رفع فيلترينگ و معادله توليد ثروت از علم

هادی حق شناس

براي درك تصميمي كه آقاي رييس‌جمهور و ساير اعضاي دولت براي رفع فيلترينگ 2 اپليكيشن مهم گرفته‌اند، ابتدا بايد ديد ما در چه عصري زندگي مي‌كنيم تا مشخص شود چرا اين اقدام داراي اهميت بوده است؟ عصري كه ما در آن قرار داريم عصر انقلاب ديجيتال است. عصر اقتصادِ نوين است. عصري است كه براي انجام كار و فعاليت، ديگر نياز نيست افراد همديگر را ديده و ملاقات كنند. براي انعقاد قراردادها و تفاهمنامه‌ها ديگر نيازي به مكاتبه با كاغذ و خودكار نيست. عصري كه در آن واقع شده‌ايم، عصر محدوديت مرزها نيست، عصري است كه در آن براي خريد و فروش خدمات، نيازي به پروتكل‌ها يا تشريفات خاص اداري نيست. عصري كه در آن واقع شده‌ايم به معناي واقعي عصر تحقق دهكده جهاني است. عصر به مشاركت گذاشتن اطلاعات در سراسر كره خاكي است. عصر ارزشمند شدن زمان و اهميت قائل شدن براي دقايق است. عصري است كه در آن، هر فردي اگر يك ساعت يا حتي يك دقيقه از موضوعي ديرتر از سايرين خبردار شود، خسارات و آسيب‌هاي زيادي را بايد متحمل شود. خساراتي كه ممكن است معادل چند دهه كار باشد. در اين عصر و اين هنگامه به صورت لحظه‌اي است كه اطلاعات جابه‌جا شده و ارزش دارايي‌ها كم يا زياد مي‌شود. به صورت لحظه‌اي زندگي‌ها تغيير مي‌كند و سرنوشت افراد بالا و پايين مي‌شود. عصري است كه ديگر نياز نيست براي ديدن، بازديد يا مشاهده كشوري ضرورتا حركت فيزيكي انجام داد از جايي به جاي ديگر سفر كرد. چون زمانه، زمانه جديدي شده است و بيش از همه عصرها و هنگامه‌ها تغييرات ايجاد شده نيازمند ابزارهاي متناسب اين عصر نيز هستيم. اگر از اين ابزارها برخوردار نشويم، بازنده يك‌طرفه اقتصاد جهاني خواهيم شد. اگر ما از ابزارهاي نوين و روز استفاده نكنيم منزوي مي‌شويم. اگر تا ديروز ايران با هزاران سال قدمت با دانش انباشت شده با ابزارها و نخبگاني چون سعدي و حافظ و مولانا، ابن‌سينا و خيام و... دانش توليد مي‌كرد، امروز نيازمند ابزارهاي متناسب با زمانه براي توليد دانش هستيم.

اگر تا ديروز دانشمندان ايراني فرسنگ‌ها فاصله سفر مي‌كردند تا به اسناد علمي و كتاب‌ها دسترسي داشته باشند و سرآمد زمانه خود شوند امروز اين ابزار توليد دانش، ابزار فضاي مجازي است. اگرچه كمي دير شده است، چراكه ايران درگير تحريم‌هاي داخلي و خارجي بوده است. اما نبايد اين حق را از نسل‌هاي جديد ايراني بگيريم تا براي استفاده از ابزار‌ها و تكنولوژي‌هاي تازه، ناچار به مهاجرت شوند. نمي‌توان انكار كرد بخشي از دانشمندان، نخبگان و فعالان اقتصادي براي استفاده از اين ظرفيت‌ها ناچار به مهاجرت شده‌اند. جوانان ايراني براي خوشي بيشتر، براي آب و هواي تازه، ديدن خيابان و برج و بارو و... مهاجرت نكرده‌اند، براي استفاده از ابزارهاي روز جهان مهاجرت كرده‌اند. در شرايطي كه جيمز وبپ پس از تلسكوپ هابل در 1.5 كيلومتري زمين، مشغول كسب اطلاعات و ثبت لحظه انفجار بزرگ در 13.8 ميليارد سال قبل است، ما در ايران همچنان درگير محدوديت‌هاي استفاده از ابزارهاي روز ارتباطي هستيم. تحقيقات جهاني در بسياري از كشورهاي جهان علم را به‌روز كرده‌اند. هر چند ممكن است ايران به دليل محدوديت‌ها سهم كمي در توليد دانش جديد داشته باشد اما بايد از اين ابزارها استفاده كنيم تا از دانش توليد شده توسط ديگران بهره ‌گيريم. نبايد فضاي مجازي را صرفا با برخي فيلم‌ها، عكس‌ها و محتوايي كه ممكن است ضد ارزش‌هاي احتمالي ما باشند، قضاوت كرد، بلكه فضاي مجازي بايد از منظر اقتصادي و علمي و انتقال اطلاعات تحليل شود. 

حركت شوراي عالي فضاي مجازي كمكي است به نسل آينده ايران، كمكي است به زير 20 ساله‌هاي ايراني، كمكي است به دانش‌آموزان و دانشجويان، كمكي است به فعالان اقتصادي و محققان ايراني و... تا در وطن بمانند و از ابزارهاي نوين، شبكه‌هاي مجازي و بسته‌هاي نرم‌افزاري جديد استفاده كرده با دنياي غرب آشنا شوند و مانند قديم براي آشنايي با علم جديد، فرهنگ جديد و استفاده از تكنولوژي جديد مجبور به مهاجرت نشوند. اين مزيتي است كه دولت چهاردهم بايد بيشتر و بيشتر آن را فراهم كند تا ايرانيان از ابزارهاي جديد براي كاهش هزينه‌ها و استفاده بيشتر از كيك اقتصادي جهان بهره گيرند. به يقين ايراني‌ها به اندازه‌اي باهوش هستند كه  از ابزارهاي جديد به نفع خود و كشورشان بهره گيرند. نبايد فراموش كرد بسياري از ثروتمندان امروز جهان زير 40 سال سن دارند، اين افراد دارا با ابزارهاي جديد به توليد ثروت پرداخته‌اند. ايراني‌ها هم مي‌توانند وارد اين جمع از افراد ثروتمند شوند. براي توسعه كشور ديگر نمي‌توان تنها به منابع تمام شدني و طبيعي اتكا داشته باشيم. بايد سراغ توليد فكر و توليد ثروت از طريق دانش و فكر و خلاقيت برويم. اينجاست كه اهميت تصميم اخير دولت و اعضاي شوراي فضاي مجازي برجسته‌تر عيان مي‌شود.