افزايش ناگهاني قيمت زمين و مسكن
پس از انتشار اخباري مبني بر انتقال پايتخت اقتصادي كشور به مكران، بازار مسكن اين منطقه، شاهد افزايش چشمگير قيمت‌ها بوده و اين تغييرات بر زندگي روزمره مردم هم تأثير گذاشته است، موضوعي كه اين روزها از سوي مسوولان مطرح و در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته است.
پس از انتشار اخباري مبني بر انتقال پايتخت اقتصادي كشور به مكران، بازار مسكن اين منطقه، شاهد افزايش چشمگير قيمت‌ها بوده و اين تغييرات بر زندگي روزمره مردم هم تأثير گذاشته است، موضوعي كه اين روزها از سوي مسوولان مطرح و در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته است. مكران تنها منطقه اقيانوسي ايران است؛ به همين دليل يكي از نقاط كليدي در طول سواحل جنوب شرق ايران به حساب مي‌آيد، به عبارت ديگر سرزمين مكران در جنوب بلوچستان قرار گرفته است و سواحل منطقه مكران از بلوچستان و پاكستان در غرب تا مرزهاي عمان به طول ۹۰۰ كيلومتر امتداد دارد.
اما نكته قابل تأمل اينجاست «تهران» به عنوان پايتخت طي سال‌هاي اخير با مشكلات جدي اعم از بحران و كمبود آب مواجه بوده است، به‌طوري‌كه بر اساس گزارش‌هاي رسمي و داده‌هاي ارائه شده توسط وزارت نيرو و كارشناسان حوزه منابع آب، وضعيت منابع آبي تهران در سال‌هاي اخير به شدت بحراني شده است.
ميانگين بارش سالانه در تهران طي چند دهه گذشته حدود ۲۵ درصد كاهش يافته، اين كاهش بارندگي به‌طور مستقيم بر حجم ذخاير سدهاي اطراف تهران تأثير منفي گذاشته است. البته ميزان برداشت از منابع آب زيرزميني در تهران به مرز بحراني رسيده و سطح اين منابع طي ۲۰ سال گذشته به طور ميانگين حدود ۱۲ متر افت داشته و اين مساله باعث افزايش فرونشست زمين در برخي مناطق شهري شده است، همچنين از سوي ديگر حدود ۷۰ درصد از آب شرب تهران از سدهاي اطراف شامل سدهاي «كرج»، «لار»، «طالقان»، «ماملو» و «لتيان» تأمين مي‌شود كه كاهش بارندگي‌ها باعث كاهش ذخيره اين سدها تا حدود ۴۰ درصد ظرفيت شده است.
تبديل بحران ملي كمبود آب
به معضل شده
بحران تأمين آب مورد نياز پايتخت «مسعود پزشكيان» رييس‌جمهور دولت چهاردهم (۱۱ دي ۱۴۰۳) را به آن واداشت كه مساله تغییر پایتخت اقتصادی به یکی از استان‌های حاشیه دریا را مطرح و اعلام كند: «مشكل كمبود آب به يك منطقه در يك استان يا حتي يك استان محدود نيست و به «معضل ملي» تبديل شده است.» همچنين او مي‌گويد: يكي از دلايلي كه ما را بر آن داشته تا به موضوع تغيير پايتخت بينديشيم، نابرابري ميان منابع و مصارف در تهران است.
در راستاي سخنان رييس دولت «فاطمه مهاجراني» سخنگوي دولت (۱۸ دي ۱۴۰۳) با اشاره موضوع انتقال پايتخت از تهران، اظهار كرد: موضوع انتقال پايتخت موضوع جديدي نيست بلكه بيش از سه دهه است راجع به انتقال پايتخت صحبت مي‌شود. ظرفيت‌هاي زيستي هر منطقه نشان مي‌دهد كه تا چه ميزان براي گسترش فعاليت‌ها ظرفيت دارد. درباره استان تهران نگراني‌هايي از منظر ظرفيت‌هاي زيستي مثل آب وجود دارد. مهاجراني در ادامه بيان مي‌كند: در هر حال «مكران» به عنوان يكي از گزينه‌ها مطرح است. دو شورا تشكيل شده است، يك شورايي كه مشكلات پايتخت را رصد مي‌كند، يكي از موضوعاتي كه مطرح است اين كه ظرفيت‌هاي بالايي در منطقه مكران وجود دارد.
وجود خطرات جدي سونامي و گسل
در سواحل جنوب ايران
يكي از ويژگي‌هاي مثبت مكران به عنوان پايتخت يك كشور، وسعت آن است. اين شهر از نظر وسعت گوي رقابت را از تهران مي‌گيرد و در مقايسه با تهران كه از يك سو توسط كوهستان محصور و از سوي ديگر به بيابان مي‌رسد، موقعيت جغرافيايي مطلوب‌تري دارد. همچنين مكران، ظرفيت‌هاي فراواني براي توسعه شهري خواهد داشت. اما نكته حائز اهميت اينجاست كه خطر سونامي بالقوه‌اي در درياي عمان سواحل جنوب شرق و جنوب ايران را به وضوح تهديد مي‌كند، همچنين از سوي ديگر مي‌توان «گسل مكران» را از جمله گسل‌هاي طويل در ساحل درياي عمان در جنوب شرق ايران نام برد. همچنين گسل مكران تنها گسلي است كه در لبه فرورانش پوسته اقيانوسي به زير پوسته قاره‌اي قرار دارد، بر همين اساس زلزله‌هايي با بزرگي بيش‌از ۸ ريشتري (۷ آذر ۱۳۲۴ وقوع زلزله ۸.۲ ريشتري) در آن رخ مي‌دهد، ضمن آنكه احتمال وقوع زلزله‌اي با بزرگي ۹ ريشتري نيز در صورتي كه كل طول گسل مكران در يك رويداد گسسته شود (در بدترين سناريوي ممكن) وجود دارد . سوال اينجاست كه استدلال مسوولان براي انتقال پايتخت از تهران زلزله‌خيز به مكراني زلزله‌خيز و در معرض سونامي و گسل چيست؟
گراني زمين با اخبار انتقال پايتخت
به مكران
طبق گفته عده‌اي از كارشناسان اقتصادي اخبار انتقال پايتخت اقتصادي به مكران عملا زمينه اجرايي ندارد و تنها موجب گران شدن زمين و خانه‌هاي اين منطقه شده است. در خصوص انتقال پايتخت به مكران، معين‌الدين سعدي نماينده پيشين چابهار در مجلس گفت: خبرهاي انتقال پايتخت به مكران فقط باعث گران شدن زمين و اجاره در اين منطقه شده و بدون هيچ تغييري در زندگي مردم، هزينه‌ها را براي آنان افزايش داده است. او ادامه داد: منطقه مكران پايين‌ترين شاخص‌هاي توسعه را دارد و هنوز درصد بزرگي از مردم آب لوله‌كشي ندارند، ظرفيت‌هاي بي‌بديل در مكران وجود دارد اما عقب‌ماندگي‌ها به قدري زياد است كه دولت ابتدا بايد در حوزه توسعه زيرساخت‌ها كاري انجام دهد و بعد مسائلي نظير انتقال پايتخت را مطرح كند.
سخنگوي دولت در شامگاه چهارشنبه (۱۹ دي) طي سفري به جزيره كيش از سخنان خود مبني بر اينكه «مكران به عنوان يكي از گزينه‌ها براي انتقال پايتخت مطرح است» عقب‌نشيني و اعلام كرد كه ۲ شورا يكي براي احصاي مشكلات پايتخت فعلي (تهران) و ديگري براي ظرفيت‌هايي كه در اقتصاد دريا محور وجود دارد، تشكيل شده است و اين به معناي انتقال پايتخت به مكران نيست.
طرح انتقال پايتخت هر چند سال يك بار
عقب‌نشيني كابينه دولت چهاردهم از گفته‌هاي خودشان تنها موجب افزايش قيمت زمين، ملك و رشد قيمتي در منطقه مكران شده است، البته لازم به اشاره است كه هر چندسال يك‌بار موضوع انتقال پايتخت مطرح مي‌شود و طي اين سال‌ها نام شهرهايي ازجمله قزوين و سمنان هم به عنوان جايگزين تهران مطرح شده، اما هربار پس‌از مدتي بحث انتقال پايتخت در رأس دولت به فراموش سپرده مي‌شود.
با توجه به اينكه عده از كارشناسان اعلام كردند كه موضوع انتقال پايتخت تنها موجب گراني ملك و املاك در منطقه ذكر شده مي‌شود، وضعيت قيمت ملك در منطقه مكران را از مشاورين املاك اين منطقه جويا شد و گفته‌هاي آنها مهر تأييد برگرفته كارشناسان است، زيرا مشاوران املاك اعلام كردند كه قيمت مسكن در اين منطقه پس‌از اعلام خبر انتقال پايتخت ميانگين ۱۰ ميليون تومان افزايش يافته است.
يكي از مشاورين املاك در محله بنياد علوي چابهار به مهر كه آخرين معامله يك ساختمان ۶ طبقه‌اي پيش‌از اعلام خبر انتقال پايتخت به مكران متري ۵۰ ميليون تومان قيمت‌گذاري شد، اما پس‌از اعلام اين خبر قيمت يكي از طبقات همان ساختمان متري ۶۰ ميليون تومان براي معامله نرخ‌گذاري شد.
همچنين يكي ديگر از مشاورين املاك واقعه در بلوار شهيد ريگي چابهار به مهر اعلام كرد كه پس‌از اعلام خبر انتقال پايتخت به منطقه مكران ميانگين ۵ ميليون تومان هر متر واحدها افزايش داشته است، اما فروشندگان پاي معامله تخفيف هم مي‌دهند.