مصرف منابع آبي ۲ برابر ظرفيت مجاز

كاهش ۴۰ درصدي بارش‌ها، افت منابع آب تجديدپذير به ۱۰۳ ميليارد مترمكعب و مصرف بي‌رويه ۹۴ ميليارد مترمكعب از اين منابع، زنگ خطر بحران آبي در ايران را به صدا درآورده است؛ به گونه‌اي كه كارشناسان تاكيد دارند اجراي فوري نقشه راه مديريت آب، تنها راه مقابله با اين بحران است. در پنج دهه گذشته كاهش شديد نزولات جوي و تغييرات اقليمي، وضعيت منابع آب ايران را به نقطه بحراني رسانده است. براساس آمارهاي منتشرشده، منابع آب تجديدپذير كشور از ۱۳۰ ميليارد مترمكعب در سال ۱۳۷۳ به ۱۰۳ ميليارد مترمكعب در سال ۱۴۰۰ كاهش يافته است. اين روند كاهشي، زنگ خطري جدي براي مديريت پايدار منابع آبي كشور است.

محمدرضا كاويانپور، رييس موسسه تحقيقات آب  اعلام كرده كه بارش‌ها در حوضه‌هاي آبريز اصلي كشور ۴۰ تا ۵۰ درصد كاهش يافته است. به گفته وي، «پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد در سه ماهه پاياني سال، ميزان بارش‌ها در اغلب مناطق كشور كمتر از حد نرمال خواهد بود.» اين امر نشان از ادامه شرايط خشكسالي دارد كه مي‌تواند تأثيرات گسترده‌اي بر منابع آب سطحي و زيرزميني بگذارد. طبق گزارش دفتر مطالعات پايه، ميزان بارش از ابتداي سال آبي تاكنون تنها ۵۰ ميلي‌متر بوده است كه نسبت به ميانگين بلندمدت، ۳۴ درصد كاهش را نشان مي‌دهد. تغييرات اقليمي همچون كاهش بارش، افزايش دما و تبخير بيشتر آب، چالش‌هايي جدي در تامين آب شيرين ايجاد كرده است. عيسي بزرگ‌زاده، سخنگوي صنعت آب كشور، با بيان اينكه حجم منابع آب تجديدپذير كشور به ۱۰۳ ميليارد مترمكعب رسيده، اظهار كرد: «درحالي كه مجاز به مصرف ۴۰ درصد اين منابع هستيم، ميزان مصرف واقعي كشور به ۹۴ ميليارد مترمكعب رسيده است؛ يعني بيش از دو برابر حد مجاز.» در پاسخ به اين چالش‌ها، نقشه راه آب كشور تا افق ۱۴۲۰ تدوين شده است. براساس اين برنامه، مصرف آب از منابع متعارف بايد از ۹۴ ميليارد مترمكعب به ۶۷ ميليارد مترمكعب كاهش يابد. همچنين، پيش‌بيني شده كه مصرف آب صنعتي از ۳.۷ ميليارد مترمكعب به ۷.۸ ميليارد مترمكعب برسد؛ بيش از نيمي از اين نياز از طريق منابع غيرمتعارف مانند پساب و آب دريا تامين خواهد شد. براي مقابله با بحران منابع آبي، استراتژي‌هايي همچون بازچرخاني آب، افزايش بهره‌وري و مديريت بهينه منابع در دستور كار قرار گرفته است. باتوجه به چالش‌هاي پيش‌رو، برنامه‌ريزي جامع و اقدام‌هاي موثر براي حفظ منابع آبي كشور، امري اجتناب‌ناپذير به نظر مي‌رسد. با روند فعلي كاهش بارش و مصرف بي‌رويه منابع آبي، آينده منابع آب كشور در معرض خطر جدي است. تنها با اجراي دقيق نقشه راه آب و بهره‌گيري از فناوري‌هاي نوين مي‌توان اين بحران را مديريت كرد و از پيامدهاي اجتماعي، اقتصادي و زيست‌محيطي آن كاست.