مكانيسم مقابله با پولشويي در مدارس و دانشگاه‌ها

در روزهايي كه موضوع استفاده از ظرفيت‌هاي تصميم‌سازي كلان كشور (از جمله شوراي عالي امنيت ملي) براي پيوستن به fatf مطرح شده، لازم است ابعاد مختلف اين مقوله در قلمروهاي مختلف مورد بررسي قرار گيرد. واقع آن است كه پولشويي، پديده‌اي جهاني و تهديدي جدي براي اقتصاد هر كشوري است كه مي‌تواند منجر به فساد مالي، تضعيف نهادهاي اقتصادي و اجتماعي، و حتي تهديد امنيت ملي شود. در ايران، براي مقابله با اين معضل، علاوه بر تقويت سيستم‌هاي نظارتي و اجرايي، نياز به آگاهي‌بخشي و آموزش عمومي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. نظام‌هاي آموزشي كشور، به‌ويژه نظام آموزش و پرورش و نظام آموزش عالي، مي‌توانند نقش بي‌بديلي در اين فرآيند ايفا كنند. اين مقاله به بررسي نقش اين دو نهاد در آموزش مبارزه با پولشويي و لزوم اصلاح و بهبود روش‌هاي آموزشي در راستاي مقابله با اين پديده پرداخته و راهكارهايي براي استفاده بهينه از اين ظرفيت‌ها ارايه مي‌دهد. آغاز آگاهي از دوران مدرسه: آموزش‌هاي اوليه در دوران مدرسه، اساس شكل‌گيري نگرش‌هاي اقتصادي و اجتماعي دانش‌آموزان را مي‌سازد. از اين رو، آشنا كردن دانش‌آموزان با اصول پايه‌اي اقتصاد، ماليات، پولشويي و آثار منفي آن بر جامعه مي‌تواند زمينه‌ساز تربيت نسل‌هايي آگاه و مسوول باشد كه نسبت به فساد و پولشويي حساسيت بيشتري دارند.

1) گنجاندن مباحث اقتصادي در برنامه‌هاي درسي: يكي از مهم‌ترين اقداماتي كه نظام آموزش و پرورش مي‌تواند در اين زمينه انجام دهد، گنجاندن مباحث مرتبط با اقتصاد و فساد مالي در برنامه‌هاي درسي مدارس است. آموزش مفاهيم ابتدايي مانند منابع مالي، نقش بانك‌ها، ماليات و مبارزه با پولشويي مي‌تواند در پايه‌گذاري آگاهي مالي دانش‌آموزان موثر باشد. به‌ويژه درس‌هايي كه به اخلاق اقتصادي، شفافيت و مسووليت‌پذيري مالي پرداخته و دانش‌آموزان را از ابتداي دوره تحصيلي با مفاهيم فساد و پولشويي آشنا مي‌كند، مي‌تواند به تربيت نسل‌هاي آگاه و هوشمند كمك كند.

2) برگزاري كارگاه‌هاي آگاهي‌بخشي: در كنار تدريس دروس رسمي، برگزاري كارگاه‌ها و برنامه‌هاي آموزشي ويژه در مدارس مي‌تواند به درك بهتر دانش‌آموزان از مسائل اقتصادي و مالي كمك كند. اين كارگاه‌ها مي‌توانند شامل شبيه‌سازي‌هاي عملي براي شناسايي پولشويي، تحليل اخبار اقتصادي، و توضيح چگونگي آسيب‌هاي پولشويي به اقتصاد كشور باشند.

3) تشويق به تفكر انتقادي و مسووليت‌پذيري اجتماعي: آموزش تفكر انتقادي و تحليل موقعيت‌هاي اقتصادي و اجتماعي يكي از اركان مهم در جلوگيري از وقوع پولشويي است. با تشويق دانش‌آموزان به پرسشگري و ارزيابي راهكارهاي مختلف اقتصادي، مي‌توان آنها را به شهرونداني مسوول و آگاه تبديل كرد كه به‌راحتي فريب نخورده و در برابر فساد ايستادگي كنند. از سوي ديگر، نظام آموزش عالي نيز در مبارزه با پولشويي نقش حياتي ايفا مي‌كند. دانشگاه‌‌ها به عنوان نهادهايي براي تربيت متخصصان، مديران و سياستگذاران آينده، بايد از هم‌اكنون مسووليت‌هاي خود را در قبال اين معضل به‌طور جدي‌تر دنبال كنند.

1) برگزاري دوره‌هاي تخصصي در زمينه مبارزه با پولشويي: دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالي مي‌توانند دوره‌هاي تخصصي در زمينه پولشويي، قوانين ضد پولشويي، و روش‌هاي پيشگيري و شناسايي آن راه‌اندازي كنند. اين دوره‌ها مي‌تواند براي دانشجويان رشته‌هاي مختلف مانند حقوق، اقتصاد، مديريت، حسابداري و علوم سياسي، به‌ويژه در مقاطع تحصيلات تكميلي، طراحي شود تا كارشناسان و متخصصان آينده با چالش‌هاي پولشويي به‌طور علمي و كاربردي آشنا شوند.

2) ارتباط با سازمان‌هاي بين‌المللي و برگزاري همايش‌ها و كنفرانس‌ها: نظام آموزش عالي بايد ارتباط خود را با نهادهاي بين‌المللي و ساير كشورها در زمينه مبارزه با پولشويي گسترش دهد. برگزاري همايش‌ها، كنفرانس‌ها و كارگاه‌هاي بين‌المللي در اين حوزه مي‌تواند به انتقال تجربيات جهاني و آشنايي دانشگاهيان با بهترين شيوه‌هاي مبارزه با پولشويي كمك كند. اين تعاملات نه تنها موجب ارتقاي سطح دانش علمي مي‌شود، بلكه به تقويت همكاري‌هاي بين‌المللي در اين زمينه نيز خواهد انجاميد.

3) آموزش اخلاق حرفه‌اي و مسووليت‌پذيري اجتماعي: در كنار آموزش‌هاي فني و تخصصي، بايد به آموزش اخلاق حرفه‌اي و مسووليت‌پذيري اجتماعي نيز توجه ويژه‌اي شود. دانشگاه‌ها بايد به دانشجويان خود اصول اخلاقي حرفه‌اي در برخورد با فساد، پولشويي و ساير فعاليت‌هاي غيرقانوني را آموزش دهند. اين امر در افزايش آگاهي و ايجاد تغييرات رفتاري موثر خواهد بود.

4) توسعه تحقيقات علمي در زمينه پولشويي: دانشگاه‌ها مي‌توانند با ايجاد مراكز تحقيقاتي و پايان‌نامه‌هاي مرتبط با مبارزه با پولشويي، به توليد دانش جديد در اين زمينه كمك كنند. انجام تحقيقات علمي و كاربردي مي‌تواند به شناسايي راهكارهاي نوين براي مقابله با اين معضل و توسعه روش‌هاي پيشگيرانه كمك كند. در نتيجه‌گيري مي‌توان گفت نظام‌هاي آموزش و پرورش و آموزش عالي كشور مي‌توانند با اتخاذ رويكردهاي مناسب و برنامه‌ريزي دقيق، نقشي كليدي در مبارزه با پولشويي ايفا كنند. آموزش مفاهيم اقتصادي و مبارزه با فساد از سنين پايين تا سطوح دانشگاهي، تربيت نسل‌هاي آگاه و مسوول را به دنبال خواهد داشت. همچنين، دانشگاه‌ها به عنوان مراكز توليد علم و تخصص، بايد از طريق دوره‌هاي آموزشي، همايش‌ها، و تحقيقات علمي در اين حوزه، به ارتقاي سطح آگاهي و مبارزه با پولشويي در كشور كمك كنند. همكاري موثر اين دو نهاد مي‌تواند به ايجاد جامعه‌اي شفاف‌تر، متعهدتر و مقاوم‌تر در برابر فساد مالي و پولشويي منجر شود.