رشد مثبت، بيكاري منفي، حركت به سمت اصلاح اقتصادي

مركز آمار روز گذشته در گزارش‌هايي به ارزيابي از وضعيت اقتصادي كشور به‌طور خاص در تابستان امسال پرداخت، گزارش‌هايي كه نشان مي‌دهد كه هرچند هنوز راهي طولاني تا رسيدن به اهداف كلان كشور باقي مانده، اما عملكرد در بخش‌هاي مختلفي از اقتصاد ايران مثبت بوده است. آمارهاي مربوط به تابستان امسال را بايد به دو بخش تقسيم كرد، بخش نخست مربوط به هفته‌هاي پاياني فعاليت دولت سيزدهم و در نيمه دوم آن مربوط به هفته‌هاي نخست فعاليت دولت جديد. در نهايت اما آنچه مي‌تواند مقياسي دقيق‌تر از عملكرد دولت پزشكيان ارايه كند، مربوط به پاييز امسال خواهد بود و البته عملكردي كه در نهايت تا پايان امسال اعلام خواهد شد.

مركز آمار در بخشي از گزارش خود به بررسي وضعيت قيمت‌ها در تابستان گذشته پرداخته است. طبق اعلام مركز آمار، در فصل تابستان امسال ميانگين قيمت سكه تمام بهار آزادي (طرح جديد) و ربع سكه نسبت به فصل قبل (بهار) افزايش يافته، اما ميانگين قيمت سكه نيم بهار آزادي، دلار، يورو و هر بشكه نفت خام كاهش را تجربه كرده است.مركز آمار گزارش فصلي مربوز به تابستان ۱۴۰۳ را منتشر كرده كه بر اساس آن، متوسط قيمت هر بشكه نفت خام سبد اوپك ۱.۸۰ دلار بوده است كه نسبت به بهار ۱۴۰۳ معادل ۰.۶ درصد كاهش داشته است. 

ر فصل تابستان ۱۴۰۳ ميانگين قيمت سكه تمام بهار آزادي (طرح جديد)، سكه نيم بهار آزادي و سكه ربع بهار آزادي به ترتيب برابر ۴۲ ميليون و ۱۷۸ هزار تومان، ۲۳ ميليون و ۲۰۶ هزار تومان و ۱۵ ميليون و ۱۸۱ هزار تومان بوده كه نسبت به فصل گذشته سكه تمام بهار آزادي طرح جديد ۰.۲ درصد افزايش را تجربه كرده است. همچنين سكه نيم بهار آزادي ۵.۳ درصد كاهش داشته و سكه ربع بهار آزادي دو درصد افزايش يافته است. در فصل تابستان ۱۴۰۳ متوسط نرخ دلار در بازار آزاد برابر ۵۹ هزار و ۴۳۲ تومان بوده كه نسبت به فصل قبلش ۷.۲ درصد كاهش داشته است. همچنين متوسط قيمت يورو در بازار آزاد ۶۴ هزار و ۹۸۵ تومان بوده كه نسبت به فصل قبلش ۳.۱ درصد كاهش را تجربه كرده است.
البته با توجه به نوسانات قيمت در هفته‌هاي گذشته، احتمالا اين گزارش با تغييراتي در فصل‌هاي جديد مواجه مي‌شود و بايد ديد كه دولت‌ در نهايت تا پايان امسال چه كارنامه‌اي را از خود به ثبت خواهد رساند. در كنار آن، مركز آمار وضعيت رشد اقتصادي كشور را نيز اعلام كرده است. گزارش شاخص كليدي اقتصاد ايران در تابستان ۱۴۰۳، حاكي از رشد ۳.۴ درصدي اقتصادي نفتي و رشد ۲.۳ درصدي اقتصاد بدون نفت است. همچنين در اين فصل تورم سالانه كالاها و خدمات مصرفي كل كشور به ۳۴.۲ درصد رسيده است. مركز آمار ايران طي گزارشي شاخص‌های کلیدی اقتصاد ایران در تابستان ۱۴۰۳ را منتشر كرده كه بر اساس آن، در فصل تابستان ۱۴۰۳ نرخ بيكاري جمعيت ۱۵ ساله و بيشتر۷.۵ درصد بوده است كه نسبت به فصل تابستان سال گذشته، ۰.۴ واحد درصد كاهش داشته است. همچنين، محصول ناخالص داخلي بدون نفت به قيمت ثابت سال ۱۴۰۰ در فصل تابستان ۱۴۰۳ به رقم دو هزار و ۲۲ همت رسيده است. در اين فصل رشد اقتصادي با نفت و بدون نفت به ترتيب برابر با ۳.۴ و ۲.۳ درصد بوده است.

علاوه بر اين، شاخص قيمت كالاها و خدمات مصرفي كل كشور در فصل تابستان بر مبناي سال ۱۴۰۰ به رقم ۲۶۰ رسيده كه درصد تغييرات شاخص در چهار فصل منتهي به تابستان ۱۴۰۳ نسبت به دوره مشابه در سال قبل (نرخ تورم) ۳۴.۲ درصد بوده است.

روند كاهشي بيكاري كه از سال گذشته آغاز شده بود نيز ادامه پيدا كرده است. براساس گزارش مركز آمار ايران، در تابستان امسال نرخ بيكاري جمعيت ۱۵ ساله و بيشتر ۷.۵ درصد بوده كه نسبت به فصل تابستان سال گذشته ۰.۴ درصد كاهش داشته است. بر اساس نتايج طرح آمارگيري نيروي كار مركز آمار ايران در فصل تابستان ۱۴۰۳ جمعيت فعال ۱۵ ساله و بيشتر كشور ۲۷.۱ ميليون نفر بوده است كه از اين تعداد ۲۵.۱ ميليون نفر آن را شاغلان و دو ميليون نفر را بيكاران تشكيل مي‌دهند. همچنين، نرخ مشاركت اقتصادي جمعيت ۱۵ ساله و بيشتر نسبت در فصل تابستان امسال ۴۱.۷ درصد است. همچنين اين شاخص در فصل تابستان ۱۴۰۳ در نقاط شهري و روستايي به ترتيب ۴۱.۳ و ۴۲.۸ درصد و در بين مردان و زنان به ترتيب ۶۸.۸ و ۱۴.۶ درصد بوده است. علاوه بر اين، سهم شاغلان ۱۵ ساله و بيشتر در بخش خدمات ۵۲.۱ درصد در بخش صنعت ۳۳.۳ درصد و در بخش كشاورزي ۱۴.۵ درصد بوده است.

همزمان با بهبود نسبي آمارهاي كلان اقتصادي در ايران، دولت سياست‌هاي اصلاحي خود را نيز در دستور كار قرار داده و به نظر مي‌رسد يكي از بازارهايي كه در اين حوزه اولويت نسبي دارد، ارز خواهد بود. پس از گمانه‌زني‌هاي فراوان سرانجام روز گذشته معاون اول رييس‌جمهور، در صحبت‌هايي گفت كه بايد به سمت دلار تك نرخي حركت كنيم. عارف گفت: در گذشته ابتدا گره‌ها كور مي‌شد بعد به فكر باز كردن آنها مي‌افتاديم، اما وفاق ملي متعقد است تا كار آسان است بايد گره‌ها باز شود و از اين تفكر خوب استقبال شده است. امروز شرايط در روابط درون دستگاهي، بين دستگاهي و در قوا نسبت به گذشته بهتر شده است. ايجاد اين فضا خوب است اما هنر برتر حفظ، توسعه و نهادينه‌سازي «وفاق ملي» است هر چند كه كار ساده‌اي نيست. بايد منيت و خودخواهي‌ها را كنار بگذاريم و خود را محور وفاق ندانيم. نبايد گفت فقط چند نفر مبتكر وفاق ملي هستند. تا اين دولت سر كار است مسووليت روابط عمومي‌ها بسيار سنگين‌تر مي‌شود. مردم از جواب منفي شنيدن خيلي ناراحت نمي‌شوند، بلكه از تبعيض، پارتي بازي، بداخلاقي‌ها و رفتارهاي زشت ناراحت مي‌شوند. مردم از اين مسائل زجر مي‌كشند. وفاق مي‌خواهد اين مسائل را حل و اخلاق را حاكم كند. معاون اول رييس‌جمهور ادامه داد: اخلاق يعني انقلاب اسلامي ايران؛ با كنار گذاشته «اخلاق» از مسوولان نظام هيچ مزيتي در آنان باقي نمي‌ماند. امروز اخلاق چقدر در روابط اداري و مديريتي وجود دارد؟ فضايي ايجاد شد كه اعتماد به اخبار مسوولان دستگاه‌ها نمي‌شود، از اين مسائل خيلي وجود دارد.
عارف با تشكر از الياس حضرتي و گلزاري از مسوولان شوراي اطلاع‌رساني دولت گفت: جلسات اين شورا بايد به صورت مرتب برگزار شود. شوراي هماهنگي يا هم‌انديشي يا هر نام ديگر، بايد جلساتش به صورت مستمر برگزار شود. وي گفت: مشكلات روابط عمومي بر كسي پوشيده نيست، ولي آيا در اين اولين همايش فقط بايد به محدوديت‌ها و كاستي‌ها بپردازيم يا آمده‌ايم براي هنرنمايي با امكانات كم و ايجاد فضاي صميمانه. مشكلات بايد با كمك دوستان از جمله آقاي رفيع‌زاده حل شود و بودجه در حل مقدورات از سوي آقاي پورمحمدي در اختيارتان گذاشته مي‌شود، اما چرا اقدامات خوبي كه طي اين مدت در دولت انجام شده را به اطلاع ما نرسانديد تا ما به مردم اطلاع‌رساني كنيم. رييس‌جمهور محترم بيشترين راهبرد را روي ناترازي‌ها و آموزش و پرورش گذاشته است. انتظار داشتم بنده را در اين جلسه به چالش بكشانيد. ناترازي گاز و برق را داريم و اكنون نوبت آب است. كل كشور در حوزه آب با بحران روبه‌رو است. ما و شما در اين حوزه‌ها بايد چه كنيم يا در حوزه ارز بايد به مردم توضيح مي‌داديد كه چرا ناترازي و نوسانات در اين بخش اتفاق افتاده است.
معاون اول رييس‌جمهور با اشاره به سياست ارزي دولت گفت: بايد به جامعه جواب مي‌داديد كه نوسانات اخير نرخ ارز به چه عللي اتفاق افتاد. تجربه موفقي را در دولت اصلاحات در تك‌نرخي كردن ارز داشتيم. «تك‌نرخي كردن ارز» يعني سلامت اقتصاد و حذف رانت و همه مسائل حاشيه‌هاي آن. عارف با تاكيد بر اينكه نرخ ارز بايد تك نرخي شود، متذكر شد: متاسفانه ارزي كه معمولا به حساب مردم گذاشته مي‌شود جز ارز كالاهاي اساسي، ارز آزاد است. حالا اگر توليد و وارد‌كننده ارز ديگري گرفته باشند، مابه‌التفاوت آن به مردم پرداخت نمي‌شود. بايد تجربه دولت اصلاحات كه دو تا سه سال بعد از اين دولت، در دولت بعد هم ادامه يافت بار ديگر به اجرا درآيد. اين سياست بايد به‌طور جد در دولت وفاق ملي دنبال مي‌كند. وي با وارد دانستن برخي اشكالات به اين سياست گفت: شايد اشكالاتي از جمله مناسب نبودن زمان اجرا وارد باشد كه قبول مي‌كنيم، اما راهبردمان درست بود. زمان و شرايط اجراي تك‌نرخي به دليل در پيش بودن روزهاي پاياني سال ميلادي و افزايش سفرها موجب افزايش نرخ در بازار نيمايي و تاثير آن بر بازار غير رسمي ارز شد. اينها بايد بحث شود. به جامعه اعتماد داريم. اين مسائل بايد بين نخبگان مطرح شود و از نخبگان خواهش مي‌كنم به دولت كمك كنند. اين دولت بارها و بارها گفته مبناي كارم «كارشناسي» است.
وي بيان كرد: دولت بارها و بارها گفته كه كارشناسان و نخبگان بايد نظرات‌شان را اعلام كنند، البته مبتني بر پيش‌فرض‌ها و ورودي‌ها و فرضيه‌هاي اوليه. تحليل‌ها  اما بدون توجه به شرايط و زمينه‌ها مطرح مي‌شود. عارف خواستار راهنمايي كارشناسان و نخبگان در حوزه آب شد و گفت: منابع زيرزميني و سفره‌هاي زيرزميني مشكل دارند و حتما مشكلات را حل مي‌كنيم و مشكل آب به همراه آلودگي هوا و شرايط محيط زيست هم حل مي‌شود. گام‌هايي براي رفع ناترازي گاز و برق برداشته شده است و قطعا براي رفع ناترازي آب هم گام‌هاي خوبي بر خواهيم داشت، شك نكنيد. معاون اول رييس‌جمهور تاكيد كرد: به شما گفته شده مسائل را نبايد رسانه‌اي كرد تا به نتيجه رسيد، اما شوراي اطلاع‌رساني بايد روابطش را با وزرا، معاونان و مديران كل بهبود دهد. وي تصريح كرد: اين نگاه كه گزارش روابط عمومي مورد تاييد مقام ارشد دستگاه‌ها باشد را بايد مورد دقت قرار داد. گزارش‌ها بايد درست و صحيح و البته براي مردم باشد. مردم‌محوري و جامعه‌محوري و دولت‌محوري را بايد جايگزين فردمحوري كنيد. مردم به جاي وعده‌هاي واهي به اميدآفريني نياز دارند؛ بنابراين بايد روابط عمومي‌ها از فردمحوري فاصله بگيرند و نگاه مردم نسبت به وظايف دستگاه‌ها بهبود يابد. با صداقت، پاسخگوي مردم باشيد. روابط عمومي‌ها به هيچ‌وجه حق ندارند مسائل را توجيه كنند و غيرواقعي گزارش دهند. اگر طي 5-4 ماه گذشته خبري در اين باره ديدم به وزير نامه نوشتم كه چرا روابط عمومي شما چنين حرفي زده است؟ گزارش‌هاي روابط عمومي‌ها بايد به موقع منتشر شود تا از پراكنده شدن هجويات جلوگيري شود.

عارف توسعه مكران و جايابي براي پايتخت را مورد اشاره قرار داد و گفت: نگاه‌هاي متفاوتي به اين دو مساله است. يك نگاه مي‌گويد هيچ راهي جز انتقال تهران نيست و نگاه ديگري هم مي‌گويد همين شهر، جاي مناسبي براي پايتخت است، اما روزي بايد براي اين مساله تصميم‌گيري شود، اما اين اقدام با رضايت مردم بايد انجام شد نه با يك بخشنامه دولتي. معاون اول رييس‌جمهور بر توجه عملياتي به راهبردهاي دولت تاكيد كرد و گفت: هر تصميم اقتصادي مي‌گيريد يك پيوست براي عدالت اجتماعي و معيشت جامعه هم بايد داشته باشد. هر تصميمي مي‌گيريد تاثير اقتصادي دارد. تصميمات‌تان نبايد تورم‌زا باشد. وي از كاهش تورم طي چند ماه گذشته خبر داد و گفت: رشد تورم به صورت تدريجي طي چند ماه گذشته كاهش يافته است. ما به هيچ‌وجه با تصميمات تورم‌زا موافق نيستيم و اجازه انجام اين تصميمات را نمي‌دهيم.

به اين ترتيب همزمان با بهبود نسبي آمارها، دولت اصلاح سياست‌هاي كلان و ايجاد مقدمات لازم براي گذر از چالش‌هاي بلندمدت را نيز در دستور كار قرار داده و با اجرايي شدن آنها بايد ديد كه اين آمارها در سال آينده چه تغييري پيدا خواهند كرد.