محدودیت‌ها، تحریم‌ها و فیلترینگ
در نشست رونمایی از چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران، که با حضور فعالان حوزه تجارت الکترونیک برگزار شد، وضعیت فعلی اینترنت کشور مورد بررسی قرار گرفت.
در نشست رونمایی از چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران، که با حضور فعالان حوزه تجارت الکترونیک برگزار شد، وضعیت فعلی اینترنت کشور مورد بررسی قرار گرفت. در این گزارش که فصل‌های تابستان و پاییز را شامل می‌شود، تأثیر محدودیت‌ها، تحریم‌ها و مشکلات زیرساختی بر کیفیت اینترنت ایران به تفصیل تحلیل شده است. همچنین مقامات حاضر در این نشست به اقدامات مثبت دولت در زمینه بهبود کیفیت اینترنت و رفع برخی اختلالات اشاره کردند، اما همچنان چالش‌های عمده‌ای مانند اینترنت طبقاتی، فیلترشکن‌ها و قطعی‌های متناوب شبکه‌های موبایل مطرح است.
کیفیت اینترنت در ایران همچنان با چالش‌های عمده‌ای روبه‌رو است که بر اساس گزارش‌های مختلف، کشور را در رده‌های پایین جهانی از نظر سرعت و دسترسی به اینترنت قرار داده است. محدودیت‌های گسترده و تحریم‌ها، به‌ویژه در زمینه دسترسی به پلتفرم‌های جهانی و استفاده از فناوری‌های نوین، باعث شده‌اند که ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر با مشکلات زیرساختی و کیفیت پایین اینترنت مواجه باشد. این محدودیت‌ها علاوه بر تأثیر منفی بر کسب‌وکارها، به‌ویژه در حوزه تجارت الکترونیک، باعث ایجاد شکاف‌های عمیق در دسترسی به اطلاعات و خدمات آنلاین برای شهروندان شده است. در این راستا نشست رونمایی از چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران، برگزار شد؛ رییس انجمن تجارت الکترونیک تهران در این نشست اظهار کرد: «این گزارش چهارمین گزارش از کیفیت اینترنت در ایران است. لازم به ذکر است این اولین گزارش در دوره جدید است که منتشر می‌شود و امیدواریم فضا در دولت جدید تغییر کند.» نیما قاضی افزود: «به نظر می‌رسد دولت طبق مواردی که اعلام می‌کند موافق بوده و به دنبال ارتقای کیفیت اینترنت در کشور است و این جای امیدواری دارد. این موضوع به این دلیل مهم است که اینترنت اصلی‌ترین بستری است که در آن فعالیت می‌کنیم و از کیفیت مناسبی برخوردار نیست و وظیفه خود می دانیم که این موضوع را پیگیری کنیم.» همچنین پویا پیرحسین‌لو - رییس کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک، با بیان اینکه این گزارش فصل تابستان و پاییز را مورد بررسی قرار می‌دهد، اظهار کرد: «اتفاقاتی که اوایل دی ماه سال جاری و شامل رفع محدودیت‌ها بود هم مورد بررسی قرار داده است.» وی افزود: «از میان چالش‌هایی که اینترنت ایران با آن رو به روست، می توان به سه مورد یعنی محدودیت‌ها، تحریم‌ها و مشکل در شبکه دسترسی اشاره کرد. یکی از اقدامات خوب دولت گذشته تلاش برای رفع مشکل سوم یعنی شبکه access بود اما همانگونه که می‌دانیم این موضوعات امری زمان بر هستند.» پیرحسین‌لو ادامه داد: «ناگفته نماند که در ۶ ماه گذشته اتفاقات خوبی هم رخ داده که می توان به رفع اختلال IPV6 و بازگشایی سامانه شفافیت اختلال اینترنت است که اتفاق مهمی بود.» رییس کمیسیون اینترنت و زیر ساخت انجمن تجارت الکترونیک تصریح کرد: «در زمینه اختلال‌ها باید گفت اختلال‌های موقت به دلیل قطعی لینک های بین الملل در ماه‌های گذشته رخ داد که جزئیات آن را شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد. دومین اختلال‌ها ناشی از حملات دی داس بود که اتفاق خوبی رخ داد و سامانه شفاف سازی در این زمینه بازگشایی شد و مورد دیگر اختلال در اینترنت موبایل به دلیل قطعی برق بود.»
استفاده از اینترنت استارلینک در یک سال گذشته ۲۰ برابر افزایش یافت
استفاده از اینترنت استارلینک در یک سال گذشته ۲۰ برابر افزایش یافته است. همچنین هزینه اینترنت ماهواره‌ای ۷۰۰ تا ۲ هزار دلار است و بیش از ۳۰ هزار کاربر ایرانی از استارلینک استفاده می‌کنند. در این خصوص رییس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک همچنین اظهار کرد: «با روندی که در حال پیش‌روی است، احتمالا تا پایان ۲۰۲۵ مشترکین استارلینک از مشترکین فیبر نوری بیشتر می‌شوند. این پیش‌بینی دقیق و علمی نیست و بر اساس روند گسترش اینترنت ماهواره‌ای در ایران این تخمین زده می‌شود.» پیرحسین‌لو درباره موضوع اینترنت طبقاتی گفت: «موضع انجمن تجارت الکترونیک کاملا شفاف است که ما با اینترنت طبقاتی مخالف هستیم و چندین بار بر عبارت اینترنت آزاد تاکید کردیم. هر نوع رانت طبقاتی برای گروه‌های اجتماعی، مناطق جغرافیایی و صنایع مختلف را به شدت محکوم و با آن مقابله می‌کنیم.»
بهترین روش مقابله با مافیای فیلترشکن برداشتن فیلترینگ است
در ادامه حمیدرضا احمدی نایب رییس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک هم گفت: «منبع بخشی از فیلترشکن‌ها خارجی بوده و بخشی دیگر شامل فیلتر شکن‌های پولی می‌شود و می‌تواند نشر اطلاعاتی از طریق آن را به همراه داشته باشد؛ فیلترشکنهای رایگان هم می‌توانند آی پی‌های ما را آلوده کنند.» او اظهار کرد: «بررسی‌ها حاکی از آن است که در شش ماه گذشته قطعی کامل اینترنت منطقه‌ای و کلان نداشتیم که اتفاق خوب و مهمی است.» وی افزود: «همچنین اخیرا موضوعاتی از جمله مافیای فیلترشکن‌ها مطرح می‌شود و باید گفت براساس بررسی‌ها مهمترین و بهترین روش برای مقابله با آن برداشتن فیلترینگ است. چون بخشی از فیلترشکن منبع خارجی دارد و بخشی دیگر شامل فیلترشکنهای پولی است و می‌تواند نشر اطلاعاتی از طریق آن را به همراه داشته باشد.» احمدی تاکید کرد: «علاوه بر موارد گفته شده و شنیده‌ها درباره احتمال ایجاد پوسته برای برخی سکوها باید گفت که طراحی و توسعه پوسته‌های داخلی می‌تواند چالش و پیامدهایی داشته باشد و یک رانت غیر مولد ایجاد کند که فناوری ناپایداری است.»
اینترنت ایران از جهت محدودیت، بعد از چین در جایگاه دوم است
طبق آمار چهارمین گزارش کیفیت اینترنت که توسط کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک تهران ارائه شد، اینترنت ایران از نظر اختلال دومین کشور از انتهای جدول بعد از میانمار و اوکراین و از جهت محدودیت بعد از چین در جایگاه ۹۸ از ۱۰۰ کشور است. به صورت کلی ایران جایگاه ۹۵ از ۱۰۰ کشور را دارد. براساس این گزارش، بیش از ۷۰ درصد داده‌های سامانه speedtest به کاربران شهر تهران استناد می‌کند و بیشتر به اینترنت ثابت مرتبط است در نتیجه این سامانه در بسیاری از استان‌های کشور بدون داده است یا کمتر از ۱۰ دستگاه را بررسی کرده است. بنابراین نمی‌توان به داده‌های این سامانه به عنوان مرجعی برای سنجش وضعیت سرعت اینترنت ایران اتکا کرد. براساس این گزارش، تلفن‌های همراه ایرانی‌ها به‌دلیل استفاده از فیلترشکنهای رایگان به عامل مهمی در آلودگی شبکه تبدیل شده‌اند. طبق محاسبات کمیسیون اینترنت، اختلال روی3 /HTTP معادل خسارت روزانه ۲میلیارد تومانی در یک شرکت استارت‌آپی است. این در شرایطی است که بیش از ۷۰ درصد داده‌های سامانه speedtest به کاربران شهر تهران استناد می‌کند و بیشتر به اینترنت ثابت مرتبط است در نتیجه این سامانه در بسیاری از استان‌های کشور بدون داده است یا کمتر از ۱۰ دستگاه را بررسی کرده است. بنابراین نمی‌توان به داده‌های این سامانه به عنوان مرجعی برای سنجش وضعیت سرعت اینترنت ایران اتکا کرد. در این گزارش آمده است که شبکه کشور به دلایل مختلف تحت حملات منع سرویس توزیع شده یا همان DDoS قرار دارد. حملات سازماندهی‌شده دولت‌ها با هدف آسیب رساندن به زیرساخت‌های دیگر کشورها، رقابت‌های تجاری بین شرکت‌ها و اپراتورها و در نهایت افزایش آلودگی اینترنت کشور به دلیل فیلترینگ گسترده و در نتیجه استفاده گسترده از فیلترشکنهای ناامن از مهمترین دلایل گسترش این حملات است. یکی از موضوعاتی که در این گزارش به آن پرداخته شد، قطعی برق و اینترنت بود. کاربران موبایل برای اتصال به شبکه به نزدیکترین BTS متصل می‌شود. این BTSها در زمان قطع برق باید بتوانند از طریق باتری‌های UPS به کار خود ادامه دهند. اما به علت فرسودگی یا ناکارآمدی تجهیزات ذخیره‌کننده برق، پس از هر بار قطع برق، اتصال شبکه‌های موبایل کاربران وابسته به زمان نگهداشت برق در باتری UPSها با اختلال مواجه می‌شود و آنتن تلفن‌های همراه نیز در مواردی قطع می‌شوند. در بررسی‌های جدیدی که برای 3/HTTP صورت گرفته، به نظر می‌رسد رفتارهای سرویس‌دهنده‌های اینترنتی چندگانه بوده است. در این مرحله، ۵ سرویس CDN که از 3/HTTP پشتیبانی می‌کنند انتخاب شد و تست‌های متوالی روی دامنه‌هایی که از آنها خدمات می‌گیرند انجام شد.
ایران در میان محدودترین کشورها از نظر شبکه‌های اجتماعی
شبکه‌های اجتماعی ایکس، اینستاگرام، تلگرام، فیسبوک، یوتیوب و توییچ همچنان در ایران فیلتر است و از این نظر ایران همراه چین و ترکمنستان در صدر کشورهای با محدودیت حداکثری در شبکه‌های اجتماعی قرار دارد. وبسایت Surfshark در آمارهای تحلیلی منتشر شده در نیمه اول سال جاری میلادی، ۲۹ کشور جهان درگیر انواع سانسورهای اینترنتی را بررسی کرده که طبق آن ایران جزو کشورهای با بدترین وضعیت دسترسی آزادانه به شبکه‌های اجتماعی بوده است. وضعیت دسترسی شهروندان ایرانی به پلتفرم‌های اطلاع‌رسانی جمعی، در کنار چین به مراتب محدودتر از سایر کشورهای جهان است. گزارش‌های غیر رسمی از افزایش حداقل ۱۵ درصدی پهنای باند بین‌الملل در ماه‌های اخیر به دلیل انجام برخی اصلاحات حکایت می‌کند.