گزينه‌هاي پوتين براي صادرات گاز روسيه
شايد ولاديمير پوتين پس از بسته شدن مسير اوكراين به روي گاز روسيه، بخشي از درآمد خود را از دست داده باشد، اما مسكو در حال حاضر جايگزين‌هايي براي صادرات اين سوخت دارد تا از هر گونه آسيب جدي اقتصادي اجتناب كند.
شايد ولاديمير پوتين پس از بسته شدن مسير اوكراين به روي گاز روسيه، بخشي از درآمد خود را از دست داده باشد، اما مسكو در حال حاضر جايگزين‌هايي براي صادرات اين سوخت دارد تا از هر گونه آسيب جدي اقتصادي اجتناب كند.
به گزارش ايسنا، روسيه قصد دارد صادرات گاز طبيعي مايع (ال‌ان‌جي) را توسعه دهد و در عين حال گاز خط لوله‌اي را به خريداران ديگر مانند چين ارسال كند.
پوتين در كنفرانس مطبوعاتي سالانه خود در ۱۹ دسامبر گفت: ما به افزايش سهم خود در بازارهاي جهاني ال‌ان‌جي ادامه خواهيم داد؛ هر چند كه هدف تحريم‌ها، توقف اين رشد است. رييس‌جمهور روسيه همچنين ابراز اطمينان كرد كه غول گازي گازپروم، در برابر پايان ترانزيت گاز از اوكراين به اروپا، دوام خواهد آورد. با وجود درخواست‌ها براي ممنوعيت صادرات روسيه، اروپا مقادير كم‌سابقه از گاز طبيعي مايع روسيه را خريداري كرده است كه عمدتا از كارخانه «ال‌ان‌جي يامال» شركت نواتك ارسال مي‌شود. اين حجم، از حجم صادر شده قبل از توقف ترانزيت گاز روسيه از اوكراين، فراتر رفته است. كي‌يف از اول ژانويه، به روي ترانزيت گاز روسيه بسته شد و به پنج دهه ترانزيت گاز همسايه‌اش پايان داد. اين وضعيت نشان مي‌دهد كه قطع روابط با روسيه كه در يك دهه گذشته، خود را به عنوان يك تامين‌كننده كالاهاي كليدي براي اروپا تثبيت كرده بود، چقدر براي اين منطقه دشوار است. همچنين نشان مي‌دهد كه چطور جنگ با اوكراين، مسكو را وادار كرده است تا شبكه تجاري خود را تغيير دهد. با اين حال، مسكو نشان داده است حتي زماني كه يكي از راه‌هاي بازار بسته مي‌شود، اغلب راه‌هاي ديگري براي اين كشور باز مي‌مانند. طبق آمار رصد كشتي، صادرات ال‌ان‌جي روسيه در سال گذشته به ركورد بالايي صعود كرد. روسيه قبل از جنگ، حدود ۱۵۵ ميليارد متر مكعب گاز از طريق خط لوله به اروپا مي‌فروخت. اين كشور در سال ۲۰۲۴، تقريبا ۳۰ ميليارد متر مكعب گاز به اين منطقه صادر كرد كه بيش از نيمي از آن، از طريق اوكراين ارسال شد.
تاتيانا اورلووا، اقتصاددان موسسه «آكسفورد اكونوميكس» گفت: از آنجايي كه بيشتر جريان گاز روسيه از طريق لوله به اروپا متوقف شده بود، توقف مسير اوكراين، تاثير چنداني بر اقتصاد نخواهد داشت. اروپا همچنان به گاز نياز خواهد داشت، زيرا تمام تلاش‌هايش براي خلاصي از گاز روسيه موفقيت آميز نبوده است و احتمالا براي جبران كاهش واردات گاز طبيعي از روسيه، ال‌ان‌جي بيشتري از روسيه خريداري خواهد كرد.
محاسبات بلومبرگ نشان مي‌دهد گازپروم در سال ۲۰۲۴، حدود ۶ ميليارد دلار گاز از طريق اوكراين فروخته است. با اين حال، اكثر اقتصاددانان و محققان پيش‌بيني مي‌كنند بسته شدن اين مسير، تاثير چنداني بر اقتصاد روسيه نخواهد داشت. بر اساس برآوردهاي تحليلگران مختلف، روسيه براي محروميت از اين فروش، معادل حدود ۰.۲ تا ۰.۳ درصد از توليد ناخالص داخلي خود، زيان خواهد كرد.
ديويد آكسلي، اقتصاددان موسسه «كپيتال اكونوميكس»، هفته گذشته، در يادداشتي گفت: اين ارقام كوچك‌تر از آن هستند كه در ماشين جنگي پوتين خللي ايجاد كنند. در مقابل، اوكراين، تقريبا ۰.۵ درصد از توليد ناخالص داخلي را از دست خواهد داد كه ناشي از توقف درآمد حاصل از ترانزيت گاز است. اسلواكي كه به‌شدت به گاز روسيه متكي است و همچنين از هزينه‌هاي ترانزيت درآمد دارد، معادل ۰.۳ درصد از توليد ناخالص داخلي ضرر خواهد كرد.
علاوه بر فروش ال‌ان‌جي، روسيه گزينه‌هاي ديگري براي صادرات از راه خط لوله دارد كه به جبران مسدود شدن مسير اوكراين كمك مي‌كند. پيش‌بيني مي‌شود كه محموله‌ها به چين كه از اروپا به عنوان بزرگ‌ترين بازار صادرات خط لوله‌اي گاز روسيه پيشي گرفته است، در سال ۲۰۲۴ به ركورد ۳۱ ميليارد متر مكعب برسد. اين ميزان در سال جاري، به ۳۸ ميليارد متر مكعب افزايش مي‌يابد، زيرا خط لوله «قدرت سيبري» به ظرفيت كامل بهره‌برداري رسيده است.
بر اساس برآوردهاي سرگئي واكولنكو، محقق «بنياد كارنگي براي صلح بين‌المللي»، اين رقم، نيمي از حجم از دست رفته پس از توقف ترانزيت از طريق اوكراين را جبران مي‌كند. گازپروم ممكن است از طريق خط لوله «ترك استريم» كه خط لوله مستقيم ميان روسيه و تركيه از مسير درياي سياه است، گاز بيشتري به مشتريان اروپايي بفروشد. واكولنكو تخمين مي‌زند كه در سال ۲۰۲۵، گازپروم مي‌تواند از طريق «ترك استريم»، ۲۵ ميليارد متر مكعب گاز به تركيه و ۱۵ ميليارد متر مكعب گاز به اروپا بفروشد.
روسيه قصد دارد بخشي از گاز را به كشورهاي آسياي مركزي ارسال كند و براي افزايش ظرفيت خط لوله دوران شوروي از روسيه به ازبكستان از طريق قزاقستان، تلاش خواهد كرد.
سرگئي ماركوف، مشاور سياسي نزديك به كرملين، گفت: از نظر سياسي، موضوع گاز به كرملين اين فرصت را مي‌دهد تا نشان دهد كه پوتين مطرود نيست. ماركوف با اشاره به سفر غيرمنتظره روبرت فيكو، نخست وزير اسلواكي به مسكو در ۲۳ دسامبر براي گفت‌وگو درباره گاز، گفت: براي مسكو، بسيار مهم است كه محاصره ديپلماتيك براي دومين بار شكسته شود.
پس از سفر ويكتور اوربان، نخست وزير مجارستان در ژوئيه، ماركوف، دومين رهبر اروپايي بود كه از زمان آغاز عمليات نظامي روسيه در اوكراين، به مسكو سفر كرد. پوتين ماه گذشته گفت روسيه آماده ارسال گاز به اروپا است، اما هشدار داد با توجه به افزايش قيمت‌ها ناشي از عرضه محدودتر به اروپا، دستيابي به هرگونه توافق جديد احتمالا دشوار خواهد بود.
با اين حال، طرح‌هاي روسيه براي صادرات خط لوله‌اي گاز و ال‌ان‌جي، ممكن است با چالش‌هايي روبرو شود. در حالي كه روسيه قصد دارد صادرات خود را از طريق خط لوله دومي به چين در دو سال آينده آغاز كند، مذاكرات براي خط لوله سوم، به دليل اختلاف نظر درباره مفاد قرارداد، در بن‌بست مانده است.
روسيه به دنبال سه برابر كردن صادرات ال‌ان‌جي از ۳۳ ميليون تن در سال گذشته، به ۱۰۰ ميليون تن در سال ۲۰۳۵ است، اما تحريم‌هاي غرب عليه همه پروژه‌هاي كليدي آينده و ناوگان كشتي‌هاي حمل ال‌ان‌جي، اين طرح را دشوار كرده است.
تحريم‌ها، هم‌اكنون اهداف روسيه براي رشد صادرات ال‌ان‌جي را سركوب كرده است. كارخانه «آركتيك ال‌ان‌جي۲» كه جديدترين پروژه نواتك است، سال گذشته، توانست صادرات محدودي را آغاز كند، اما تحريم‌هاي اعمال شده توسط امريكا و متحدانش، دسترسي اين كارخانه به كشتي‌هاي ال‌ان‌جي يخ شكن براي حركت در آب‌هاي سرد شمال را محدود كرد و باعث شد خريداران خارجي تمايلي به خريد محموله‌ها نداشته باشند. در سال ۲۰۲۵، تمركز بر روي تصميم دونالد ترامپ در مورد تحريم روسيه خواهد بود. برنامه امريكا براي فروش بيشتر ال‌ان‌جي به اروپا، اين تصوير را مبهم‌تر كرده است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، ممنوعيت صادرات مجدد محموله‌هاي «يامال ال‌ان‌جي» در بنادر اروپايي نيز ممكن است لجستيك عرضه روسيه به آسيا را در زماني كه مسير درياي شمال بسته شده، پيچيده كند اما تحريم‌ها ممكن است در واقع منجر به ارسال بيشتر اين محموله‌ها به اروپا شود.