بهاي سنگين تعطيلي مدارس؛ ضرر اقتصادي و افزايش افت تحصيلي
تعطيلي مدارس به دلايل مختلف آن‌گونه كه مسوولان وزارت آموزش‌وپرورش مي‌گويند، روزانه هزار ميليارد تومان هزينه دارد و از سوي ديگر افت يادگيري دانش‌آموزان را به همراه دارد كه جبران آن به سادگي امكان پذير نيست. از ابتداي سال تحصيلي جاري تاكنون، مدارس استان تهران بيش از 10 روز تعطيل شده‌اند و آموزش‌ها به فضاي مجازي منتقل شده است. هرچند تعطيلي مدارس به دليل آلودگي هوا با هدف حفظ سلامت دانش‌آموزان انجام مي‌شود، اما تبعات اين تصميم بر كيفيت يادگيري نبايد ناديده گرفته شود.
تعطيلي مدارس به دلايل مختلف آن‌گونه كه مسوولان وزارت آموزش‌وپرورش مي‌گويند، روزانه هزار ميليارد تومان هزينه دارد و از سوي ديگر افت يادگيري دانش‌آموزان را به همراه دارد كه جبران آن به سادگي امكان پذير نيست. از ابتداي سال تحصيلي جاري تاكنون، مدارس استان تهران بيش از 10 روز تعطيل شده‌اند و آموزش‌ها به فضاي مجازي منتقل شده است. هرچند تعطيلي مدارس به دليل آلودگي هوا با هدف حفظ سلامت دانش‌آموزان انجام مي‌شود، اما تبعات اين تصميم بر كيفيت يادگيري نبايد ناديده گرفته شود.
چالش‌هاي آموزش مجازي براي دانش‌آموزان
آموزش مجازي به‌ويژه براي دانش‌آموزان دبستاني كه نيازمند تعامل حضوري و راهنمايي مستقيم معلمان هستند، به‌مراتب دشوارتر و كم‌كيفيت‌تر از آموزش حضوري است. در دوره متوسطه نيز پيچيدگي دروس و نياز به توضيحات حضوري معلمان، يادگيري را در محيط مجازي دشوارتر مي‌كند. از سوي ديگر، بسياري از دانش‌آموزان به دليل نبود نظارت كافي يا عدم دسترسي به ابزارهاي مناسب، به‌طور كامل در كلاس‌هاي مجازي شركت نمي‌كنند. به عنوان مثال، ممكن است صرفاحضور خود را در ابتداي كلاس اعلام كنند، اما هنگام تدريس معلم مشغول فعاليت‌هاي ديگر شوند و توجه كافي به درس نداشته باشند. اين مساله به‌ويژه در دروس اساسي مانند رياضي، علوم و زبان فارسي، افت تحصيلي قابل‌توجهي را به دنبال دارد.
تفاوت در كيفيت آموزش مدارس دولتي و غيردولتي
يكي ديگر از مشكلات جدي، تفاوت سطح آموزش مجازي بين مدارس دولتي عادي و مدارس غيردولتي يا خاص است. مدارس دولتي عادي عمدتا از شبكه«شاد » براي برگزاري كلاس‌ها استفاده مي‌كنند كه به دليل ترافيك بالاي كاربران، مشكلاتي مانند كندي در بارگذاري محتوا و دشواري در برقراري ارتباط تصويري وجود دارد. در مقابل، مدارس غيردولتي و خاص با استفاده از پلتفرم‌هاي اختصاصي، با اين چالش‌ها كمتر مواجهند و آموزش مجازي را با كيفيت بهتري ارايه مي‌دهند. بنابراين بيشترين آسيب، آموزش‌هاي مجازي و تعطيلي مدارس براي دانش‌آموزان مدارس دولتي عادي است كه حتي در شرايط عادي و بازگشايي مدارس هم همچنان به نسبت مدارس خاص و غيردولتي در حاشيه توجه‌ها قرار دارند.
كيفيت آموزش مجازي؛ راهكار يا چالش؟
شبكه «شاد» براي بهبود كيفيت آموزش مجازي، كلاس درس مجازي را با امكاناتي نظير گفت‌وگوي تصويري، تخته مجازي و اشتراك‌گذاري صفحه نمايش را براي بهبود كيفيت آموزش فراهم كرده است. با اين حال، طبق گزارش مسوولان، تنها 10درصد از ظرفيت اين سرويس به دليل عدم آشنايي مديران مدارس مورد استفاده قرار گرفته است. با وجود تلاش‌ها براي ارتقاي آموزش مجازي، كارشناسان معتقدند كه هيچ‌كدام از اين راهكارها نمي‌تواند جايگزين آموزش حضوري شود. به اذعان كارشناسان، در ايران فقر يادگيري داريم و پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان ضعيف است و تعطيلي آموزش حضوري، افت يادگيري را بيشتر خواهد كرد. برخي تصور مي‌كنند با برگرداندن دانش‌آموزان به نظام آموزشي افت تحصيلي جبران مي‌شود، اصلا اينگونه نيست و اين افت تحصيلي پايدار است كه از بين نخواهد رفت و اين موضوع در آينده در زندگي اين افراد و حتي كسب درآمدشان تأثيرگذار خواهد بود.
هزار ميليارد تومان زيان مالي روزانه تعطيلي مدارس
علي فرهادي؛ سخنگوي وزارت آموزش و پرورش درباره اين موضوع كه آيا وزارت آموزش و پرورش مخالفت خود با تعطيلي مدارس و تأكيد بر ضرورت بازگشايي مدارس را به استانداري‌ها اعلام كرده است، گفت: استاندار، به عنوان رييس شوراي آموزش و پرورش استان و بالاترين مقام اجرايي هر استان، اختيارات گسترده‌اي دارد. بااين‌حال، تعطيلي مدارس مورد تأييد وزارت آموزش و پرورش نيست. اين وزارتخانه تأكيد دارد كه يك روز تعطيلي مدارس حدود هزار ميليارد تومان هزينه دارد و با وجود تمام تلاش‌ها، آموزش مجازي نمي‌تواند جايگزين موثري براي آموزش حضوري باشد. وي افزود: آموزش و پرورش همواره در كارگروه اضطرار آلودگي هوا با تعطيلي مدارس مخالفت كرده است، اما تصميم‌گيري نهايي به‌صورت جمعي انجام مي‌شود و وزارت آموزش و پرورش تنها يك رأي دارد. تعطيلي‌هاي مكرر مدارس و كاهش زمان آموزش حضوري، به‌طور قابل‌توجهي بر كيفيت يادگيري دانش‌آموزان تأثير منفي گذاشته و مانع دستيابي آنان به نتايج مطلوب آموزشي شده است.
لزوم برگزاري كلاس‌هاي جبراني حضوري
برخي افراد در پيشنهاداتي كه كمتر مناسب با وضعيت ايران است، راهكار جبران اين افت يادگيري را توسعه زيرساخت‌هاي آموزش آنلاين مطرح مي‌كنند اما با وضعيت حاكم بر ايران همچون سرعت اينترنت، عدم آشنايي كافي معلمان با تدريس مجازي با كيفيت، نداشتن پلتفرم آموزشي مناسب و از سوي ديگر عدم دسترسي برخي دانش‌آموزان به ابزارهايي همچون موبايل يا لپ تاپ اين پيشنهاد منطقي نيست.
مدارس ابتدايي را تا نيمه خرداد داير نگه داريد
تنها راه اندكي جبران تعطيلي مدارس، برگزاري كلاس‌هاي جبراني حضوري است. بااين‌حال، وزارت آموزش و پرورش تاكنون برنامه‌اي براي اين موضوع اعلام نكرده است. از سوي ديگر پيشنهاداتي مطرح مي‌شود كه براي كاهش تبعات تعطيلي و جبران افت يادگيري دانش‌آموزان، مدارس ابتدايي به‌جاي تعطيلي در ابتداي خرداد، تا نيمه خرداد به آموزش ادامه دهند.
افت تحصيلي نگران‌كننده
افت تحصيلي ناشي از كاهش زمان آموزش، به‌ويژه در مهارت‌هاي پايه‌اي مانند خواندن و نوشتن، تبعات بلندمدتي براي دانش‌آموزان دارد. رضوان حكيم‌زاده، معاون آموزش ابتدايي، تأكيد كرده است: «زمان واقعي آموزش در ايران به دليل تعطيلي‌هاي مكرر كاهش يافته است. درحالي كه در كشورهايي با عملكرد برتر در آزمون‌هاي بين‌المللي، حتي در مناطق سردسير مدارس به‌ندرت تعطيل مي‌شوند.
تصميماتي كه به تعطيلي مكرر مدارس يا ايجاد فشارهاي اضافي بر نظام آموزشي منجر مي‌شود، بي‌شك بر كيفيت يادگيري دانش‌آموزان تأثير منفي دارد. ازاين‌رو، لازم است پيامدهاي چنين تصميماتي در سياست‌گذاري‌هاي آموزشي به‌طور جدي مورد بررسي قرار گيرد.»