز گذشته با تغيير منفي 66 درصدي مواجه شدند و از طرفي صف‌هاي خريد با تغيير روزانه 29 درصد مثبتي همراه بودند. همچنين حجم معاملات 24.3 ميليارد برگه سهم و ارزش معاملات خرد (سهام، حق تقدم و صندوق‌هاي سهامي) 11 هزار و 380 ميليارد تومان بودند.
بيشترين افت شاخص به نمادهاي معاملاتي «فپلاد و فملي» با به ترتيب اثرگذاري منفي ۲۷۰۰ و ۲۲۰۰ واحدي در كاهش رقم شاخص اختصاص داشت؛ پرتراكنش‌ترين نمادها هم «وبملت و خودرو» بودند كه هر كدام بيش از ۱۷ هزار فقره معامله را ثبت كردند.
در اين روز صنايع حفاري، پيمانكاري صنعتي، فعاليت مهندسي، مخابرات، ماشين آلات الكترونيكي، نوشيدني، بيمه، بنادر و كشتيراني، زغال سنگ، محصولات كاغذي، سخت افزار و تجهيزات، ساير مواد معدني، فعاليت مرتبط با ارواق بهادار، شيرينجات، كاشي و سراميك، انبوه‌سازي املاك و مستغلات، خرده فروشي باستثناي وسايل نقليه موتوري، خدمات رفاهي-برق و ليزينگ با بازده مثبت روبه‌رو شدند.