ناترازي انرژي گريبانگير صنايع

تالار شيشه‌اي معاملات سومين روز كاري هفته را نيز سرخپوش پشت سر گذاشت و نتوانست بازدهي مثبتي را كسب كند. اين موضوع درحالي است كه همچنان بازارهاي موازي روند صعودي دارند. نكته قابل توجه اينجاست كه بسياري از كارشناسان عقيده دارند كه اين روند بازار سهام ناشي از استراحت است و هفته‌هاي آينده به مرور مجددا شاهد روند صعودي بازار خواهيم بود.

در گزارش‌هاي پيشين عوامل تاثيرگذار روي بازار سرمايه را بررسي كرديم و اكنون به يكي از مهم‌ترين عوامل تاثيرگذار يعني ناترازي انرژي رسيده‌ايم. ناترازي انرژي باعث شده كه اقتصاد كشور دچار مشكلاتي شود كه اين مشكلات به‌طور مستقيم سودسازي صنايع مختلف را تحت تاثير قرار مي‌دهد. ناترازي انرژي به وضعيتي گفته مي‌شود كه در آن تقاضا و عرضه انرژي در يك كشور يا منطقه تعادل ندارد و تقاضا بيشتر از عرضه انرژي است. اين پديده مي‌تواند به دلايل مختلفي شكل بگيرد كه شامل عواملي اقتصادي، زيرساختي، سياسي و طبيعي است. در ايران، ناترازي انرژي از جمله چالش‌هاي اساسي و يك پديده چندوجهي است كه به دلايل مختلفي به وجود مي‌آيد.

هرسال در فصل سرد سال، صنايع با مشكل كمبود گاز مواجه مي‌شود كه اين موضوع ناشي از ناترازي گاز در داخل كشور است. البته مشكل صنايع در سال جاري تنها قطعي گاز نيست بلكه قطعي برق نيز مشكلي دوچندان براي صنايع ايجاد كرده است و باعث شده كه صنايع با زيان‌هاي سنگين مواجه شوند و توليد محصولات خود را نيز تا حدودي متوقف كنند. در اصل قطعي برق و گاز درحال حاضر بزرگ‌ترين چالش صنايع است و ادامه‌دار بودن اين روند زيان بسياري به صنايع تحميل مي‌كند.

گاز برق و تاثير بسزايي در صنايع دارد و به گونه‌اي است كه در حال حاضر بيش از ۹۰ درصد صنايع و نيروگاه‌ها وابسته به گاز هستند و بيش از ۳۰ هزار واحد صنعتي بزرگ و مهم كشور كه ۹۰ درصد محصولات كشور را توليد مي‌كنند، از گاز استفاده مي‌كنند.

با اين حال به دليل عدم توسعه زيرساخت‌ها سال به سال به كسري گاز و برق اضافه شده و واحدهاي توليدي مجبور به استفاده از سوخت‌هاي جايگزين يا تعطيل كردن واحدهاي خود هستند؛ وضعيت در اين بخش به گونه‌اي جلو رفته كه به گفته كارشناسان سال گذشته صنايع از قطع برق متحمل ۱۱ ميليارد دلار خسارت شده‌اند. كمبود برق و گاز باعث شده صنايع در پايان هر فصل به جاي شناسايي سود زيان شناسايي كنند و همين موضوع در ميان مدت به زيان بورس تمام خواهد شد و سرمايه‌گذاران ترجيح مي‌دهند كه به مرور از اين بازار خارج شوند. عليرضا كلاهي صمدي، رييس كميسيون صنعت اتاق ايران، درهمين خصوص اعلام كرد در برخي از شركت‌هاي صنعتي، قطعي برق تا ۵۰ درصد مشاهده مي‌شود، اما اين وضعيت در سراسر كشور يكسان نيست. او بر اين باور است كه شرايط كنوني ناشي از كمبود سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌ها، به‌ويژه در حوزه انرژي، و نتيجه ۲۰ تا ۳۰ سال مديريت نادرست است. آقاي پزشكيان واقعاً با يك وضعيت بحراني مواجه هستند و هيچ نشانه‌اي وجود ندارد كه نشان دهد دولت فعلي در شرايط مطلوبي قرار دارد. به اعتقاد او، در دوران دولت احمدي‌نژاد بيشترين آسيب به صنايع وارد شده و با اين شرايط، دستيابي به رشد ۸ درصدي را دشوار مي‌داند.

تاثير قطعي‌ها روي صنايع بورسي

طي ماه‌هاي گذشته، قطع مكرر برق تبديل به يكي از چالش‌هاي مهم براي صنايع بورسي شده است. اين مساله به ويژه در فصل تابستان و زمستان كه مصرف انرژي به اوج خود مي‌رسد، بيشتر به چشم مي‌آيد. تأثيرات قطع برق بر صنايع بورسي چند جانبه است و ابعاد مختلفي را پوشش مي‌دهد. نخستين و مهم‌ترين تأثير قطع برق، كاهش توليد و به تبع آن كاهش درآمد شركت‌هاست. بسياري از صنايع به‌طور مستقيم به برق وابسته‌اند و هرگونه اختلال در تأمين انرژي مي‌تواند توليد را مختل كرده و زنجيره تأمين را به چالش بكشد. اين امر به نوبه خود منجر به كاهش ارزش سهام شركت‌هاي آسيب‌ديده در بازار بورس مي‌شود.

علاوه بر كاهش توليد، قطع برق مي‌تواند باعث افزايش هزينه‌هاي عملياتي شود. شركت‌ها براي جبران كمبود انرژي از ژنراتورهاي اضطراري و سوخت‌هاي فسيلي استفاده مي‌كنند كه هزينه‌هاي قابل توجهي را تحميل مي‌كند. اين افزايش هزينه‌ها مي‌تواند حاشيه سود شركت‌ها را كاهش داده و در بلندمدت بر استراتژي‌هاي سرمايه‌گذاري آنها تأثير بگذارد. همچنين، عدم اطمينان ناشي از پايداري شبكه برق مي‌تواند سرمايه‌گذاران را نگران كند و منجر به خروج سرمايه از بازار بورس شود. پيش‌بيني‌پذيري ناپايدار در تأمين انرژي، عامل مهمي در تصميم‌گيري سرمايه‌گذاران است كه مي‌تواند نوسانات قيمت سهام را تشديد كند. در نهايت، صنايع بزرگ مانند فولاد، سيمان و پتروشيمي كه به عنوان پيشران‌هاي اقتصاد كشور محسوب مي‌شوند، بيشترين زيان را متحمل مي‌شوند. كاهش توليد اين صنايع نه‌تنها بر بازار بورس، بلكه بر رشد اقتصادي كشور نيز تأثير منفي خواهد گذاشت. در مجموع، براي جلوگيري از تأثيرات مخرب قطعي برق بر صنايع بورسي، نيازمند برنامه‌ريزي‌هاي مدون و راهبردهاي موثري براي تقويت زيرساخت‌هاي انرژي هستيم كه هم توليد پايدار و هم جذابيت سرمايه‌گذاري را تضمين كند.

بازار از دريچه معاملات

طي سومين روز معاملات هفته يعني دوشنبه 10 دي 1403، شاخص كل بورس تهران روند نزولي به خود گرفت و با كاهش 42 هزار و 889 واحدي معادل 1.54 درصدي نسبت به روز گذشته به تراز 2 ميليون و 734 هزار واحدي رسيد. همچنين شاخص كل هم وزن نيز نسبت به معاملات روز اخير كاهش 6 هزار و 145 واحدي داشت و در نهايت به محدوده 847 هزار و 98 واحدي رسيد. در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس افت 202 واحدي معادل 0.78 درصدي را نسبت به معاملات روز يكشنبه ثبت كرد و در تراز 25 هزار و 842 واحدي ايستاد.

از ميان 695 نماد بازار سرمايه در اين روز تنها 153 نماد مثبت و 476 نماد نيز منفي بودند. همچنين 81 نماد معادل 12 درصد از نمادها در صف خريد قرار داشتند و 36 درصد از نماد يعني 249 نماد در صف فروش قرار داشتند.

همچنين طي روز دوشنبه صنايع تجهيزات صنعتي، هتل و رستورات، فعاليت مهندسي، ماشين‌آلات، دارويي، شكر و توليد كود تركيبات نيتروژن ارزش بازار مثبت را تجربه كردند. از سوي ديگر صندوق‌هاي سهامي متال، فراز، ترمه، سيمانا و عرش نيز بازه مثبت را ثبت كردند.