از توفان قيمت‌ها تا ساحل ثبات يا بحران؟!
صنعت نفت به عنوان يكي از پايه‌هاي اقتصاد جهاني، سال ۲۰۲۴ را با تلاطم‌ها، نوسانات و تغييرات بزرگ پشت سر گذاشته است.
گلناز پرتوي مهر |
صنعت نفت به عنوان يكي از پايه‌هاي اقتصاد جهاني، سال ۲۰۲۴ را با تلاطم‌ها، نوسانات و تغييرات بزرگ پشت سر گذاشته است. از تغييرات در عرضه و تقاضا گرفته تا بازي‌هاي ژئوپليتيك و نگراني‌هاي زيست‌محيطي، همگي مسير نفت را در اين سال پرچالش رقم زدند. اكنون كه به پايان سال نزديك مي‌شويم، نگاهي جامع به عملكرد نفت در اين سال و چشم‌انداز پيش‌رو خالي از لطف نيست. آيا سال ۲۰۲۴ براي بازار نفت يك ساحل ثبات خواهد بود يا بحران؟
به گزارش خبرنگار «تعادل»، نفت ۲۰۲۴ را با قيمتي نسبتاً متعادل آغاز كرد، اما طولي نكشيد كه نوسانات در بازار به اوج خود رسيد. عوامل متعددي در اين نوسانات نقش داشتند كه از جمله مهم‌ترين آنها مي‌توان به تغييرات در عرضه از سوي كشورهاي توليدكننده، تقاضاي جهاني و رويدادهاي ژئوپليتيك اشاره كرد.
اوپك و متحدانش در اوپك‌پلاس، سال ۲۰۲۴ را با سياست كاهش توليد آغاز كردند. هدف اين كاهش، تثبيت قيمت‌ها و جلوگيري از سقوط بازار بود. عربستان سعودي و روسيه به عنوان بازيگران اصلي اين اتحاد، بار ديگر كاهش توليد داوطلبانه‌اي را در نيمه نخست سال اجرايي كردند. اين سياست تا حدودي توانست قيمت‌ها را كنترل كند، اما واكنش بازار به آن بسيار محدود بود.
چالش اصلي اوپك‌پلاس در سال ۲۰۲۴، بازگشت توليدكنندگان مستقل به بازار بود. كشورهايي نظير ايالات متحده و برزيل با افزايش توليد نفت شيل و نفت فراساحلي، سهم بيشتري از بازار را تصاحب كردند. اين رقابت باعث شد تا اوپك‌پلاس با مشكلات بيشتري در كنترل بازار مواجه شود.
تقاضاي جهاني؛ صعود آهسته، سقوط ناگهاني
كشورهايي مانند چين و هند همچنان موتور محرك تقاضاي نفت بودند. رشد اقتصادي سريع در اين كشورها و افزايش نياز به انرژي باعث شد تقاضا در آسيا نسبتاً پايدار باقي بماند. با اين حال، چين در نيمه دوم سال با چالش‌هاي اقتصادي مواجه شد كه رشد تقاضاي نفت را كندتر كرد.
در مقابل، كشورهاي توسعه‌يافته به دنبال كاهش مصرف سوخت‌هاي فسيلي بودند. سرمايه‌گذاري در انرژي‌هاي تجديدپذير، قوانين سختگيرانه‌تر زيست‌محيطي و رشد استفاده از خودروهاي الكتريكي به كاهش تقاضا براي نفت در اين كشورها منجر شد. اين روند، فشار مضاعفي را بر بازار جهاني وارد كرد.
بازار نفت در سال ۲۰۲۴ بار ديگر نشان داد كه بيش از هر چيزي به تحولات ژئوپليتيك وابسته است. از خاورميانه گرفته تا درياي شمال، هرگونه تنش يا توافق در اين مناطق تأثير مستقيمي بر قيمت نفت داشت.
تنش در خاورميانه
خاورميانه به عنوان قلب تپنده توليد نفت جهان، در سال ۲۰۲۴ بار ديگر به صحنه تنش‌هاي سياسي تبديل شد. درگيري‌هاي منطقه‌اي، حملات به زيرساخت‌هاي نفتي و تهديدهاي امنيتي در تنگه هرمز باعث شد بازار بارها دچار شوك‌هاي قيمتي شود. يكي از برجسته‌ترين رويدادها، حمله به تأسيسات نفتي در يكي از كشورهاي منطقه بود كه توليد جهاني را براي مدتي كاهش داد.
روسيه همچنان تحت تحريم‌هاي اقتصادي قرار داشت، اما توانست با گسترش صادرات به كشورهاي آسيايي و آفريقايي، تا حدي جايگاه خود را در بازار حفظ كند. با اين حال، تخفيف‌هاي بزرگ روسيه براي جذب خريداران جديد، باعث كاهش درآمدهاي نفتي اين كشور شد و فشار اقتصادي بيشتري بر آن وارد كرد.
قيمت‌ها؛ نوسان ميان اميد و هراس
بازار نفت در سال ۲۰۲۴ تحت تأثير تمامي اين عوامل، نوسانات قيمتي شديدي را تجربه كرد. قيمت نفت در ابتداي سال به‌طور متوسط بين ۷۵ تا ۸۵ دلار در هر بشكه بود، اما در ميانه سال به دليل كاهش توليد اوپك‌پلاس و تنش‌هاي ژئوپليتيك، به مرز ۹۰ دلار رسيد.
در نيمه دوم سال، با كاهش تقاضاي جهاني و افزايش توليد از سوي كشورهاي غيراوپك، قيمت‌ها بار ديگر به زير ۸۰ دلار سقوط كرد. در نهايت، بازار نفت سال ۲۰۲۴ را با قيمتي نزديك به ۸۰ دلار به پايان رساند، اما عدم قطعيت در مورد آينده همچنان باقي ماند.
يكي از مهم‌ترين موضوعات در سال ۲۰۲۴، تغيير رويكرد سرمايه‌گذاري در صنعت نفت بود. با وجود تمركز جهاني بر انرژي‌هاي تجديدپذير، سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي نفت و گاز همچنان ادامه داشت، اما با سرعتي كندتر.
به گفته كارشناسان، كاهش سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌هاي نفتي مي‌تواند در سال‌هاي آينده به كمبود عرضه منجر شود. بسياري از ميدان‌هاي نفتي جهان به مرحله كاهش توليد رسيده‌اند و نيازمند سرمايه‌گذاري براي حفظ ظرفيت هستند. اگر اين روند ادامه يابد، ممكن است در دهه آينده با افزايش شديد قيمت‌ها مواجه شويم.
چشم‌انداز ۲۰۲۵؛ مسير پرابهام نفت
در حالي كه سال ۲۰۲۴ رو به پايان است، تحليلگران پيش‌بيني‌هاي متفاوتي براي سال ۲۰۲۵ دارند. برخي معتقدند كه قيمت نفت با افزايش تقاضا در آسيا و كاهش توليد اوپك‌پلاس، روند صعودي خواهد داشت. در مقابل، گروهي ديگر بر اين باورند كه پيشرفت در حوزه انرژي‌هاي تجديدپذير و كاهش وابستگي به سوخت‌هاي فسيلي، بازار نفت را تحت فشار بيشتري قرار خواهد داد.
نفت در تقاطع بحران و فرصت
سال ۲۰۲۴ براي صنعت نفت، سالي پر از فراز و نشيب بود. از سياست‌هاي اوپك‌پلاس گرفته تا بحران‌هاي ژئوپليتيك و تغييرات در تقاضاي جهاني، همگي نشان دادند كه اين بازار همچنان تحت تأثير عوامل متعدد و پيچيده‌اي قرار دارد.
در پايان اين سال، صنعت نفت به نقطه‌اي رسيده كه نيازمند تصميم‌گيري‌هاي استراتژيك براي آينده است. آيا اين صنعت مي‌تواند خود را با تغييرات جهاني تطبيق دهد و در مسير ثبات حركت كند، يا همچنان درگير بحران‌هاي ساختاري و نوسانات قيمتي خواهد بود؟ پاسخ به اين سوال، مسير نفت را در سال‌هاي آينده مشخص خواهد كرد.