بورس در انتظار روزهای طلایی

نسبت P/E در بورس از مهم‌ترین موارد تحلیل بنیادی است. P/E نسبت قیمت سهم به سود آن سهم است. محاسبه نسبت پی به ای در بورس، یکی از روش‌های رایج ارزش‌گذاری سهام در تحلیل بنیادی است که از طریق آن با تخمین سود خالص شرکت‌ها، ارزندگی سهام بررسی می‌شود؛ البته این نسبت عموما برای شرکت‌های تولیدی و سودده مورد استفاده قرار می‌گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که خریداران در خصوص این نسبت معمولا حساسیت بالایی نشان می‌دهند؛ چرا که اگر رشد عجیب و غریب سال ۱۳۹۹ را در نظر نگیریم، این نسبت همیشه بین یک بازه‌ مشخصی در نوسان بوده است. با برخورد به کف کانال فرضی خود، میل صعود را نشان می‌دهد و واکنش با سقف آن، اصلاح را به همراه می‌آورد.

این اتفاقات به خوبی روی تاریخچه نسبت پی به ای قابل ردگیری است؛ آبان ماه سال ۱۳۹۸ که نسبت P/E با گارد صعودی خود از مرز ۵ واحد عبور کرد، شکست سقف تاریخی شاخص کل را به همراه آورد. این اتفاق درست قبل از آغاز رشد پر قدرت بازار یعنی آبان ۱۴۰۱ مجددا تکرار شد. به‌طوری که پایان مهر ماه P/E بازار به پایین‌ترین عدد خود در ۳ سال گذشته رسید و درست در همان نقطه، خریدارانی که بازار را به واسطه افت‌های پی‌درپی ارزنده می‌یافتند، وارد بازار شده و بار دیگر شاهد رکوردشکنی شاخص کل بودیم.

بعد از پیروزی پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری و تغییرات قابل توجهی که در سازمان بورس و وزارت اقتصاد رقم خورد، نسبت P/E بازار به پایین‌ترین حد خود رسیده بود. فعالان بازار سرمایه که منتظر اولین پالس مثبت از سوی دولت بودند تا نگاه دولت جدید به بازار سرمایه را ارزیابی کنند، با بمباران اخبار و اقدامات موثر جهت تقویت بازار مواجه شدند. بمباران اطلاعاتی زمانی آغاز شد که پی بر ای بازار به کف تاریخی خود از آذر ۱۳۹۱ رسید و سهامدرانی که قریب بر ۴ سال از کسب بازدهی محروم مانده بودند، با تمام توان دست به خرید زدند.

خرید خریداران سبب شد تا مجددا نسبت P/E بازار از محدوده حمایتی خود رشد کند و سقف شاخص کل را مجددا در اعداد جدیدی شاهد باشیم. اما این رکوردشکنی با سایر رکوردشکنی‌های شاخص کل یک تفاوت ویژه دارد و آن این است که نسبت P/E بازار همچنان در محدوده جذاب خود قرار دارد. یعنی این احتمال وجود دارد تا رسیدن نسبت P/E به محدوده ۱۰ واحد، همچنان قدرت خریداران از فروشندگان بیشتر باشد که واضحا قله‌ای فراتر از ۳ میلیون واحد را برای شاخص کل خلق خواهد کرد.

چرا بورس اصلاح کرد؟

مهدی صالحی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با بورس نیوز، در خصوص شرایط کنونی بازار این‌چنین گفت: با توجه به شرایط فعلی بازار، همانطور که شاهد بودیم، از ابتدای آبان‌ماه یک روند صعودی شکل گرفت که شاخص کل را به محدوده ۳ میلیون واحد رساند. این سطح، علاوه بر اینکه یک مرز روانی و عددی مهم محسوب می‌شود، اکنون نشانه‌هایی از ضعف در تقاضا و افزایش فشار فروش را در بازار پدید آورده است. این تغییر روند به‌نوعی طبیعی به نظر می‌رسد، چراکه سرمایه‌گذارانی که پیش‌تر وارد بازار شده بودند، با رسیدن به بازدهی ۵۰ درصدی در شاخص و حتی بیشتر در برخی سهام، اکنون در حال شناسایی سود هستند. این اقدام منجر به افزایش عرضه‌ها شده است.

از منظر تکنیکال، با بررسی نمودار شاخص کل و اندیکاتور مکدی، می‌بینیم که یک واگرایی در شاخص کل شکل گرفته است. این موضوع به اصلاح بازار اشاره دارد؛ اصلاحی که تحلیل‌گران مدت‌ها انتظار آن را می‌کشیدند. به‌طور کلی، این اصلاح زمانی و قیمتی می‌تواند به بهبود سلامت روند بازار کمک کند و نوعی استراحت برای تداوم مسیر صعودی باشد. بنابراین، آنچه امروز در بازار مشاهده شد، کاملاً در چارچوب پیش‌بینی‌های تکنیکال قرار دارد و غیرمنتظره نیست.

وی ادامه داد: نگاهی به تاریخچه شاخص کل در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که در ابتدای آبان‌ماه، یک حرکت صعودی آغاز شد که در آبان، آذر و دی‌ماه حدود ۳۵ درصد رشد کرد. سپس در بهمن‌ماه یک اصلاح ۱۰ درصدی را تجربه کردیم و از ۳۰ بهمن، شاخص دوباره وارد فاز صعودی شد که تا ۱۷ اردیبهشت ادامه یافت و در مجموع بازدهی ۶۶ درصدی را به ثبت رساند. این الگوی حرکتی شباهت زیادی به شرایط کنونی بازار دارد. در سال ۱۴۰۱، رشد اولیه بسیار پرشتاب بود و شاخص از سقف قبلی حدود ۵۰ درصد بالاتر رفت. اصلاح فعلی نیز چه از نظر قیمتی و چه زمانی، شباهت‌هایی به الگوی سال ۱۴۰۱ دارد.

تا زمانی که محدوده‌های حمایتی مانند ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد یا ۲ میلیون و ۵۵۰ هزار واحد حفظ شود، می‌توان این اصلاح را نوعی تجدید قوا برای ادامه روند صعودی دانست. البته در این میان، نباید از تأثیر روانی رویداد‌های سیاسی نیز غافل شد. به عنوان مثال، همزمانی این اصلاح با تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، می‌تواند اثرات خاصی بر بازار داشته باشد. سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی او ممکن است بخشی از فشار فروش فعلی را توجیه کند؛ زیرا برخی سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند منتظر بمانند و پس از مشخص شدن سیاست‌های جدید، مجدداً وارد بازار شوند.

صالحی عنوان کرد: در کنار مسائل تکنیکال و سیاسی، برخی عوامل بنیادی نیز بر شرایط بازار تأثیرگذارند. برای مثال، بسته بودن نماد‌های پتروشیمی‌ها و تأثیر احتمالی افزایش نرخ دلار بر این شرکت‌ها هنوز در شاخص کل منعکس نشده است. با بازگشایی این نمادها، احتمالاً شاهد تأثیرات قابل‌توجهی بر شاخص کل خواهیم بود. به نظر می‌رسد این بازگشایی‌ها زمانی رخ خواهد داد که بازار در یک محدوده مناسب تثبیت شده باشد، تا خبر بازگشایی‌ها بتواند شاخص را به سمت بالا حرکت دهد.

به لحاظ حمایتی، محدوده ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار واحد به عنوان نخستین سطح حمایت مطرح است و در صورت شکسته شدن این سطح، حمایت‌های معتبر بعدی در محدوده ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تا ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار واحد قرار دارند. از سوی دیگر، در صورت ادامه روند صعودی، محدوده ۳ میلیون واحد همچنان به عنوان یک مقاومت روانی عمل خواهد کرد. در صورت عبور قوی از این سطح، انتظار می‌رود شاخص تا ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد افزایش یابد و حتی تا اوایل بهار سال آینده، شرایط مطلوب‌تری تجربه کند.

در نهایت، آنچه امروز در بازار رخ داد، کاملاً طبیعی و مطابق پیش‌بینی‌ها بود. باید دید فشار فروش تا چه زمانی ادامه خواهد داشت تا بتوان درباره آینده روند بازار با دقت بیشتری صحبت کرد.

یکی دیگر از موضوعات قابل‌توجه، سررسید سپرده‌های ویژه ۳۰ درصدی است که بانک مرکزی در سال گذشته ارائه کرد. این سررسید‌ها در پایان دی‌ماه به موعد خود می‌رسند. البته بخشی از این نقدینگی احتمالاً در بانک‌ها باقی خواهد ماند، زیرا سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز هستند. اما بخشی دیگر از این پول ممکن است به دلیل جذابیت بازار‌های موازی به سمت بورس حرکت کند و تأثیر مثبتی بر بازار داشته باشد. در مجموع، امیدواریم که با بهبود شرایط، بازار سرمایه بتواند جذابیت خود را برای سرمایه‌گذاران حفظ کند و شاهد روز‌های بهتری باشیم.