سايه محدوديت روي بورس

معاملات بازار سهام در اولين روز كاري هفته براساس پيش‌بيني‌ها حركت زد و بازدهي منفي داشت و از رسيدن به شاخص سه ميليوني جاماند. كارشناسان علت اين موضوع را ناشي از محدوديت‌ ادامه‌دار دامنه نوسان مي‌دانند و عقيده دارند اگر اين دامنه روزهاي مثبت باز شود مي‌تواند شرايط خوبي براي بازار سرمايه پديد سازد.

قادر معصومي خانقاه، مدير نظارت بر بورس‌های سازمان بورس درخصوص آخرين برنامه سازمان بورس براي تغيير ريزساختارها اعلام كرد: ريزساختارهاي بازار شامل دامنه نوسان، حجم مبنا، محاسبات شاخص‌ها و... در كارگروهي با مشاركت بورس، فرابورس و كانون‌ها در حال بررسي بوده و هنوز جمع‌بندي نشده است. فعلا در حال طرح موضوع هستيم و هر جمع‌بندي صورت گيرد، نيازمند طي شدن مراحل قانوني براي تصويب و اجرا است؛ بنابراين زمان‌بر خواهد بود.

وي توضيح داد: موضوعات در دست بررسي كارگروه اولويت‌بندي شده و همانطور كه گفته شد، فعلا موضوعي به جمع‌بندي نرسيده است. بررسي اين ريزساختارها جزو برنامه‌هاي هفده‌گانه سازمان بورس براي امسال هم بوده است. در اين كارگروه، موضوعات براساس موارد ضروري براي بازار بررسي مي‌شود و احتمالا براي دامنه نوسان يا حجم مبنا زودتر به جمع‌بندي برسيم. مصاحبه‌هاي منتشر شده مسوولان نشان مي‌دهد كه همچنان فكري براي محدوديت دامنه نوسان و ريزساختارهاي بازار سرمايه نكرده‌اند و به نظر تا فرصت پايان نيز فكري به اين موضوع نخواهند كرد و دامنه نوسان همچنان محدود مي‌ماند.

مساله اينجاست كه سازمان بورس از مهر ماه تا به امروز فرصت رسيدگي به مسائل ريزساختارهاي بازار سرمايه را نداشته و اگر سازمان بورس اين روند را ادامه دهد اعتماد نيز از بازار سهام رخت جمع مي‌كند و شرايط همچنان گذشته نامطلوب خواهد شد.

حجم مبنا و دامنه نوسان مشكل يك الي دو روز اخير بازار سرمايه نيست و مدت‌ها اين مشكل در بازار سرمايه وجود دارد و بهتر است سازمان بورس هرچه زودتر به اين موضوع رسيدگي كند.

نكته قابل توجه اينجاست كه مشخص نيست دامنه نوسان به مشكلي گره خورده است، يك‌بار براي مشكلات و تنش‌هاي منطقه دامنه نوسان محدود مي‌شود و اين محدوديت ادامه پيدا مي‌كند؛ چراكه مسوولان وقت تصميم‌گيري در اين خصوص را پيدا نكرده‌اند!

محدوديت دامنه نوسان مي‌تواند كاهش نقدشوندگي در بازار سهام را در پي داشته باشد. وقتي دامنه نوسان محدود است، سهامداران نمي‌توانند به سرعت و با قيمت دلخواه سهام خود را بخرند يا بفروشند. اين مساله، به ويژه در شرايط پرالتهاب بازار، باعث مي‌شود كه نقدشوندگي سهام كاهش يابد.به دليل محدوديت در قيمت‌گذاري، ممكن است خريداران و فروشندگان نتوانند بر سر قيمت به توافق برسند و معاملات انجام نشود. برخي كارشناسان عقيده دارند كه محدوديت دامنه نوسان باعث اختلال در كشف قيمت مي‌شود. معاملات بورس بر اساس عرضه و تقاضا عمل مي‌كند. محدوديت دامنه نوسان، اين مكانيسم طبيعي كشف قيمت را مختل مي‌كند. قيمت‌ها نمي‌توانند آزادانه و بر اساس اطلاعات جديد و انتظارات بازار تغيير كنند. اين موضوع باعث مي‌شود كه قيمت سهام با ارزش واقعي آن فاصله بگيرد.

همچنين ممكن است افزايش رفتارهاي هيجاني را در پي داشته باشد. زماني كه سهامداران نمي‌توانند به سرعت به تغييرات بازار واكنش نشان دهند، ممكن است رفتارهاي هيجاني در آنها افزايش يابد. به عنوان مثال، در صورت انتشار يك خبر منفي، سهامداران ممكن است به دليل محدوديت در فروش سهام، وحشت‌زده شوند و اين مساله باعث افزايش فشار فروش در روزهاي بعد شود.

از سوي ديگر محدوديت دامنه نوسان، بازار بورس را براي سرمايه‌گذاران ريسك‌پذير و فعال، كه به دنبال كسب سود از نوسانات قيمت هستند، كمتر جذاب مي‌كند. همچنين محدوديت دامنه نوسان مي‌تواند منجر به تشكيل صف‌هاي طولاني خريد يا فروش شود. نكته قابل توجه اينجاست زماني كه تقاضا يا عرضه براي سهامي بسيار زياد است، خريداران يا فروشندگان ممكن است نتوانند به راحتي معامله كنند. به‌طور كلي، محدوديت دامنه نوسان كارايي بازار بورس را كاهش مي‌دهد. بازارهاي كارآمد بايد به سرعت و به درستي به اطلاعات جديد واكنش نشان دهند. محدوديت دامنه نوسان اين فرايند را كند و مختل مي‌كند.

در برخي موارد، محدوديت دامنه نوسان ممكن است فرصت‌هايي را براي سفته‌بازي و دستكاري قيمت‌ها ايجاد كند. به عنوان مثال، برخي از معامله‌گران ممكن است تلاش كنند با ايجاد صف‌هاي خريد يا فروش، قيمت سهام را به صورت مصنوعي بالا يا پايين ببرند.

محدوديت دامنه نوسان، اگرچه ممكن است در كوتاه‌مدت براي كنترل نوسانات شديد قيمت سهام مفيد باشد، اما در بلندمدت مي‌تواند تأثيرات منفي قابل توجهي بر بازار بورس داشته باشد. اين مساله به خصوص در بازارهاي نوپا و در حال توسعه، كه نياز به جذب سرمايه‌گذاري و توسعه دارند، بيشتر خود را نشان مي‌دهد.براي كاهش اثرات منفي محدوديت دامنه نوسان، بهتر است به تدريج و با احتياط از اين سياست فاصله گرفته شود و همزمان اقدامات ديگري براي بهبود كارايي و شفافيت بازار انجام شود.

بازار از دريچه معاملات

طي اولين روز كاري هفته يعني شنبه 22 دي 1403، شاخص كل بورس تهران با افزايش 33 هزار و 632 واحدي معادل 1.14 درصد به تراز 2 ميليون و 911 هزار واحدي رسيد، همچنين شاخص كل هم وزن كاهش 2 هزار و 169 واحدي برابر با2.4 درصدي را ثبت كرد تا به محدوده 915 هزار و 186 واحدي برسد. در سوي ديگر معاملات شاخص كل فرابورس 20 واحد كاهش داشت و به عدد 27 هزار و 134 واحدي رسيد.

از ميان 687 نماد بازار سرمايه در اين روز 207 مثبت بودند و 423 نماد منفي بودند. همچنين 117 نماد معادل 17 درصد از نمادها صف خريد را تجربه كردند و 268 نماد معادل 39 درصد در صف فروش قرار داشتند.

در روزي كه ارزش معاملات خرد بازار بيش از 40 درصد از ميانگين ارزش روزانه هفته گذشته بيشتر بود، بيش از 1600 ميليارد تومان پول حقيقي از بازار خارج شد تا روز سرخ بازار، با خروج سنگين پول همراه شود.

طي روز دوشنبه صندوق‌هاي رماس، مانا، دارونو، پرتو، فرصت، ثنا، ابنوس و هيوا تنها صندوق‌هاي مثبت اين روز بازار بودند. همچنين صنايع پيمانكاري صنعتي، وسايل خانگي، ماشين آلات، تجهيزات صنعتي، لاستيك و پلاستيك، نوشيدني، محصولات پاك‌كننده، ساير مواد معدني، شيريني‌جات، مخابرات، دارويي، شكر، ليزينگ، زغال سنگ، محصولات كشاورزي، توليد فلزات گرانبهاي غيرآهن و ساير محصولات غذايي در اين روز بودند.