مسافران يك روزه بازارچه‌هاي مرزي گردشگر نيستند

مستندات ورود 4 ميليون گردشگر طي 6 ماه به كشور كجاست؟

گلي ماندگار|

آمارسازي در حوزه گردشگري و ورود گردشگر به كشور مساله امروز و ديروز نيست اما مشكل اينجاست كه چنين آمارهايي هيچ بازدهي قابل مشاهده‌اي در جامعه ندارند. از يك طرف مسوولان از حضور بيش از 6 ميليون گردشگر به كشور خبر مي‌دهند و از سوي ديگر نه صنعت هتلداري، نه صنايع دستي و نه حتي شركت‌هاي خدمات مسافرتي در شرايط مطلوبي به سر نمي‌برند و بسياري از آنها با ورشكستگي فاصله چنداني ندارند. بر اساس آخرين آمارهاي منتشر شده از سوي وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي در سال 1402 بيش از 6 ميليون گردشگر وارد ايران شده‌اند. همچنين آمار 6 ماهه سال 1403 نيز از ورود بيش از 4 ميليون گردشگر به ايران خبر مي‌دهد. اين آمارهاي رسمي است كه مسوولان در نشست‌هاي خبري و گفت‌وگوهاي خود به آن اشاره مي‌كنند. حتي وزير ميراث فرهنگي در گفت‌وگويي اعلام كرده كه ايران ظرفيت پذيرش 15 ميليون گردشگر در سال را دارد. اين ادعاها سوالات زيادي را مطرح مي‌كند. اگر واقعا اين تعداد يعني بيش از 6 ميليون گردشگر سالانه به ايران وارد مي‌شود پس چرا صنعت هتلداري ما در آستانه ورشكستگي قرار دارد. به گواه بسياري از افرادي كه در اين زمينه فعاليت مي‌كنند اين آمار‌سازي‌ها هيچ دردي از وضعيت نامطلوب حوزه گردشگري ما حل نمي‌كند. از سوي ديگر هيچ مستنداتي دال بر مجوز ورود و انگشت نگاري و ... براي گردشگران نشان‌دهنده ورود اين ميزان گردشگر به‌طور سالانه در كشور ما نيست. به گفته بسياري از فعالان حوزه گردشگري اگر طي 6 ماهه نخست سال به گفته معاون گردشگري وزارت ميراث فرهنگي بيش از 4 ميليون گردشگر وارد ايران شده است آورده ارزي آنها كجاست؟ چرا اين آمارها توسط هيچ هتل و تورليدر و ديگر فعالان حوزه گردشگري تاييد نمي‌شود؟

آمار‌سازي براي دريافت بودجه  گردشگري

عليرضا ميرفخرايي، تورليدر و كارشناس گردشگري در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: متاسفانه وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي يك وزارتخانه نوپا است و هنوز هيچ آورده قابل توجهي از خود نداشته و همين امر باعث شده براي اينكه بتواند بودجه مورد نياز خود را دريافت كند اين آمارسازي را انجام دهد. او مي‌افزايد: يكي از راه‌هاي سرشماري تعداد گردشگراني كه از كشورهاي ديگر وارد ايران مي‌شوند ميزان فعاليت دفاتر خدمات مسافرتي است چرا كه اين گردشگران اغلب از طريق تور وارد كشور مي‌شوند و به اين ترتيب اگر ما اين ميزان گردشگر ورودي به كشور داشته باشيم پس چرا وضعيت مالي دفاتر مسافرتي و تورليدرها و ... تا اين اندازه بغرنج است. اين كارشناس حوزه گردشگري در ادامه اظهار مي‌دارد: مساله اينجاست كه متاسفانه وزارت ميراث فرهنگي و گردشگري بدون توجه به وضعيت هتلداران، دفاتر خدمات مسافرتي و حتي فعالين حوزه صنايع دستي چنين آمارهايي را منتشر مي‌كند در حالي كه اگر اين آمارها واقعي باشند بايد بازدهي آنها را در وضعيت اقتصادي كشور بتوانيم به وضوح ببينيم.

معيار مسوولان در مورد ظرفيت گردشگري كشور چيست؟

ميرفخرايي در پاسخ به اين سوال كه آيا واقعا بنا بر ادعاي وزير ميراث فرهنگي و گردشگري ايران توانايي ظرفيت پذيرش 15 ميليون گردشگر در سال را دارد يا نه مي‌گويد: بايد از مسوولان سوال كنيم كه معيارشان براي ارزيابي اين ظرفيت چيست؟ مساله اينجاست كه آيا واقعا ما مي‌توانيم با چنين جاده‌هاي غير استاندارد و وسايل نقليه عمومي از رده خارج و آشفتگي‌هاي بصري در تمامي شهرها و مناطق ديدني بگوييم ظرفيت پذيرش گردشگر را داريم. او مي‌افزايد: رونق گردشگري در هر كشور استانداردهاي خاص خودش را دارد كه متاسفانه در كشور ما هيچ كدام اين استانداردها رعايت نمي‌شود و همين مساله باعث مي‌شود تا بخواهيم همه‌چيز را با آمار‌سازي خوب جلوه بدهيم. اين كارشناس حوزه گردشگري در بخش ديگري از سخنان خود اظهار مي‌دارد: اكثر كشورهاي دنيا در دو دهه گذشته به‌شدت بر روي مساله گردشگري سرمايه‌گذاري كرده‌اند. در حال حاضر رونق گردشگري در شرق دور حتي از كشورهاي اروپايي هم پيشي گرفته و اين اتفاق به دليل نگاه دولتمردان و فاصله گرفتن اقتصاد از منابع طبيعي و سوخت‌هاي فسيلي بوده است. او خاطرنشان مي‌كند: اكثر كشورهايي مانند چين، كره جنوبي، تايوان و ... به‌شدت در امر گردشگري پيشرفت كرده و سالانه پذيراي تعداد بي‌شماري گردشگر هستند. سوال اينجاست كه مسوولان ما در حوزه گردشگري و ميراث فرهنگي چه برنامه‌ريزي و سرمايه‌گذاري براي جذب گردشگر انجام داده‌اند.

فرصت گردشگري سلامت را هم از دست داديم

ميرفخرايي در ادامه مي‌گويد: در حوزه گردشگري سلامت سال‌ها مسوولان شعار دادند اما امكاناتي كه در اين زمينه فراهم شد يك صدم وعده‌هايي هم كه دادند نبود. حتي نظارت درستي در اين زمينه صورت نگرفت و همين اندك توريسم سلامتي هم كه وارد ايران مي‌شود خيلي راحت مورد سوءاستفاده دلالان قرار مي‌گيرد. او مي‌افزايد: زماني بسياري از كشورهاي همسايه ايران براي استفاده از چشمه‌هاي آب گرم و امكانات بهداشتي و درماني ايران به كشور ما مي‌آمدند اما الان تمام گردشگري ما محدود به سفرهاي زيارتي از عراق، سوريه و پاكستان است. اين اتفاق اصلا بد نيست اما ما حتي نتوانسته‌ايم از اين فرصت هم به خوبي بهره‌برداري كنيم چرا كه نه برنامه مدوني براي توريست زيارتي داريم و نه حتي نظارت دقيقي بر ساماندهي اين افراد صورت مي‌گيرد. اين تور ليدر اظهار مي‌دارد: بسياري از اين افراد حتي در مسافرخانه و هتل‌هاي رسمي كشور اقامت نمي‌كنند. باز هم اين راه به حضور دلالاني ختم مي‌شود كه با اجاره اتاق در خانه‌ها يا حتي اجاره آپارتمان بدون اينكه مالياتي پرداخته يا سهمي از اين درآمد را به بخش گردشگري اختصاص دهند تنها به منافع شخصي خود فكر مي‌كنند. او اضافه مي‌كند: اگر بخواهيم به بحث خلأ نظارتي در بخش گردشگري ورود كنيم ساعت‌ها بايد در مورد آن بحث كرده و وضعيت‌هاي مختلفي را مورد بررسي قرار دهيم. متاسفانه بي‌توجهي در اين زمينه باعث شده تا حتي در مواردي ما با اتفاق‌هايي مواجه شويم كه در شان ايران نيست.

ارايه آمار گردشگري بايد طبق قوانين بين‌المللي باشد

ميرفخرايي در پاسخ به اين سوال كه اين آمارهاي ميليوني چطور تدوين مي‌شود در صورتي كه حقيقي نيست مي‌گويد: از وقتي كه ارزش پول ملي ما هر روز بيشتر از روز قبل سقوط كرد بسياري از ساكنان كشورهاي همسايه مانند اقليم كردستان، پاكستان، عراق، تركيه و ... به صورت زميني صبح وارد كشور شده و تمامي مايحتاج خود را از بازارچه‌هاي مرزي ايران تهيه مي‌كنند و بعد از ظهر به كشور خود باز مي‌گردند. او مي‌افزايد: آمار اين افراد از طريق پليس مرزي ثبت مي‌شود و آمار اين افراد به عنوان گردشگر ثبت شده و به اين ترتيب مثلا ورودي گردشگر ما طي 6 ماهه نخست امسال به بيش از 4 ميليون نفر مي‌رسد در حالي كه گردشگر تعريف مشخصي دارد و اين افراد اصلا در قالب اين تعريف نمي‌گنجند. اين تورليدر اظهار مي‌دارد: طبق تعريف سازمان جهاني جهانگردي، گردشگري يا جهانگردي مجموعه كارهايي است كه فرد در مسافرت و در مكاني خارج از محيط زندگي خود انجام مي‌دهد، اين مسافرت بيش از يك سال طول نمي‌كشد و هدف آن تفريح، تجارت يا فعاليت‌هاي ديگر است. ميرفخرايي ادامه مي‌دهد: حال با توجه به اين تعريف اگر ما سالانه اين ميزان گردشگر ورودي به كشور داشته باشيم بايد حداقل كسب و كار هتل داران، فروشندگان صنايع دستي و كسان ديگري كه در اين رشته فعاليت مي‌كنند رونق داشته باشد. همين الان بسياري از هتلداران ورشكسته هستند و حتي توليد‌كنندگان صنايع دستي هم به وارد كردن اجناس بي‌كيفيت چيني روي آورده‌اند چرا كه توان توليد ندارند. در واقع ورود اين ميزان گردشگر به كشور يعني توليد شغل، يعني رونق كسب و كار دفاتر خدمات مسافرتي و تور ليدرها اما متاسفانه ما همين الان هم با مساله بيكاري در كشور دست به گريبان هستيم.

به جاي آمارسازي بايد به فكر ترميم زيرساخت‌ها باشيم

اين كارشناس گردشگري با اشاره به اين مساله كه متاسفانه زيرساخت‌هاي گردشگري در كشور ما نيازمند ترميم و بازسازي اساسي است مي‌گويد: تا زماني كه ما نتوانيم اين زير ساخت‌ها را ترميم كنيم نمي‌توانيم انتظار داشته باشيم تا گردشگر ورودي به كشور آمار قابل توجهي داشته باشد. قبل از هر چيز بايد دست دلالان از اين عرصه كوتاه شود. متاسفانه فرهنگ دلال پروري در تمامي عرصه‌هاي اقتصادي ما رخنه كرده و باعث عقب ماندگي در بسياري از موارد بوده است. او در پايان خاطرنشان مي‌كند: مساله ديگر فراهم آوردن امكانات رفاهي مناسب براي گردشگران است. مساله جاده‌ها و وسايل نقليه بسيار جدي است. از طرف ديگر بي‌توجهي به ابنيه‌هاي تاريخي باعث شده تا بسياري از آنها ديگر قابليت جذب توريست را نداشته باشند. اين بي‌توجهي‌ها را نمي‌توانيم با آمارسازي و جا زدن مسافران يك روزه به جاي گردشگر جبران كنيم. ساختار گردشگري كشور واقعا نيازمند يك توجه ويژه است.