ضرورت ايجاد شبكه حمايتي از سالمندان
معمولاً در دنيا، ابتدا شاخص‌هاي كلان اقتصادي رشد مي‌كنند و سپس با فاصله‌اي ۳۰ تا ۵۰ ساله، بر شاخص‌هاي خرد اقتصادي و رفاه عمومي تأثير مي‌گذارند، اين روند در كشورهاي غربي نيز مشاهده شده و به همين دليل پيش‌بيني مي‌شود كه سهم كشورهاي G۷ از اقتصاد جهاني كاهش يابد و كشورهاي با جمعيت جوان‌تر، مانند كشورهاي E۷، سهم بيشتري از رفاه عمومي را به دست آورند.
معمولاً در دنيا، ابتدا شاخص‌هاي كلان اقتصادي رشد مي‌كنند و سپس با فاصله‌اي ۳۰ تا ۵۰ ساله، بر شاخص‌هاي خرد اقتصادي و رفاه عمومي تأثير مي‌گذارند، اين روند در كشورهاي غربي نيز مشاهده شده و به همين دليل پيش‌بيني مي‌شود كه سهم كشورهاي G۷ از اقتصاد جهاني كاهش يابد و كشورهاي با جمعيت جوان‌تر، مانند كشورهاي E۷، سهم بيشتري از رفاه عمومي را به دست آورند.
صالح قاسمي، كارشناس تحولات خانواده با بيان اين مطلب در دومين نشست از سلسله نشست‌هاي “ايران جوان “ گفت: بايد به دنبال راهكارهايي بود كه اين قشر از جامعه احساس تنهايي و بي‌سرپرستي نكنند.
او با تاكيد بر اهميت جمعيت در حوزه اقتصاد، اظهار داشت: اگرچه كشورهايي مانند هند، اندونزي و برزيل از نظر شاخص‌هاي كلان اقتصادي رشد كرده‌اند، اما اين رشد به رفاه عمومي مردم آنها منجر نشده است.
وجود نابرابري‌ها
قاسمي با بيان اينكه رشد اقتصادي نمي‌تواند به تنهايي معياري براي موفقيت و پيشرفت اجتماعي باشد و بايد به رفاه عمومي مردم نيز توجه شود، گفت: در ايران، با وجود رشد اقتصادي در برخي سال‌ها، نابرابري‌ها و مشكلات معيشتي همچنان وجود دارد و اين موضوع نيازمند توجه جدي است.
او با تأكيد بر اينكه كشورهاي G۷، شامل كشورهاي صنعتي و توسعه‌يافته فعلي هستند و ويژگي جمعيتي مشتركي دارند، گفت: جمعيت اين كشورها شامل كانادا، فرانسه، آلمان، ايتاليا، ژاپن، بريتانيا و ايالات متحده امريكا به سرعت به سمت سالخوردگي حركت مي‌كنند و نيروي كار دروني خود را به‌شدت كاهش مي‌دهند، در مقابل، اين كشورها به مهاجرپذيري روي آورده‌اند.
اين كارشناس تحولات خانواده و جمعيت افزود: ويژگي مشترك جمعيتي كشورهاي E۷، كه كشورهاي چين، هند، اندونزي، بريزيل، رويسه، مكزيك و تركيه را در برمي‌گيرند، علاوه بر جمعيت زياد، نرخ رشد جمعيت مثبت و ساختار جمعيتي جوان است كه به شكل هرم سني جوان نمايان مي‌شود. قاسمي، با بيان اينكه سازمان جهاني اقتصاد با انتشار پيش‌بيني‌هايي در حوزه اقتصاد، اعلام مي‌كند كه آينده اقتصاد جهان از كشورهاي G۷ به كشورهاي E۷ منتقل مي‌شود، گفت: به عبارتي ديگر، اقتصاد بر پايه جمعيت مي‌چرخد و اين نكته را بايد در نظر داشت كه با وجود رشد شاخص‌هاي كلان اقتصادي در كشورهايي مانند هند، اندونزي و برزيل، اين كشورها به دليل عدم رفاه عمومي بالا، مطلوب نيستند.
او با اشاره به اين مساله كه معمولاً در دنيا، ابتدا شاخص‌هاي كلان اقتصادي رشد مي‌كنند و سپس با فاصله‌اي ۳۰ تا ۵۰ ساله، اين رشد بر شاخص‌هاي خرد اقتصادي و رفاه عمومي تأثير مي‌گذارد، تاكيد كرد: اين روند، مشابه تجربيات كشورهاي غربي پس از انقلاب صنعتي و جهش تكنولوژي است.
در آينده نزديك بيش از ۳۰ درصد جمعيت ايران سالمند خواهد بود
قاسمي در ادامه به برخي آمارهاي نگران‌كننده در حوزه جمعيت اشاره كرد و گفت: نرخ رشد جمعيت ايران از ۳.۹ درصد در سال ۶۵ به ۱.۱ درصد در سال ۱۴۰۲ رسيده، همچنين كاهش نرخ باروري از ۶.۵ فرزند به ازاي هر زن در سال ۶۵ به ۱.۶ فرزند در حال حاضر رسيده و اين كاهش نشان‌دهنده بحراني عميق در ساختار جمعيتي كشور است.
او با تاكيد بر اينكه اين روند ممكن است به كاهش نيروي كار و افزايش هزينه‌هاي اجتماعي منجر شود، گفت: استان‌هايي مانند گيلان و مازندران با نرخ باروري ۰.۹ و ۱.۱ فرزند به ازاي هر زن، به‌شدت در معرض خطر قرار دارند، همچنين سن ازدواج در ايران به‌طور ميانگين به ۲۵ سال براي دختران و ۳۰ سال براي پسران رسيده است كه اين موضوع مي‌تواند به كاهش نرخ باروري منجر شود.
قاسمي با بيان اينكه در آينده نزديك بيش از ۳۰ درصد جمعيت ايران سالمند خواهد بود، تأكيد كرد: اين تغييرات تأثيرات قابل توجهي بر ساختارهاي اقتصادي و اجتماعي كشور خواهد داشت و ممكن است منجر به به كاهش نيروي كار و فشار بر سيستم‌هاي بهداشتي و درماني شود، اين موضوع مي‌تواند به بحران‌هايي در حوزه سلامت و تأمين اجتماعي منجر شود كه نيازمند برنامه‌ريزي دقيق و موثر است.
اين كارشناس در ادامه به چالش‌هاي اجتماعي ناشي از سالخوردگي جمعيت اشاره كرد و گفت: پديده‌هايي مانند سندروم آشيانه خالي و سالمندان سرراهي، مشكلات روحي و رواني را براي سالمندان ايجاد مي‌كند و اين مسائل به دليل عدم حمايت خانوادگي و اجتماعي، مي‌تواند به بحران‌هاي اجتماعي بيشتري منجر شود.
او بر اهميت ايجاد شبكه‌هاي اجتماعي و حمايتي براي سالمندان تأكيد كرد
با بيان اينكه اگر امروز به اين چالش‌ها توجه نشود، در آينده‌اي نزديك ممكن است ديگر فرصتي براي جبران وجود نداشته باشد، از نخبگان، رسانه‌ها و خانواده‌ها خواست تا با افزايش آگاهي و توجه به مسائل جمعيتي، به بهبود وضعيت جمعيت و رفاه عمومي كمك كنند.
توان دروني جمعيت، در حال كم شدن است
اين در حالي است كه طي روزهاي گذشته رييس موسسه تحقيقات جمعيت كشور نيز اظهار داشت: مطالعات انجام شده در مورد آينده تحولات باروري در ايران، نشان مي‌دهد، افراد متولد شده در دهه‌هاي ۶۰ و ۷۰، اوج تولدهاي دهه‌هاي اخير به تدريج از مرحله ازدواج و فرزندآوري عبور مي‌كنند و به اصطلاح توان دروني جمعيت، در حال كم شدن است و در صورتي كه مداخلات سياستي موثر واقع نشود، انتظار مي‌رود نرخ باروري، در كمتر از حد جايگزيني تثبيت شود.
محمودي ادامه داد: در اين شرايط مي‌توان پيش بيني كرد كه در صورت تداوم تحولات فوق، در سه دهه آينده با كاهش شديد جمعيت در سن كار، جامعه كاملاً سالخورده و به تبع آن فشار بر سيستم‌هاي بازنشستگي و تامين هزينه‌هاي بهداشت و درمان سالمندان در ايران مواجه شويم و اين موضوعي است كه منتقدان براي آن توضيحي ارايه نداده‌اند.