كاربرد استانداردهاي GS1 در مبارزه با محصولات جعلي
بازار جعل با سرعت بسيار بالايي در حال گسترش است و زيان‌هاي متحمل شده آن در سطح جهاني به تريليون‌ها دلار رسيده است و به احتمال زياد در آينده بيشتر رشد خواهد كرد.
بازار جعل با سرعت بسيار بالايي در حال گسترش است و زيان‌هاي متحمل شده آن در سطح جهاني به تريليون‌ها دلار رسيده است و به احتمال زياد در آينده بيشتر رشد خواهد كرد.
جعل يك جرم بدون قرباني نيست و تأثيرات اقتصادي و اجتماعي انكارناپذيري در سطوح خرد و كلان اقتصادي دارد.علاوه بر ضرر آشكار درآمدي، شركت‌هاي خصوصي به دليل كيفيت پايين محصولات تقلبي در بازار، دچار خدشه‌دار شدن اعتبار برند خود نيز مي‌شوند.در عين حال، گسترش جعل محصولات موجب از بين رفتن مشاغل شده و همچنين شك و ترديد نسبت به سالم بودن سرمايه‌گذاري در نوآوري را به همراه خواهد داشت. با اين حال، ترديد در ارزش نوآوري يك تهديد بزرگ براي ادامه توسعه يك اقتصاد سالم است. جعل يك بخش رو به رشد و با حاشيه سود بالا است كه اغلب توسط سازمان‌هاي بزهكار كنترل مي‌شود. جعل مربوط به تقليدي است كه به‌طور متقلبانه يا فريبنده‌اي معتبر است. طبق تعريف سازمان همكاري و توسعه اقتصادي، جعل و دزدي هنري يا ادبي اصطلاحاتي هستند كه براي توصيف طيفي از فعاليت‌هاي غيرقانوني مرتبط با نقض حقوق مالكيت معنوي استفاده مي‌شوند. بر اساس گزارش«چشم‌انداز جهاني جعل(1) »
كه در سال 2022منتشر شد، ميزان كل جعل در سطح جهان به بيش از3 تريليون دلار رسيده است كه در حدود 3 درصد از توليد ناخالص داخلي جهان را شامل مي‌شود. اين گزارش نشان مي‌دهد كه جعل در سراسر كشورها و بخش‌ها فراگيرشده است و نشان‌دهنده صنعت غيرقانوني چند تريليون دلاري است كه تأثير منفي قابل‌توجهي بر اقتصاد جهاني گذاشته است. جعل، ميلياردها فعاليت اقتصادي مشروع را از بين برده است و اقتصاد زيرزميني را تسهيل كرده است كه دولت‌ها را از درآمدهاي قانوني خود محروم كرده و صدها هزار شغل قانوني را از بين برده و مصرف‌كنندگان را در معرض محصولات خطرناك و بي‌فايده قرار داده است. امروزه روش‌هاي سنتي مبارزه با جعل، مانند باركدها، كارايي كمتري دارند و در حال حاضر به راحتي كپي مي‌شوند. با اين حال، موج جديدي از روش‌هاي مبارزه با جعل در حال حاضر براي حمايت از شركت‌ها و مصرف‌كنندگان قانوني در حال افزايش است. روش‌هاي مبارزه با جعل را مي‌توان به‌طور كلي به عنوان فناوري‌هايي تعريف كرد كه براي جلوگيري و شناسايي بالقوه كالاهاي جعلي و كپي(2) استفاده مي‌شود. سيستم‌هاي رديابي پيشرفته با ممانعت از جعل و تقلب، تأثير غيرمستقيم مثبت بيشتري بر اقتصاد كشورها خواهند داشت. كالاهاي تقلبي، نشان‌دهنده رقابت ناعادلانه براي شركت‌ها هستند كه فرصت‌هاي فروش بالقوه را از دست آنها خارج مي‌كنند.بنابراين به رشد شركت‌هايي كه به بيكاري كمك مي‌كنند آسيب مي‌زنند.
بسياري از بخش‌هايي كه كشورهاي مختلف در آنها موقعيت قوي و پيشرو دارند، به‌شدت تحت تأثير فشرده‌سازي مشاغل به دليل جعل قرار مي‌گيرند. مُد و محصولات با كيفيت بالا مانند منسوجات، پوشاك، كالاهاي چرمي، كفش، ساعت و جواهرات بيش از نيمي از ارزش كل كالاهاي بدلي را تشكيل مي‌دهند كه توسط گمركات توقيف مي‌شوند.در نهايت، سيستم‌هاي رديابي پيشرفته تأثير زيادي بر كيفيت و قابليت اطمينان محصولات دارند. قابليت رديابي پيشرفته باعث مي‌شود تا آنها را راحت‌تر فراخواني كرد. مزاياي اجتماعي رديابي نيز به سلامت و ايمني مربوط مي‌شود. اين نوع خطرات براي كاربران محصولات كاهش مي‌يابد، زيرا مي‌توان محصولات تقلبي را به سرعت شناسايي كرد و محصولات معيوب را به سرعت فراخواني و از خط توليد يا بازارجمع‌آوري نمود. جعل همچنين عوارض زيادي بر روي محيط زيست خواهد داشت. هر ساله صدها ميليون قلم كالا توسط گمركات در مرزهاي اتحاديه اروپا به دليل نقض حقوق مالكيت معنوي توقيف مي‌شوند. اين امر مقدار زيادي زباله ايجاد مي‌كند كه به ناچار بايد نابود شود. علاوه بر اين، برخي از محصولات تقلبي به‌طور بالقوه براي محيط زيست خطرناك هستند. به عنوان مثال، طبق قوانين اتحاديه اروپا بيش از يك چهارم آفت‌كش‌هاي مورد استفاده در برخي از كشورهاي عضو اتحاديه اروپا از بازار غيرقانوني آفت‌كش‌ها سرچشمه مي‌گيرد. امروزه روش‌هاي جديد مبارزه با جعل تقريباً در هر بخش به كار مي‌روند، زيرا دامنه تقلب در جوامع در حال افزايش است. اين روش‌ها قبلاً به اقلام لوكس و پول محدود مي‌شد، اما كم‌كم به سمت همه كالاهاي مصرفي تغييركرده است. فهرست ارايه شده توسط سازمان همكاري و توسعه اقتصادي شامل صنايع متعددي مانند: مُد، پوشاك، كفش، سمعي و بصري، ادبي و آثار داراي حق چاپ، خودرو، مواد شيميايي/آفت‌كش‌ها، اقلام دارويي، لوازم الكترونيك، مواد غذايي و تنباكو است. روش‌هاي مبارزه با جعل دو هدف اصلي را دنبال مي‌كنند. اولاً، آنها قصد دارند به عنوان يك بازدارنده عمل كنند. آنها با افزايش پيچيدگي و در نتيجه افزايش هزينه‌هاي مربوط به كپي كردن يك محصول، جعل را به يك عمليات مالي نامطلوب تبديل مي‌كنند. آنها همچنين به گونه‌اي طراحي شده‌اند كه شناسايي محصولات تقلبي را آسان‌تر كرده و از اين رو خطرات پيگرد قانوني را افزايش مي‌دهند. ثانياً، آنها قصد دارند تا احراز هويت و اصالت يك كالا (خواه توسط مسوولان، محققان صنعت يا عموم مردم) را تسهيل كنند. به‌طور خلاصه مي‌توان گفت روش‌هاي جديد مبارزه با جعل داراي دو هدف اصلي دارند: 1) با سخت و پرهزينه كردن امكان جعل كالاها، به عنوان يك عامل بازدارنده عمل كنند؛ 2) تكنيكي را براي تأييد اصالت كالاها ارايه دهند. در حال حاضر چندين نوع روش مبارزه با جعل در اختيار توليدكنندگان، صاحبان برندها يادست‌اندركاران قرار دارد. آنها را مي‌توان بر روي بسته‌بندي كالا يا حتي مستقيماً روي محصول، با علامت‌گذاري مستقيماً با استفاده از اجزاي فيزيكي يا شيميايي اعمال كرد. اين نوع روش‌ها را مي‌توان به تفصيل و به شرح زير دسته‌بندي كرد: ويژگي‌هاي آشكار(3) به سمت كاربران نهايي هدايت مي‌شود. ويژگي‌هاي قابل مشاهده به كاربران نهايي اجازه مي‌دهد تا اصالت يك مورد (محصول) را تأييد كنند. اين ويژگي‌ها آشكار هستند، اما ظاهراً كپي كردن آنها چالش برانگيز و پرهزينه است. اين ويژگي‌ها مستلزم سطح بالايي از امنيت در زنجيره تأمين براي جلوگيري از انحرافات تاييد نشده هستند. اين ويژگي‌ها شامل علامت‌گذاري روي محصول، هولوگرام، علامت‌هاي متغير نوري، گرافيك‌هاي امنيتي، و جوهرهاي تغيير رنگ‌‌دهنده مي‌باشند كه به دليل پرهزينه بودن معمولاً بر روي اسكناس‌ها از آنها استفاده مي‌شود. ويژگي‌هاي پنهان(4) عمدتاً براي توليدكنندگان و صاحبان برند مفيد است كه مي‌توانند اصالت يك محصول را تأييد كنند. با اين حال، مسوولان و عموم مردم نگران آن نيستند، زيرا آنها معمولاً حتي از اين ويژگي‌ها آگاه نيستند. كپي كردن ويژگي‌هاي مخفي معمولاً سخت‌تر است، چه رسد به اينكه تشخيص داده شوند. تكنيك‌هاي قانوني(5) را مي‌توان زيرمجموعه‌اي از ويژگي‌هاي پنهان در نظر گرفت. با اين حال، استفاده از ويژگي‌هاي قانوني، استفاده از كيت‌هاي آزمايش ميداني را براي اثبات علمي اصالت يك آيتم ضروري مي‌كند. روش‌شناسي علمي پشت ويژگي‌هاي قانوني معمولاً داراي حق ثبت اختراع است كه آنها را بسيار گران و مقياس‌پذيري آنها را محدود مي‌كند. ردگيري و رديابي(6) شامل فناوري‌هاي مرتبط با سيستم‌هاي رديابي پيشرفته، مانند شناسايي فركانس راديويي (RFID) و ارتباطات ميدان نزديك (NFC) است. در حال حاضر سازمان جهاني GS1 با كمك انواع استانداردها، باركدها، سيستم‌هاي ردگيري و رديابي و بهره‌گيري از فناوري‌هايي مانند RFID و NFC كمك قابل توجهي را به صنايع مختلف در مبارزه با محصولات جعلي، تقلبي و حتي قاچاق كالا ارايه مي‌دهدو به‌طور كلي به بهبود كارايي و ديده‌شدن محصولات در زنجيره‌هاي عرضه و تقاضا و نيز حفاظت از برندها در سطح جهاني كمك مي‌نمايد. همچنين اين سازمان با سازمان جهاني گمرك همكاري مستمري دارد تا به لطف سيستم‌ها و استانداردهايGS1 و تخصص آن در مديريت زنجيره تأمين، بتوانند به آژانس‌هاي گمركي كمك كنند تا ظرفيت خود را براي شناسايي محصولات تقلبي بهبود بخشند. لازم به توضيح است كه GS1به زبان ساده، «زبان جهاني كسب و كار» است. اين سيستم، سيستمي يكپارچه از استانداردهاي جهاني است كه اطلاعات مورد نياز براي مديريت زنجيره تأمين كالاها و خدمات را فراهم مي‌آورد. اين سازمان در حال حاضر در 118 كشور داراي نمايندگي است و بيش از دو ميليون سازمان در جهان از خدمات GS1 در حوزه‌هاي مختلف استفاده مي‌كنند.
1-Global Counterfeiting Outlook
2- Forged and Imitated Goods
3-Overt Features
4- Covert Features
5- Forensic Techniques
6-Track and Trace
*عضو هيات علمي موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي بازرگاني