FATF روشنگر زواياي تاريك اقتصاد (1)

جمهوري اسلامي ايران از سال 2008 تا 2016 در ليست سياه FATF قرار داشت. در فوريه 2020 ايران دوباره در ليست سياه قرار گرفت و تا به امروز در ليست سياه باقي مانده است. فهرست سياه FATF رسما «حوزه قضايي پرخطر مشروط به فراخوان اقدام» ناميده مي‌شود. كشورهايي كه نقايص را در رژيم‌هاي مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم برطرف نمي‌كنند، به عنوان «صلاحيت قضايي پرخطر مشروط به درخواست اقدام» توصيف مي‌شوند FATF به اعضا و موسسات مالي خود توصيه مي‌كند كه در معاملات خود با كشورهايي كه در ليست سياه قرار دارند، «سنجش مناسب» را اعمال كنند. بررسي دقيق‌تر، معاملات بين‌المللي را براي موسسات مالي پرخطر، پرهزينه و وقت گير مي‌كند. همچنين ممكن است از كشورها خواسته شود كه «اقدامات متقابل» براي محافظت از سيستم مالي بين‌المللي در برابر پولشويي، تأمين مالي تروريسم و خطرات تأمين مالي اشاعه از جمله محدود كردن يا خاتمه روابط تجاري، افزايش نظارت و گزارش‌دهي، محدوديت‌هاي روابط بانكي مكاتباتي، ممنوعيت برخي معاملات و افزايش الزامات حسابرسي خارجي و تشويق به استفاده از روش‌هاي پرداخت جايگزين را اعمال کنند. در ژوئن 2016، پس از توافق هسته‌اي سال 2015 با قدرت‌هاي جهاني و لغو تحريم‌هاي سازمان ملل، FATF  از اعضاي خود خواست تا اقدامات متقابلي را كه در تعاملات خود با ايران به كار برده‌اند به مدت 12 ماه تعليق كنند. اين به معناي قرار گرفتن در ليست به اصطلاح خاكستري و تداوم بررسي لازم بود. اما چرا ايران در ليست خاكستري قرار گرفت؟ ايران به ‌طور موقت از فهرست سياه حذف شد، زيرا اين كشور متعهد به اجراي يك برنامه اقدام براي رسيدگي به نگراني‌هاي FATF در مورد ايجاد رژيم اظهارنامه نقدي و قوانين و آيين‌نامه‌هاي ضد تأمين مالي تروريسم و مبارزه با پولشويي بود. در فوريه 2020،   FATF اشاره كرد كه هنوز موارد تكميل نشده و چندين مورد نياز به رسيدگي كامل وجود دارد و از كشورهاي عضو خواست تا يك بار ديگر در معاملات مالي خود با جمهوري اسلامي، يعني ايران را دوباره در ليست سياه قرار بدهند و اقدامات متقابل را اعمال كنند.
 تاثير قرار گرفتن در ليست سياه: بدون الحاق به كنوانسيون‌هاي مالي بين‌المللي مورد درخواست FATF، ايران نمي‌تواند به بانكداري جهاني، روابط تجاري عادي و سرمايه‌گذاري با شركت‌هاي بزرگ جهاني دسترسي كامل داشته باشد. قرار گرفتن در ليست سياه به اين معني است كه ايران نمي‌تواند به وام‌هاي صندوق بين‌المللي پول (IMF) و بانك جهاني نيز دسترسي داشته باشد. بنابراين قرار گرفتن در ليست سياه طي سال‌ها باعث اختلال در تجارت بين‌المللي ايران با بیشتر كشورها شده و سرمايه‌گذاري خارجي را دلسرد كرده است. اين امر همچنين به اعتبار ايران آسيب رسانده و تأثير تحريم‌ها و تحريم‌هاي قبلي سازمان ملل توسط ايالات متحده را تقويت كرده است.  FATFتنها يك نهاد مشورتي است؛ اما كشورها ازجمله ايران، بايد قوانين خود را بر اساس توصيه‌هاي FATF   براي اطمينان از انطباق و اجتناب از ارزيابي منفي سلامت سيستم مالي خود توسط گروه ويژه وضع كنند. ايران به دليل قرار گرفتن در ليست سياه FATF از سوئيفت قطع شده است. قطع ارتباط با سوئيفت (انجمن جهاني ارتباطات مالي بين‌بانكي) هم به تحريم‌هاي ايالات متحده و هم در ليست سياه FATF مرتبط است. بانك‌ها و ساير موسسات مالي كه از سوئيفت استفاده مي‌كنند بايد بر اساس توصيه‌هاي FATF از مقررات مبارزه با پولشويي و تأمين مالي تروريسم كشورهاي متبوع خود پيروي كنند. به عنوان مثال، بريتانيا قوانين متعددي مانند مقررات پولشويي، تامين مالي تروريسم و انتقال وجوه (اطلاعات مربوط به پرداخت‌كننده) براي اطمينان از انطباق با مقررات FATF دارد. ايران قبل از قرار گرفتن مجدد در ليست سياه در سال 2020 اقداماتي را براي تكميل برنامه اقدام خود انجام داد. FATF، 41 توصيه را به دولت ايران ارايه كرده است كه 37 مورد از آنها، ازجمله رژيم اظهارنامه نقدي با تصويب قوانيني پذيرفته شده، ولي اعلام كرد در اجراي واقعي آن همچنان هاله‌اي از ترديد وجود دارد. در بيانيه‌اي در ژوئن 2018، FATF  اعلام كرد كه ايران پيش‌نويس اصلاحاتي را در قوانين مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم ارائه كرده، اما نتوانسته برنامه اقدام خود را تكميل كند. بنابراين، كارگروه جهاني مبارزه با پولشويي از اعضاي خود خواست تا به موسسات مالي خود توصيه كنند تا در روابط تجاري و معاملات با اشخاص حقيقي و حقوقي از ايران دقت لازم را افزايش بدهند. 
ادامه دارد...