آينده در دستان باد و خورشيد؟!
در دنياي امروز، انرژي تجديدپذير به يكي از پررنگ‌ترين موضوعات در گفت‌وگوهاي زيست‌محيطي، اقتصادي و سياسي تبديل شده است. با افزايش نگراني‌ها درباره تغييرات اقليمي، محدوديت منابع فسيلي و نياز به تامين پايدار انرژي، بسياري به اين باور رسيده‌اند كه تجديدپذيرها كليد حل بحران‌هاي انرژي آينده هستند. اما سوال اين است: آيا انرژي‌هاي تجديدپذير به‌راستي جايگاه ويژه‌اي در سيستم‌هاي انرژي جهان دارند يا همچنان در حاشيه تصميم‌گيري‌هاي بزرگ باقي مانده‌اند؟
گلناز پرتوي مهر |
در دنياي امروز، انرژي تجديدپذير به يكي از پررنگ‌ترين موضوعات در گفت‌وگوهاي زيست‌محيطي، اقتصادي و سياسي تبديل شده است. با افزايش نگراني‌ها درباره تغييرات اقليمي، محدوديت منابع فسيلي و نياز به تامين پايدار انرژي، بسياري به اين باور رسيده‌اند كه تجديدپذيرها كليد حل بحران‌هاي انرژي آينده هستند. اما سوال اين است: آيا انرژي‌هاي تجديدپذير به‌راستي جايگاه ويژه‌اي در سيستم‌هاي انرژي جهان دارند يا همچنان در حاشيه تصميم‌گيري‌هاي بزرگ باقي مانده‌اند؟
به گزارش «تعادل»، يكي از بزرگ‌ترين چالش‌هاي قرن بيست‌ويكم، تغييرات اقليمي ناشي از انتشار گازهاي گلخانه‌اي است. استفاده از سوخت‌هاي فسيلي مانند نفت، گاز و زغال‌سنگ منجر به انتشار حجم عظيمي از دي‌اكسيد كربن و متان در جو مي‌شود كه به گرمايش جهاني دامن مي‌زند.
انرژي‌هاي تجديدپذير مانند خورشيد، باد، آب و زمين‌گرمايي به دليل نداشتن انتشار مستقيم كربن، به عنوان راه‌حلي پايدار براي كاهش اثرات زيست‌محيطي در نظر گرفته مي‌شوند. افزايش سهم تجديدپذيرها در توليد انرژي مي‌تواند يكي از ابزارهاي كليدي براي دستيابي به اهداف جهاني كاهش انتشار كربن باشد. برخلاف سوخت‌هاي فسيلي كه منابع محدودي دارند و روزي به پايان خواهند رسيد، تجديدپذيرها مانند نور خورشيد و باد منابعي بي‌پايان هستند. اين ويژگي باعث مي‌شود كه كشورها بتوانند بدون نگراني از اتمام منابع، به تامين انرژي خود ادامه دهند. استفاده از تجديدپذيرها مي‌تواند كشورها را از وابستگي به واردات سوخت‌هاي فسيلي آزاد كند. اين امر به‌ويژه براي كشورهايي كه منابع انرژي محدودي دارند، به عنوان يك راه‌حل استراتژيك مطرح است. در دهه گذشته، سهم تجديدپذيرها در توليد برق جهاني به‌طور قابل‌توجهي افزايش يافته است. براساس گزارش آژانس بين‌المللي انرژي (IEA)،
تا سال 2023، حدود 30 درصد از برق توليد شده در جهان از منابع تجديدپذير تامين شده است.
كشورهايي مانند آلمان، چين، ايالات‌متحده و هند پيشتاز استفاده از تجديدپذيرها هستند و سرمايه‌گذاري‌هاي عظيمي در اين حوزه انجام داده‌اند. به عنوان مثال، چين با بيشترين ظرفيت نصب‌شده انرژي خورشيدي و بادي در جهان، نقش تعيين‌كننده‌اي در بازار جهاني انرژي تجديدپذير ايفا مي‌كند. پيشرفت‌هاي فناوري در سال‌هاي اخير باعث شده است كه هزينه توليد انرژي از منابع تجديدپذير به‌طور قابل‌توجهي كاهش يابد. به عنوان مثال، هزينه توليد برق خورشيدي طي دهه گذشته بيش از 80درصد كاهش يافته است. اين كاهش هزينه‌ها، تجديدپذيرها را به گزينه‌اي رقابتي در مقايسه با سوخت‌هاي فسيلي تبديل كرده است. يكي از بزرگ‌ترين چالش‌هاي انرژي‌هاي تجديدپذير، وابستگي آنها به شرايط طبيعي است. خورشيد هميشه نمي‌تابد و باد هميشه نمي‌وزد. اين ناپايداري باعث مي‌شود كه توليد انرژي از اين منابع در برخي مواقع كمتر از نياز باشد. سيستم‌هاي ذخيره‌سازي انرژي مانند باتري‌ها و توسعه شبكه‌هاي هوشمند مي‌توانند به كاهش اين مشكل كمك كنند، اما هزينه بالاي آنها همچنان يك مانع جدي است. براي افزايش سهم تجديدپذيرها در سيستم انرژي، زيرساخت‌هاي جديدي مانند خطوط انتقال، نيروگاه‌هاي ذخيره‌سازي و ايستگاه‌هاي شارژ برق موردنياز است. اين زيرساخت‌ها به سرمايه‌گذاري‌هاي عظيم و همكاري بين‌المللي نياز دارند.
با وجود كاهش هزينه‌هاي توليد انرژي‌هاي تجديدپذير، در بسياري از كشورها همچنان سوخت‌هاي فسيلي به دليل يارانه‌هاي دولتي و هزينه‌هاي پايين توليد، سهم بيشتري در بازار انرژي دارند. در‌حالي كه كشورهاي توسعه‌يافته در مسير گذار به تجديدپذيرها پيشرو هستند، كشورهاي در حال توسعه با چالش‌هاي بيشتري مواجهند. اين كشورها اغلب با كمبود منابع مالي و فناوري‌هاي پيشرفته روبه‌رو هستند كه مانع از اجراي پروژه‌هاي بزرگ انرژي تجديدپذير مي‌شود.
با اين حال، تجديدپذيرها مي‌توانند براي اين كشورها نيز فرصت‌هاي بي‌نظيري فراهم كنند. به عنوان مثال، نصب پنل‌هاي خورشيدي در مناطق دورافتاده مي‌تواند دسترسي به برق را براي ميليون‌ها نفر تسهيل كند. با توجه به شواهد موجود، مي‌توان گفت كه انرژي‌هاي تجديدپذير در حال كسب جايگاهي ويژه در سيستم‌هاي انرژي جهاني هستند. سرعت رشد اين حوزه و حمايت‌هاي گسترده دولت‌ها و بخش خصوصي، نشان‌دهنده تغيير جدي در نحوه تامين انرژي است. با اين حال، جايگاه تجديدپذيرها همچنان به ميزان سرمايه‌گذاري، نوآوري‌هاي فناورانه و سياست‌هاي دولتي بستگي دارد. در صورتي كه اين چالش‌ها به‌درستي مديريت شوند، تجديدپذيرها مي‌توانند به هسته اصلي تامين انرژي در آينده تبديل شوند. جهان به سرعت به‌سمت تغييرات اساسي در سيستم‌هاي انرژي خود حركت مي‌كند. در اين مسير، انرژي‌هاي تجديدپذير نقشي كليدي ايفا مي‌كنند. هرچند چالش‌هايي همچنان بر سر راه اين تحول وجود دارد، اما پيشرفت‌هاي فناوري و حمايت‌هاي سياسي مي‌تواند آينده‌اي روشن براي اين حوزه رقم بزند. خورشيد، باد و ديگر منابع تجديدپذير، نه تنها نماد اميد براي مقابله با تغييرات اقليمي هستند، بلكه فرصتي براي ايجاد سيستم‌هاي انرژي پايدار، كارآمد و عادلانه‌تر به شمار مي‌روند.
آينده جهان، بي‌شك در دستان انرژي‌هاي پاك خواهد بود.