برق؛ غريبه‌اي در خانه‌ها
قطعي برق در ايران ديگر موضوعي عجيب يا غافلگيركننده نيست. هر تابستان با افزايش گرما و مصرف برق، شهرها و روستاها خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده يا بي‌برنامه را تجربه مي‌كنند و هر زمستان، ماجرا با افت فشار گاز و مصرف بالاي انرژي ادامه مي‌يابد. اين بحران كه اكنون به يكي از چالش‌هاي مزمن كشور تبديل شده، ريشه‌هاي متعددي دارد؛ از ضعف زيرساخت‌ها و سوءمديريت گرفته تا رشد جمعيت و افزايش مصرف انرژي. به گزارش خبرنگار «تعادل»، ايران يكي از بزرگ‌ترين توليدكنندگان نفت و گاز در جهان است، اما اين ثروت طبيعي نتوانسته كشور را از بحران انرژي نجات دهد.
گلناز پرتوي مهر |
قطعي برق در ايران ديگر موضوعي عجيب يا غافلگيركننده نيست. هر تابستان با افزايش گرما و مصرف برق، شهرها و روستاها خاموشي‌هاي برنامه‌ريزي‌شده يا بي‌برنامه را تجربه مي‌كنند و هر زمستان، ماجرا با افت فشار گاز و مصرف بالاي انرژي ادامه مي‌يابد. اين بحران كه اكنون به يكي از چالش‌هاي مزمن كشور تبديل شده، ريشه‌هاي متعددي دارد؛ از ضعف زيرساخت‌ها و سوءمديريت گرفته تا رشد جمعيت و افزايش مصرف انرژي. به گزارش خبرنگار «تعادل»، ايران يكي از بزرگ‌ترين توليدكنندگان نفت و گاز در جهان است، اما اين ثروت طبيعي نتوانسته كشور را از بحران انرژي نجات دهد. مصرف برق در ايران سالانه با نرخ قابل توجهي افزايش مي‌يابد. طبق آمار، مصرف سرانه برق در ايران بيش از ميانگين جهاني است و اين موضوع ناشي از عوامل متعددي است. برق در ايران به دليل يارانه‌هاي سنگين، بسيار ارزان است. اين قيمت پايين موجب شده كه مشتركان خانگي و صنعتي بدون توجه به پيامدهاي مصرف بي‌رويه، از انرژي استفاده كنند. بسياري از نيروگاه‌هاي برق ايران از تكنولوژي‌هاي قديمي استفاده مي‌كنند و بازدهي پاييني دارند. همچنين، شبكه‌هاي توزيع برق در بسياري از مناطق فرسوده است و همين امر موجب اتلاف انرژي در مقياس وسيع مي‌شود. در فصول گرم سال، بحران انرژي به اوج خود مي‌رسد. افزايش مصرف كولرهاي گازي و برقي باعث مي‌شود كه تقاضاي برق به مرز هشدار برسد. نيروگاه‌هاي برق كه به دليل كمبود منابع آبي و مشكلات فني با ظرفيت كامل كار نمي‌كنند، از تأمين اين تقاضا عاجز مي‌شوند. نتيجه، خاموشي‌هاي گسترده در سراسر كشور است. خاموشي‌ها نه تنها زندگي روزمره مردم را مختل مي‌كنند، بلكه خسارات سنگيني نيز به صنايع و مشاغل وارد مي‌كنند. كارخانه‌هايي كه به دليل قطعي برق تعطيل مي‌شوند، بيمارستان‌هايي كه با خطر از كار افتادن تجهيزات حياتي روبه‌رو هستند، و مشاغل خانگي كه وابسته به برقند، همگي در برابر اين بحران آسيب‌پذيرند. در همين زمينه مهدي اسلامي، كارشناس حوزه انرژي، در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل»، اظهار كرد: بحران انرژي ايران تنها محدود به تابستان نيست. در زمستان‌ها، به دليل مصرف بي‌رويه گاز طبيعي براي گرمايش خانگي، نيروگاه‌هاي برق كه براي توليد برق به گاز وابسته‌اند، با كمبود سوخت مواجه مي‌شوند. اين مساله بار ديگر باعث كاهش توليد برق و قطعي‌هاي گسترده مي‌شود. وي تصريح كرد: علاوه بر اين، سيستم گرمايش غيركارآمد در بسياري از خانه‌ها و ساختمان‌ها، مصرف گاز را به‌شدت افزايش مي‌دهد. اين مصرف بالا، فشار زيادي بر شبكه‌هاي گازي وارد مي‌كند و مشكلاتي همچون افت فشار يا حتي قطع گاز در برخي مناطق را به دنبال دارد. وي با اشاره به اينكه بحران انرژي تنها يك چالش فني نيست؛ بلكه تبعات گسترده‌اي براي جامعه و اقتصاد به همراه دارد، گفت: كارخانه‌ها و واحدهاي صنعتي كه براي فعاليت خود به برق و گاز نياز دارند، در زمان خاموشي‌ها مجبور به توقف توليد مي‌شوند. اين توقف به معناي كاهش درآمد، افزايش هزينه‌ها و حتي تعديل نيروي كار است. وي ادامه داد: قطعي برق و گاز، به‌ويژه در شرايط سخت آب‌وهوايي، نارضايتي عمومي را تشديد مي‌كند. مردم كه انتظار دارند از زيرساخت‌هاي انرژي كافي برخوردار باشند، با هر قطعي اعتماد خود را به سيستم مديريت كشور از دست مي‌دهند. اسلامي گفت: براي جبران كمبود گاز، نيروگاه‌ها اغلب به سوخت‌هاي آلاينده همچون مازوت روي مي‌آورند. استفاده از اين سوخت‌ها، آلودگي هوا را در بسياري از شهرها به سطوح خطرناك مي‌رساند. وي تصريح كرد: بحران انرژي در ايران دلايل ريشه‌اي و پيچيده‌اي دارد كه حل آن نيازمند تغييرات گسترده در سياست‌گذاري‌ها و رفتارهاي مصرفي است. وي بيان كرد: سياست‌هاي انرژي در ايران عمدتابه صورت كوتاه‌مدت و واكنشي بوده‌اند و برنامه‌ريزي بلندمدت براي توسعه پايدار انرژي به ندرت انجام شده است. وي عنوان كرد: توسعه و به‌روزرساني زيرساخت‌هاي انرژي به سرمايه‌گذاري سنگيني نياز دارد كه به دليل محدوديت‌هاي بودجه‌اي و تحريم‌هاي بين‌المللي به‌طور كافي انجام نمي‌شود. به گفته اسلامي، مردم به دليل قيمت پايين انرژي، توجه كافي به صرفه‌جويي ندارند. اين موضوع نيازمند آموزش و فرهنگ‌سازي گسترده است. وي خاطرنشان كرد: ايران با داشتن منابع غني خورشيدي و بادي، پتانسيل بالايي براي توليد انرژي تجديدپذير دارد. توسعه اين منابع مي‌تواند وابستگي به سوخت‌هاي فسيلي را كاهش دهد. وي گفت: قيمت پايين برق و گاز در ايران مشوق مصرف بي‌رويه است. اصلاح تدريجي قيمت‌ها و حذف يارانه‌هاي غيرهدفمند مي‌تواند مصرف را بهينه‌تر كند. وي اظهار داشت: بازسازي نيروگاه‌هاي قديمي و شبكه‌هاي توزيع برق مي‌تواند بهره‌وري را افزايش داده و اتلاف انرژي را كاهش دهد. اسلامي خاطرنشان كرد: بحران انرژي در ايران مساله‌اي پيچيده است كه حل آن نيازمند همت و همكاري دولت، صنعت و مردم است. بدون اصلاح ساختارها و تغيير الگوهاي مصرف، اين بحران هر سال شديدتر خواهد شد و تبعات اقتصادي، اجتماعي و محيط‌زيستي گسترده‌تري به همراه خواهد داشت. وي بيان داشت: خاموشي‌ها، اگرچه گاه كوتاه و موقتي هستند، اما پيام روشني دارند و سيستم انرژي ايران به اصلاحات فوري نياز دارد. آيا اين اصلاحات در زمان مناسب انجام خواهد شد، يا بحران انرژي همچنان مهمان ناخوانده زندگي ايرانيان باقي مي‌ماند؟