زنگ خطر مصرف گاز، آتشي كه آرام مي‌سوزاند!
زمستان هنوز نيامده، آژير قرمز مصرف گاز در كشور به صدا درآمده است. با نزديك شدن به روزهاي سرد سال، مسوولان بار ديگر از مردم خواسته‌اند كه در مصرف گاز صرفه‌جويي كنند؛ چرا كه با ادامه روند كنوني، احتمال قطعي گاز و پيامدهاي ناگوار آن دور از انتظار نيست.
زمستان هنوز نيامده، آژير قرمز مصرف گاز در كشور به صدا درآمده است. با نزديك شدن به روزهاي سرد سال، مسوولان بار ديگر از مردم خواسته‌اند كه در مصرف گاز صرفه‌جويي كنند؛ چرا كه با ادامه روند كنوني، احتمال قطعي گاز و پيامدهاي ناگوار آن دور از انتظار نيست. آمارها نشان مي‌دهند كه ايران با وجود داشتن يكي از بزرگ‌ترين ذخاير گازي جهان، همچنان با چالش‌هاي جدي در تامين گاز براي مصارف خانگي و صنعتي روبه‌رو است.
به گزارش «تعادل»، ايران سال‌هاست كه در زمره بزرگ‌ترين توليدكنندگان گاز طبيعي در جهان قرار دارد، اما اين ثروت خدادادي به جاي آنكه مايه آسايش و رفاه باشد، به چالشي جدي براي كشور تبديل شده است. با افزايش جمعيت، گسترش شهرنشيني و الگوي نامناسب مصرف انرژي، مصرف گاز در كشور به‌طور سرسام‌آوري افزايش يافته است. بر اساس آمار شركت ملي گاز، حدود ۷۰ درصد از گاز توليدي كشور در بخش خانگي مصرف مي‌شود، در‌حالي كه سهم صنعت و نيروگاه‌ها از اين منبع حياتي بسيار كمتر است. ازسوي ديگر، كارشناسان معتقدند كه مساله اصلي، نه كمبود منابع بلكه عدم مديريت صحيح در مصرف انرژي است. خانه‌هاي غيراستاندارد، سيستم‌هاي گرمايشي ناكارآمد و فرهنگ مصرف بي‌رويه، از جمله دلايلي هستند كه باعث شده‌اند زنگ خطر مصرف گاز در كشور به صدا درآيد. مصرف بي‌رويه گاز نه تنها به معناي از دست رفتن منابع ارزشمند انرژي است، بلكه پيامدهاي اقتصادي و زيست‌محيطي زيادي نيز به همراه دارد. با افزايش مصرف داخلي، حجم صادرات گاز كاهش مي‌يابد و كشور از درآمدهاي ارزي محروم مي‌شود. همچنين، مصرف بي‌رويه گاز به معناي افزايش انتشار گازهاي گلخانه‌اي و تشديد آلودگي هواست كه در نهايت به بحران تغييرات اقليمي دامن مي‌زند. از سوي ديگر، افزايش مصرف در روزهاي سرد سال مي‌تواند به افت فشار گاز در شبكه و قطعي‌هاي گسترده در مناطق مختلف كشور منجر شود. تجربه سال‌هاي گذشته نشان داده كه چنين وضعيتي مي‌تواند خسارات سنگيني به صنايع وارد كرده و زندگي روزمره مردم را با اختلال مواجه كند. براي مقابله با بحران مصرف گاز، مسوولان و كارشناسان راهكارهاي متعددي را پيشنهاد كرده‌اند. يكي از اين راهكارها، افزايش آگاهي عمومي در خصوص اهميت صرفه‌جويي و تغيير الگوي مصرف است. آموزش مردم درباره استفاده بهينه از وسايل گرمايشي، تنظيم دماي منازل در محدوده استاندارد و استفاده از لباس گرم در خانه مي‌تواند به كاهش مصرف گاز كمك كند.
همچنين، اصلاح ساختار ساختمان‌ها و استفاده از عايق‌هاي حرارتي يكي ديگر از راهكارهايي است كه مي‌تواند مصرف انرژي را به‌طور چشمگيري كاهش دهد. توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير و كاهش وابستگي به گاز طبيعي نيز از جمله راهبردهاي بلندمدتي است كه مي‌تواند فشار بر منابع گازي را كم كند. با وجود تمام هشدارها و توصيه‌ها، به نظر مي‌رسد كه عبور از زمستان بدون بحران انرژي، نيازمند همكاري همه‌جانبه مردم و مسوولان است. اگر هر كدام از ما سهم خود را در صرفه‌جويي انرژي ايفا كنيم، مي‌توانيم از مشكلات بزرگ‌تر پيشگيري كنيم. در غير اين صورت، زمستان پيش‌رو نه تنها با سرما، بلكه با بحران‌هايي همچون قطعي گاز و آسيب به اقتصاد و محيط‌زيست همراه خواهد بود. اكنون زمان آن است كه صداي اين زنگ خطر را جدي بگيريم و براي آينده‌اي پايدارتر گام‌برداريم. به گفته منابع خبري، مصرف گاز در ايران با كاهش دماي هوا و ورود سامانه‌هاي سرمايشي جديد به سطح بي‌سابقه‌اي رسيده است. در روز ۱۹ آذر، بخش خانگي، تجاري و صنايع خرد كشور، ۶۰۰ ميليون مترمكعب گاز معادل ۷۲ درصد كل گاز تزريق‌شده به شبكه سراسري را مصرف كرده‌اند. اين روند مصرفي باعث ايجاد افت فشار گاز در برخي استان‌ها شده است.
در حال حاضر تمام پالايشگاه‌هاي گازي با ظرفيت كامل در خدمت فرآورش گاز خام دريافتي از بخش بالادستي صنعت نفت هستند و تمام خطوط لوله اصلي و ايستگاه‌هاي تقويت فشار در مدار توليد قرار دارند.
همين موضوع موجب افت فشار گاز در برخي استان‌ها مانند آذربايجان شرقي، خراسان رضوي، خراسان جنوبي و اردبيل شده و خطر قطع گاز در استان‌هاي شمالي مانند مازندران، گلستان و خراسان شمالي نيز وجود دارد. به گفته غلامعباس حسيني، مديرعامل مجتمع گاز پارس جنوبي، پالايشگاه‌هاي سيزده‌گانه اين مجتمع با تمام ظرفيت خود مشغول توليد گاز هستند و روزانه ۵۸۵ ميليون مترمكعب گاز را به شبكه سراسري تزريق مي‌كنند. توليد روزانه اين پالايشگاه‌ها بيش از ۶۱۳ ميليون مترمكعب است كه سهم قابل‌توجهي در تامين نياز كشور دارد.
وي همچنين اعلام كرد: از ابتداي سال جاري تا پايان آذر، ۱۴۳ ميليارد مترمكعب گاز شيرين به شبكه تزريق شده است و تلاش‌هاي نوآورانه و تعميرات اساسي نقش مهمي در پايداري توليد گاز داشته است.
پاك‌نژاد, وزير نفت با تاكيد بر اينكه با كاهش حداقل ۲ درجه از دماي سيستم‌هاي گرمايشي مي‌توان به تامين گاز در سرشاخه‌ها و نقاط انتهايي شبكه گاز كمك كرد، گفت: همكاري مردم در اين زمينه، نقش بسيار تعيين‌كننده‌اي در عبور بدون چالش از زمستان خواهد داشت.
به گفته وي كاهش ۲ درجه‌اي دما در بخش خانگي و تجاري، ۵۰ تا ۶۰ ميليون مترمكعب صرفه‌جويي در مصرف گاز كشور را به‌دنبال دارد و با اين اقدام، در نقاط انتهايي شبكه در شمال غرب و شمال شرق كشور كه ممكن است با افت فشار مواجه شوند، مشكلي در تامين گاز نخواهيم داشت. افزايش مصرف گاز در روزهاي سرد زمستان و تاثير آن بر افت فشار شبكه گاز موجب وابستگي شديد شبكه گاز كشور به توليد پايدار از پالايشگاه‌هاي بزرگ مانند مجتمع پارس جنوبي مي‌شود. ادامه روند افزايش مصرف مي‌تواند به قطع گاز در روستاها و مناطق دورافتاده منجر شود. همچنين افت فشار در استان‌هاي سردسير تهديدي جدي براي پايداري شبكه گاز است. مديريت مصرف خانگي و تجاري مي‌تواند در گذر از اين شرايط موثر باشد، همچنين صرفه‌جويي در بخش كشاورزي و گلخانه‌ها به‌گونه‌اي كه تنظيم مشعل‌ها و پوشش گلخانه‌ها مي‌تواند ۲۵درصد مصرف گاز را كاهش دهد. علاوه‌بر اين همراهي صنايع، كشاورزان و مردم براي جلوگيري از فشار بيش از حد بر شبكه گاز مي‌تواند موثر باشد. با توجه به برودت بيشتر هوا در روزهاي آتي، احتمال مي‌رود مصرف گاز به مرز ۶۵۰ ميليون مترمكعب در روز برسد. اين مساله نيازمند مديريت دقيق مصرف و همكاري گسترده مردم و صنايع است. تلاش‌هاي بي‌وقفه پالايشگاه‌هاي مجتمع گاز پارس جنوبي و رعايت مديريت مصرف در بخش‌هاي خانگي و صنعتي، راهگشاي عبور از اين شرايط بحراني است. تنها با همدلي و همكاري عمومي مي‌توان از مشكلات ناشي از افت فشار و قطع گاز جلوگيري كرد و زمستاني گرم و پايدار را براي هموطنان رقم زد.