دلیل تعلل توسعه انرژی خورشیدی چیست؟
باوجود اینکه استان‌های ایران شرایط مناسبی برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر دارند، سوخت‌های فسیلی هنوز از دستور کار مسئولان حذف نشده است.
به گزارش تسنیم، وضعیت نیروگاه‌ها، در هیچ کدام از استان‌های ایران خوب نیست و کمبود برق صدمات زیادی به صنایع و تولیدی‌ها وارد کرده است. ضرر و زیان ناشی از قطع برق کارخانجات را از مدار خارج می‌کند، کارگران را بیکار و کارفرمایان را کلافه کرده است.
با اینکه مسئولان از برنامه‌هایشان برای بالا بردن میزان تولید برق می‌گویند، اما حقیقت این است که نه ساخت نیروگاه در عرض چند ماه امکانپذیر است و نه سرمایه گذاری در این بخش منطقی به نظر می‌رسد. در مقابل تمام این گرفتاری‌ها، همگان خوب می‌دانند کشور ایران با توجه به شرایط آب و هوایی و موقعیت جغرافیایی‌اش، قابلیت ویژه‌ای برای استفاده از انرژی خورشید و تولید برق از این طریق دارد.
در حال حاضر افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در حوزه نیروگاه خورشیدی را دارند، ابتدا بررسی می‌کنند تا بهترین مکان برای احداث نیروگاه خورشیدی در ایران کجاست؟ در جواب باید گفت به صورت کلی به جز استان‌های شمالی کشور که روز‌های ابری زیادی در طول سال دارند، اغلب نقاط ایران برای نصب پنل‌های خورشیدی و تولید برق از نور آفتاب بسیار مناسب هستند، به شرطی که برنامه‌های حمایتی دولت هم مثل نور خورشید گرم و متداوم باشد.
حالا که هوا سرد است و به جرئت می‌توان گفت شهروندان نیاز چندانی به برق ندارند تا خانه‌هایشان را به وسیله آن گرم کنند، هر روز شاهد قطعی برق در مناطق مختلف کشور هستیم و دلیل این امر هم استفاده از گاز در خانه‌ها و نرسیدن این سوخت به نیروگاه‌ها اعلام می‌شود.
اما تا چند ماه دیگر و با گرم شدن هوا، مصرف برق به شدت در خانه‌ها، ادارات و صنایع بالا خواهد رفت و آن وقت مشکلات دوچندان می‌شود. موضوعی که طی روز‌های اخیر مسئولان امر را به خود مشغول کرده و به گفته وزیر نیرو شاید امسال تابستان تا 25 هزار مگاوات کمبود برق داشته باشیم.
چندی پیش شرکت توانیر اعلام کرده بود، تعداد مشترکان مصرف برق خانگی در انتهای سال 1402 به بیش‌از 32میلیون مشترک رسید و این رقم در پنج سال آینده به حدود 36میلیون مشترک می‌رسد. این افزایش مشترکان و به تبع آن، مصرف برق بیشتر در شرایطی است که طی سال‌های اخیر برق بسیاری از کشاورزان و کارگاه‌های صنعتی در فصول گرم سال قطع می‌شد و امسال در زمستان هم تکرار شد. موضوعی که حکایت از کمبود تولید برق در کشور دارد.
یکی از راه‌های تأمین برق، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند پنل‌های خورشیدی است. به‌نحوی که یک پنل خورشیدی با ظرفیت یک‌کیلووات در اغلب نقاط جغرافیایی ایران می‌تواند به مدت 20 سال، سالانه هزارو 500 کیلوات‌ساعت برق تولید کند.
شاید خیلی تکراری باشد اگر بخواهیم از 300 روز آفتابی ایران و مناسب بودن این شرایط برای تولید برق خورشیدی حرف بزنیم. اما حقیقت این است، طی سال‌های اخیر در کنار کارشناسان داخلی، خارجی‌ها هم عنوان کرده‌اند وضعیت اقلیم ایران، می‌تواند نه تنها برق کل کشور، بلکه برق چند کشور همسایه را هم تأمین کند.
با توجه به وضعیت کم آبی در استان‌های ایران و آلودگی زیست‌محیطی و خاموشی‌های گاه و بیگاه برق به خاطر کمبود تولید، استفاده از انرژی خورشیدی برای تولید برق و استفاده آن در بخش‌های مختلف صنعتی و کشاورزی ضروری است. استفاده از انرژی خورشیدی، مزایایی مانند تولید برق بدون نیاز به آب، کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش آلودگی هوا دارد. در کنار مواردی که ذکر شد، نصب و راه اندازی پنل‌های خورشیدی از سوی مشترکان، در کنار تأمین برق مورد نیاز، زمینه درآمدزایی را برای مشترک نیز فراهم می‌کند.
به صورت کلی می‌توان گفت جز استان‌های شمالی کشور که روز‌های ابری زیادی در طول سال دارند، اغلب نقاط ایران برای احداث نیروگاه خورشیدی بسیار مناسب هستند.
البته در استان‌های شمالی نیز امکان احداث نیروگاه خورشیدی و بهره‌برداری مناسب و منطقی از آن وجود دارد؛ همان‌طور که بسیاری از کشور‌های اروپایی که آب و هوایی شبیه مناطق شمالی ایران دارند، سال‌هاست در حال استفاده بهینه از انرژی خورشیدی هستند.
با این تفاسیر اگر در ایران بگوییم، کمبود برق داریم به منزله سیاست‌گذاری غلط است. هنوز یادمان نرفته چند ماه پیش را که گنبد حرارتی حاکم بر خاورمیانه چه بلایی سر سیستم‌های برقی آورده بود. تابستان داغ ایران که به خاطر کمبود برق روز‌های زیادی تعطیل شده و مدیران وقت عنوان می‌کردند، درصدد برنامه‌ریزی و چاره‌اندیشی هستند.
حالا زمستان از راه رسیده و شرایط از تابستان هم بدتر شده و شاید در تابستان بعد، وضع دیگر قابل تحمل نباشد، در حالی که مدیران همچنان مشغول وعده و وعید هستند. وقتی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران برآورد کرده که قطعی برق حدود 100هزار میلیاردتومان به صنعت کشور آسیب وارد می‌کند، هیچ‌کس خود را مسئول پاسخگویی نمی‌داند، چه برسد به اینکه مسئولیت این وضعیت را بر عهده بگیرد.
با اینکه اعلام می‌شود استان‌های شمالی ایران شرایط مناسبی برای تولید برق از نور خورشید ندارند، اما نزدیکی مازندران به خط استوا و بالابودن شدت تابش نور آفتاب در این منطقه طوری است که کارشناسان می‌گویند فرصت خوبی برای بهره‌مندی از انرژی‌های تجدیدپذیر دارد. با این تفاسیر تاکنون نتوانسته انرژی مورد نیاز را از طریق نیروگاه‌های خورشیدی تأمین کند.
ناچیز بودن سهم مازندران از انرژی‌های نو و خورشیدی در شرایطی است که در فصل‌های تابستان و زمستان، قطعی برق و گاز دغدغه مهم بخش‌های مختلف از جمله تجاری و صنعتی شده، ولی با بهره‌گیری از انرژی‌های خورشید و باد می‌توان کسری انرژی را تأمین کرد. از مشکلات مازندران همین بس که بدانیم ضعف و ناترازی انرژی گریبان بخش‌های خانگی، اداری و صنعتی را گرفته و صنایع استان در حال حاضر هفته‌ای دو روز با قطع گاز روبه‌رو هستند.
طبق قانون 20درصد انرژی دستگاه‌های اجرایی مازندران باید با پنل‌های خورشیدی تأمین شود، اما به جز چند اداره، هیچ سازمان و نهاد دیگری اقدامی در این جهت نکرده است.
بنابراین هم اکنون حدود 20مگاوات انرژی از طریق نیروگاه‌های کوچک و مابقی از طریق نیروگاه‌های بخاری و گازی تأمین می‌شود.
فرسودگی شبکه‌های برق در کنار سرقت انرژی و بالابودن هزینه انتقال و توزیع برق در مناطق کوهستانی و صعب‌العبور ضرورت توجه به انرژی‌های نو و پاک را الزامی می‌سازد و مسئولان و متولیان امر در مازندران باید در این بخش سرمایه‌گذاری داشته باشند و برای ورود به بخش خصوصی نیز شرایط را تسهیل کنند.
عقب ماندگی مازندران در بهره‌گیری از انرژی‌های نو و خورشیدی در حالی است که طبق قانون مشترکان مشمول این قانون باید از ابتدای سال 1403 سالانه 5 درصد از برق مصرفی خود را از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک تأمین کرده و این مقدار به تدریج طی چهار‌سال باید به 20درصد افزایش یابد. در صورت اجرایی نکردن این مصوبه، میزان انرژی مشمول با نرخ تجدیدپذیر محاسبه و در ردیف جداگانه در قبوض برق به عنوان جریمه درج خواهد شد.
معاون توسعه مدیریت منابع و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی مازندران با بیان اینکه بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی فتوولتائیک در سطح خاورمیانه با 15هکتار وسعت در این دانشگاه احداث می‌شود، می‌گوید: «این اقدام در راستای اجرای تأمین حداقل 20درصد برق مصرفی از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک است.»
عزت‌اله محمدی، محل اجرای این پروژه را در مجتمع دانشگاهی پیامبر اعظم (ص) ذکر کرد و از تأیید مکان احداث نیروگاه خورشیدی در این مجموعه از سوی شرکت توزیع برق استان مازندران خبر داده و ادامه می‌گوید: «با توجه به برآورد انجام شده از سوی این شرکت، در صورت راه‌اندازی نیروگاه فتوولتائیک، برق تعداد انشعاب هزارو263 دانشگاه علوم پزشکی مازندران را سالانه به ظرفیت 8/ 2 مگاوات یا مجموعاً برای پوشش 20درصد برای چهار سال ظرفیت به 2/11 مگاوات تأمین می‌کند.»
فراموش نمی‌کنیم در پیک تابستان 1402 مصرف برق به 73هزار و 500 مگاوات رسید، در حالی که عملاً تولید حداکثر نیروگاه‌های کشور حدود 61هزار و 500 مگاوات بود، بنابراین در حدود 12 هزار مگاوات ناترازی برق رخ داد، اما امسال این میزان به 15 هزار مگاوات رسید و در سال‌های آینده هم بیشتر خواهد شد.