افت تقاضاي جهاني به دليل تغييرات ساختاري در مصرف انرژي
نفت خام، به عنوان يكي از مهم‌ترين كالاهاي استراتژيك جهان، همواره نقش تعيين‌كننده‌اي در اقتصاد كشورها و بازارهاي مالي دارد. تغييرات قيمت نفت مي‌تواند پيامدهاي گسترده‌اي در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي، سياسي و اجتماعي داشته باشد.
نفت خام، به عنوان يكي از مهم‌ترين كالاهاي استراتژيك جهان، همواره نقش تعيين‌كننده‌اي در اقتصاد كشورها و بازارهاي مالي دارد. تغييرات قيمت نفت مي‌تواند پيامدهاي گسترده‌اي در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي، سياسي و اجتماعي داشته باشد. در ماه‌هاي اخير، روند كاهشي قيمت نفت خام، توجه تحليلگران و فعالان بازار را به خود جلب كرده است. به گزارش «تعادل»، يكي از مهم‌ترين عوامل كاهش قيمت نفت، افت تقاضاي جهاني به دليل تحولات اقتصادي و تغييرات ساختاري در مصرف انرژي است. عواملي همچون كاهش رشد اقتصادي در چين و اروپا، به عنوان دو مصرف‌كننده بزرگ نفت، به اين روند دامن زده‌اند. علاوه بر اين، افزايش گرايش كشورها به استفاده از انرژي‌هاي تجديدپذير و توسعه حمل‌ونقل الكتريكي، تقاضاي نفت را در بلندمدت تحت تاثير قرار داده است.
به عنوان مثال، چين كه بزرگ‌ترين واردكننده نفت خام جهان است، به دليل كاهش رشد اقتصادي ناشي از چالش‌هاي مالي و بحران‌هاي داخلي، واردات نفت خود را كاهش داده است. اين موضوع باعث كاهش فشار تقاضا در بازارهاي جهاني شده است. در همين زمينه، محمد ترابي، كارشناس حوزه انرژي، در گفت‌وگو با «تعادل»، اظهار كرد: عرضه بالاي نفت خام به كاهش قيمت‌ها كمك كرده است. كشورهاي توليدكننده نفت، به‌ويژه اعضاي اوپك و متحدان‌شان (اوپك‌پلاس)، در تلاش براي حفظ سهم بازار خود، توليد نفت را در سطوح بالايي نگه داشته‌اند. حتي با وجود تلاش‌هايي براي كاهش توليد و مديريت بازار، برخي از كشورهاي توليدكننده نفت به دليل نيازهاي مالي و بودجه‌اي، همچنان با عرضه بيشتر نفت، تعادل بازار را به‌هم زده‌اند. وي عنوان كرد: از سوي ديگر، توليد نفت شيل در ايالات متحده نيز در حال افزايش است. فناوري‌هاي جديد استخراج نفت شيل باعث شده است كه امريكا به يكي از بزرگ‌ترين توليدكنندگان نفت جهان تبديل شود و نفت بيشتري وارد بازار كند. وي بيان كرد: قيمت نفت خام معمولا با دلار امريكا معامله مي‌شود. در نتيجه، تغييرات در ارزش دلار مي‌تواند بر قيمت نفت تاثير بگذارد. در ماه‌هاي اخير، دلار امريكا در برابر ساير ارزهاي جهاني تقويت شده است. اين موضوع باعث شده است كه خريد نفت براي كشورهايي كه از ارزهاي ضعيف‌تر استفاده مي‌كنند، گران‌تر شود. اين افزايش هزينه‌ها منجر به كاهش تقاضا در بازار شده و به روند نزولي قيمت نفت دامن زده است. وي اظهار داشت: اگرچه معمولا تنش‌هاي ژئوپليتيكي باعث افزايش قيمت نفت مي‌شود، اما در شرايط كنوني برخي از تحولات سياسي و منطقه‌اي اثر معكوسي داشته‌اند. كاهش تنش‌ها ميان كشورهاي خاورميانه و رويكرد ديپلماتيك در حل اختلافات، به كاهش نگراني‌ها درباره عرضه نفت منجر شده است. ترابي گفت: به عنوان نمونه، بهبود روابط ديپلماتيك ميان ايران و عربستان سعودي و احتمال بازگشت كامل ايران به بازار نفت در صورت رفع تحريم‌ها، يكي از عوامل كليدي در كاهش قيمت‌ها محسوب مي‌شود. وي تصريح كرد: آمارهاي مربوط به ذخاير نفتي كشورهاي صنعتي، به‌ويژه ايالات‌متحده، نشان‌دهنده افزايش سطح ذخاير در ماه‌هاي اخير بوده است. اين موضوع نشان‌دهنده آن است كه بازار با مازاد عرضه روبه‌رو است. افزايش ذخاير نفت معمولا به عنوان يكي از شاخص‌هاي اصلي كاهش تقاضا تلقي مي‌شود و تاثير منفي بر قيمت‌ها مي‌گذارد. وي با اشاره به اينكه يكي ديگر از دلايل كاهش قيمت نفت، نگراني از وقوع ركود اقتصادي در مقياس جهاني است، عنوان كرد: بانك‌هاي مركزي بزرگ دنيا، از جمله فدرال رزرو امريكا و بانك مركزي اروپا، با افزايش نرخ بهره در تلاش براي مهار تورم هستند. اين سياست‌هاي پولي انقباضي منجر به كاهش رشد اقتصادي و كاهش مصرف انرژي شده است. وي در ادامه گفت: در برخي موارد، رقابت ميان توليدكنندگان بزرگ نفت به جنگ قيمتي منجر شده است. كشورهاي توليدكننده نفت تلاش مي‌كنند با كاهش قيمت، سهم بيشتري از بازار را به دست آورند. اين موضوع به‌ويژه در شرايطي كه تقاضا كاهش يافته، فشار بيشتري بر قيمت‌ها وارد مي‌كند. وي با بيان اينكه براي كشورهاي وابسته به درآمدهاي نفتي، كاهش قيمت نفت يك چالش جدي محسوب مي‌شود، گفت: اين كشورها با كاهش درآمدهاي ارزي خود، با كسري بودجه و مشكلات اقتصادي روبه‌رو خواهند شد. به عنوان نمونه، كشورهاي خاورميانه كه اقتصاد آنها به‌شدت به صادرات نفت وابسته است، با كاهش قيمت‌ها ناگزير به كاهش هزينه‌هاي عمومي و بازنگري در سياست‌هاي اقتصادي خود خواهند شد. وي تصريح كرد: در مقابل، كاهش قيمت نفت براي كشورهاي واردكننده و مصرف‌كننده، فرصتي براي كاهش هزينه‌هاي انرژي و رشد اقتصادي فراهم مي‌كند. با اين حال، اگر كاهش قيمت نفت ناشي از ركود اقتصادي باشد، اين فرصت ممكن است تحت‌الشعاع مشكلات اقتصادي قرار گيرد. وي خاطرنشان كرد: پيش‌بيني آينده قيمت نفت به دليل پيچيدگي عوامل موثر بر آن كار دشواري است. با اين حال، تحليلگران معتقدند كه ادامه سياست‌هاي انقباضي بانك‌هاي مركزي، افزايش توليد نفت و كاهش تقاضا به دليل تغييرات ساختاري در مصرف انرژي، مي‌تواند قيمت نفت را در سطوح پايين نگه دارد. ترابي گفت: اگر تنش‌هاي ژئوپليتيكي جديدي رخ دهد يا توافقاتي براي كاهش توليد در ميان اعضاي اوپك‌پلاس صورت گيرد، ممكن است قيمت نفت بار ديگر افزايش يابد. وي بيان كرد: كاهش قيمت نفت در ماه‌هاي اخير نتيجه تركيبي از عوامل اقتصادي، سياسي و ساختاري است. از كاهش تقاضا به دليل ركود اقتصادي گرفته تا افزايش عرضه و تغييرات در مصرف انرژي، همه اين عوامل دست به دست هم داده‌اند تا قيمت نفت روند كاهشي پيدا كند. وي اظهار داشت: اين وضعيت فرصتي براي كشورهاي مصرف‌كننده و چالشي جدي براي توليدكنندگان ايجاد كرده است. در عين حال، كاهش قيمت نفت، ضرورت تغيير رويكرد كشورهاي توليدكننده به سمت تنوع‌بخشي به منابع درآمدي و كاهش وابستگي به نفت را بيش از پيش نمايان مي‌كند.