جان‌هايي كه از آلودگي هوا مي‌گيرد
مطالعات كشوري نشان مي‌دهد كه زندگي در يك شهر آلوده باعث افزايش ۱۶ درصدي مرگ و مير، افزايش ۲۷ درصدي مرگ و مير ناشي از بيماري‌هاي قلب و عروق و افزايش ۲۸ درصدي مرگ و مير ناشي از سرطان ريه مي‌شود.
مطالعات كشوري نشان مي‌دهد كه زندگي در يك شهر آلوده باعث افزايش ۱۶ درصدي مرگ و مير، افزايش ۲۷ درصدي مرگ و مير ناشي از بيماري‌هاي قلب و عروق و افزايش ۲۸ درصدي مرگ و مير ناشي از سرطان ريه مي‌شود. به گزارش ايرنا، آلودگي هوا زماني اتفاق مي‌افتد كه حجم زيادي از ذرات يا مواد مضر از قبيل گازها، ذرات و زيست مولكول‌ها وارد اتمسفر كره زمين شود و اين آلودگي مخلوطي از ذرات معلق و گازهايي است كه غلظت آن به محدوده مضر براي انسان رسيده است و باعث افزايش بيماري‌ها در انسان و همچنين گرمايش زمين مي‌شود.
سازمان جهاني بهداشت آلودگي هوا را بزرگ‌ترين خطر بهداشت محيطي ناميده است و در سال‌هاي اخير بيش از هفت ميليون نفر بر اثر استنشاق هواي آلوده و ابتلا به بيماري‌هاي ناشي از آن به خصوص ريوي و تنفسي جان خود را از دست دادند. بر اساس مطالعات كشوري ذرات معلق كمتر از ۲.۵ آلاينده شاخص هواي تهران در روزهاي سرد است.
اين آلاينده داراي قطر ۲.۵ ميكرون يا كمتر هستند كه تقريبا يك سي‌ام قطر موي انسان است و به عنوان ذرات ريز (fine) نيز شناخته مي‌شوند. تركيب شيميايي ذرات بسته به محل، زمان و آب و هوا متفاوت است و منابع انتشار آن شامل انواع فعاليت‌هاي احتراقي (وسايل نقليه موتوري، نيروگاهي، سوزاندن چوب، و غيره) و فرآيندهاي صنعتي خاص مي‌شود. اين ذرات هم به‌طور مستقيم ساطع مي‌شوند و هم به شكل آلاينده ثانويه در جو شكل مي‌گيرند.
به‌طور كلي عمده‌ترين منابع انتشار ذرات معلق نيز احتراق سوخت مانند سوزاندن زغال سنگ و چوب، خودروهاي ديزلي فاقد فيلتر دوده، فرآيندهاي صنعتي و كشاورزي و انتشار از خودروها است. ذرات معلق عموما در ماه‌هاي سرد سال كيفيت هوا را تحت تاثير قرار مي‌دهند. مطالعات علمي متعدد درباره ذرات معلق نشان مي‌دهد كه قرار گرفتن در معرض اين آلاينده باعث بروز مشكلات زيادي مي‌شود. مرگ زودرس در مبتلايان به بيماري‌هاي قلبي و ريوي، بروز حملات قلبي غيركشنده، ضربات قلب نامنظم، ابتلا به سرطان ريه، تشديد آسم، كاهش عملكرد ريه و افزايش علائم تنفسي مشكلاتي است كه آلودگي هوا براي سلامت انسان ايجاد مي‌كند. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، تعداد مرگ‌وميرهاي سالانه در ايران كه به آلودگي هوا مرتبط هستند، حدود ۵۰ هزار نفر تخمين زده مي‌شود. از اين ميان، شهر تهران به تنهايي حدود ۷ هزار مرگ منتسب به آلودگي هوا در سال دارد. اين آمار شامل بيماري‌هايي مانند سكته‌هاي قلبي و مغزي، سرطان‌ها و بيماري‌هاي تنفسي است كه ارتباط مستقيمي با آلودگي هوا دارند. ميزان مرگ‌هاي منتسب به آلودگي هوا در استان‌هاي اراك و اصفهان به ترتيب ۶۶۱ و ۲ هزار و ۲۹ نفر است، و ميزان هزينه‌هاي تحميلي بر سيستم بهداشتي در استان اراك معادل ۲ ميليون و ۵۶۴ هزار دلار و اين ميزان در استان اصفهان نيز ۷۹۶ ميليون دلار است.
خروجي آمارهاي شركت كيفيت كنترل هواي تهران نشان مي‌دهد كه فقط پنج روز هواي پاك در ۶ ماهه نخست سال جاري به ثبت رسيده كه بر اين اساس به‌طور متوسط در هر دوره ۳۷ روزه فقط يك روز پايتخت‌نشينان در هواي پاك نفس كشيدند.
افزايش بيماري‌هاي قلبي، عروقي، ريوي و مرگ زودرس با تشديد آلودگي‌ها
عباس شاهسوني رييس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در اين زمينه گفت: در شرايط آلودگي هوا، افزايش قابل توجه بيماري‌هاي قلبي و عروقي يا ريوي و مرگ زودرس در بيماران قلبي و سالمندان و افزايش قابل توجه علائم تنفسي در كل جمعيت رخ مي‌دهد. وي تاكيد كرد: بنابراين، افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي يا ريوي، سالمندان و كودكان بايد از هرگونه فعاليت فيزيكي خارج از منزل اجتناب و افراد ديگر نيز بايد از فعاليت‌هاي طولاني و سنگين خارج از منزل پرهيز كنند. شاهسوني بر استفاده از ماسك‌هاي مناسب و استاندارد براي گروه‌هاي آسيب پذير، تاكيد كرد و افزود: وقتي در هواي آلوده تنفس مي‌كنيد، ذرات و ساير آلاينده‌ها به ريه‌ها نفوذ كرده و و آنها را ملتهب مي‌كنند. اين امر منجر به بيماري‌هاي تنفسي مانند برونشيت مزمن، سرطان ريه، آسم، خس خس سينه، سرفه و تنگي نفس مي‌شود. وي با بيان اينكه بيماران قلبي و تنفسي با قرار گرفتن در معرض آلاينده‌هاي هوا، بدتر مي‌شوند، توصيه كرد: كودكان، سالمندان، زنان باردار، بيماران قلبي، ريوي، تنفسي، ديابتي و افراد چاق مستعد ابتلا به بيماري‌هاي مرتبط با آلودگي هوا هستند و لازم است كه در خانه بمانند و در مواقع ضروري هنگام تردد در فضاي باز حتما ماسك بزنند. شاهسوني با بيان اينكه در هواي ناسالم، بايد از ورزش و فعاليت فيزيكي در فضاي باز جلوگيري كرد، گفت: همه گروه‌هاي سني بايد در منزل بمانند و در و پنجره‌ها را ببندند، افرادي كه اصرار به ورزش در هواي آلوده دارند بايد شدت و زمان فعاليت بدني را به حداقل برسانند و از ورزش كردن در بوستان‌هايي كه كنار بزرگراه‌ها قرار دارند، خودداري كنند.
تاثير آلودگي هوا بر كاهش نرخ باروري
دبير كارگروه ملي وفاق توانمندسازي و هم افزايي وزارت بهداشت نيز با بيان اينكه تحقيقات نشان داده آلودگي هوا مي‌تواند باعث كاهش نرخ باروري شود، ادامه داد: بيماري‌هاي تنفسي، قلبي و عروقي كه ناشي از آلودگي هوا هستند، به كاهش سلامت عمومي و در نهايت به كاهش اميد به زندگي منجر مي‌شوند.
ياسر نژادي تصريح كرد: استفاده بي‌رويه از كودها و سموم شيميايي باعث آلودگي خاك شده و محصولات غذايي آلوده مي‌تواند بر سلامت نسل‌هاي آينده تاثير منفي بگذارد و تخريب زمين‌هاي زراعي باعث كاهش منابع غذايي و افزايش ناامني غذايي شده كه بر تصميم‌گيري خانواده‌ها براي فرزندآوري موثر است. هزينه‌هاي درمان بيماري‌هاي ناشي از آلودگي، افزايش فشار اقتصادي و در نتيجه كاهش تمايل به گسترش خانواده را به دنبال دارد.وي با اشاره به اينكه زندگي در محيط‌هاي آلوده منجر به استرس‌هاي رواني و جسمي مي‌شود كه مي‌تواند بر تصميم‌گيري خانواده‌ها براي بچه‌دار شدن تاثير بگذارد، گفت: هزينه‌هاي درمان بيماري‌هاي ناشي از آلودگي، افزايش فشار اقتصادي و در نتيجه كاهش تمايل به گسترش خانواده را به دنبال دارد. وي با ارايه راهكارهايي براي كاهش تاثير آلودگي محيط زيست بر جمعيت، اظهار داشت: سياست‌گذاري زيست‌محيطي، تصويب قوانين سخت‌گيرانه براي كاهش آلودگي صنايع و خودروها، توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير، آموزش و آگاهي عمومي، افزايش آگاهي مردم در مورد اثرات مخرب آلودگي و راهكارهاي مقابله با آن، بهبود سيستم‌هاي مديريت پسماند، فاضلاب و تصفيه آب و ارتقاي سلامت عمومي با توسعه خدمات بهداشتي در مناطق محروم براي ارتقاي سلامت مردم به دور از آلاينده‌ها ضروري است.
آسيب به بيماران بيماري‌هاي قلبي و عروقي
سيد فخرالدين نورمحمدي متخصص قلب و عروق نيز در اين زمينه گفت: افرادي كه به بيماري‌هاي قلب و عروق مبتلا هستند اگر در معرض هواي آلوده قرار گيرند به دليل انتشار مواد سمي در هوا ممكن است خطرات ناگواري آنها را تهديد كند.
وي تصريح كرد: بيماري‌هاي قلب و عروق به خصوص در بيماراني كه تنگي عروق قلب دارند همچنين بيماران دريچه‌اي، بيماراني كه باي پس شده‌اند يا عمل جراحي قلب باز انجام داده‌اند، نبايد در معرض هواي آلوده قرار بگيرند. اين متخصص بيماري‌هاي قلبي اظهارداشت: در ايام آلودگي هوا، اكسيژني كه در هوا تنفس مي‌كنيم به دليل آلوده بودن بر سيستم ريه تاثير منفي گذاشته و از سوي ديگر وقتي اكسيژن خون كم شود در آسيب‌هاي جدي به سيستم قلب و مغز و تمام ارگان‌هاي بدن تأثير زيادي مي‌گذارد. نورمحمدي ادامه داد: اگر هوا آلوده باشد روي بيماران كه تنگي عروق دارند اثر گذاشته و علائم تنگي نفس، سردرد، درد سينه آنها را بيشتر كند. به گفته اين پزشك، همچنين بيماراني كه تنگي عروق قابل توجهي دارند ممكن است آلودگي هوا منجر به سكته قلبي حاد شود و اين موارد را طي اين چند سال گذشته در تهران كامل شاهد هستيم.
نورمحمدي توصيه كرد، بيماران قلبي عروقي، بيماران آسماتيك و افرادي كه مشكلات دريچه‌اي دارند و عمل جراحي كردند، حتما در روزهاي تشديد آلودگي هوا مراقب سلامتي‌شان باشند، در هواي آلوده بيرون از خانه نيايند و چنانچه دچار نفس تنگي، سردرد، افت فشار و درد در ناحيه سينه شدند بهتر است به مراكز درماني يا متخصص مراجعه كنند و بدانند كه به دليل آلودگي هوا دچار اين علائم شده‌اند.