تامين بيش از ۹۰ درصد دانه‌هاي روغني از طريق واردات
رييس پژوهشكده كنسرسيوم و امنيت غذايي با تاكيد بر اينكه بايد تلاش كنيم كه نياز خود به واردات را كاهش دهيم، اظهار كرد: بيش از ۹۰ درصد دانه‌هاي مورد نياز ما از طريق واردات و بيش از ۱۰۰ هزار تن آن از طريق توليد داخل تامين مي‌شود كه بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي وزارت جهاد كشاورزي ميزان آن به بيش از ۳۰۰ هزار تن در سال خواهد رسيد و طي يك برنامه ۱۰ ساله مي‌توانيم حدود ۷۰ درصد وابستگي خود به واردات را كاهش دهيم.
رييس پژوهشكده كنسرسيوم و امنيت غذايي با تاكيد بر اينكه بايد تلاش كنيم كه نياز خود به واردات را كاهش دهيم، اظهار كرد: بيش از ۹۰ درصد دانه‌هاي مورد نياز ما از طريق واردات و بيش از ۱۰۰ هزار تن آن از طريق توليد داخل تامين مي‌شود كه بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي وزارت جهاد كشاورزي ميزان آن به بيش از ۳۰۰ هزار تن در سال خواهد رسيد و طي يك برنامه ۱۰ ساله مي‌توانيم حدود ۷۰ درصد وابستگي خود به واردات را كاهش دهيم. طي روزهاي گذشته از جمله موضوعاتي كه خبرساز شد، قيمت روغن و كمبود اين محصول در بازار بود كه به گفته دبير ستاد امنيت غذايي وزارت جهاد كشاورزي از جمله دلايل اين موضوع، بالا رفتن قيمت جهاني روغن بود كه طبيعتاً بر سهم و سقفي كه براي كالاي اساسي در نظر گرفته شده و همچنين قيمت اين محصول نيز تاثير مي‌گذارد.
دليل ديگري كه در اين ميان وجود دارد كمبود مواد اوليه و دانه‌هاي روغني است كه علي رغم نياز شديدي كه ما به توليد داخل داريم تا ميزان واردات را كاهش دهيم از آن حداقل ميزان توليد داخلي نيز حمايت نمي‌شود و كشاورز به جاي كاشت اين محصولات مورد نياز به سمت كشت محصولاتي همچون صيفي‌جات، گوجه، هندوانه و... مي‌رود كه هم به منابع آب و خاك كشور ضربه وارد مي‌شود و هم به دليل ميزان توليد بالا به ضايعات تبديل مي‌شوند اما به دليل اينكه درآمد بالايي دارند، كشاورز به كشت آنها تمايل بيشتري دارد. به گفته مدير اجرايي اتاق اصناف كشاورزي مواد اوليه براي كارخانجات و صنايع توليد نمي‌شود تا بتوانند توليدات مناسبي داشته باشند و در چنين شرايطي ناچار هستيم كه ميزان توليد داخل را به حداقل برسانيم و نياز كشور را از طريق واردات تامين كنيم. در چنين شرايطي نيز وقتي كه مشكلات سياسي ايجاد مي‌شود و يا قيمت ارز افزايش مي‌يابد و اينكه قيمت جهاني ۳۰ تا ۳۵ درصد افزايش يافته است ما براي واردات دچار مشكلات مي‌شويم. به‌طور كلي تناقضات بسيار زيادي وجود دارد و توليد كنندگان ما دچار سردرگمي شدند و نمي‌توانند كه مواد اوليه مورد نياز خود را به خوبي تامين كنند. بر اساس مطالب ارايه شده و نظراتي كه مسوولان و كارشناسان در اين موضوع داشتند، اينكه توليد داخل را افزايش و نياز به واردات را كاهش دهيم تا در بلندمدت با هزينه كمتري بتوانيم دانه‌هاي روغني و روغن مورد نياز كشور را تامين كنيم اهميت بالايي دارد و در اين مطلب به موضوع ميزان واردات و ميزان تامين دانه‌هاي روغني در داخل كشور و راهكارهاي مناسب براي افزايش توليد داخلي پرداخته شده است. افشين اسماعيلي فر- رييس پژوهشكده كنسرسيوم و امنيت غذايي- در گفت‌وگو با ايسنا، با توجه به بالا بودن ميزان واردات دانه‌هاي روغني به كشور و لزوم افزايش توليد داخلي آن براي رسيدن به امنيت غذايي و خودكفايي، درباره اهميت كشت دانه‌هاي روغني در كشور اظهار كرد: توليد دانه‌هاي روغني از دو جهت براي ما اهميت دارد. اولين مورد اين است كه دانه‌هاي روغني به‌ويژه سويا براي مصرف خوراك دام و به ويژه قسمت اعظم آن در جيره خوراك طيور مهم است. در مورد بعدي نيز، بعد از فراوري و استحصال روغن براي خوراك انسان‌ها كاربرد مهم و بالايي دارد. نكته مهم اين است كه محصول اصلي كه از دانه‌هاي روغني استخراج مي‌شود، روغن خام است كه بايد تصفيه شود و در بازار به دست مصرف كننده برسد و سپس به عنوان روغن‌هاي خوراكي به مصرف‌كننده مي‌رسد. وي با بيان اينكه بيش از ۹۰ درصد دانه‌هاي مورد نياز ما از طريق واردات تامين مي‌شود، گفت: به دليل اهميت بالايي كه اين محصول در امنيت غذايي دارد مهم است كه در داخل كشور كشت و توليد شود و اين مساله، زمينه خودكفايي و امنيت غذايي را براي ما فراهم مي‌كند. اما براي اينكه بتوانيم در بلندمدت به اين هدف دست يابيم، بايد برنامه‌هاي كلاني در اين زمينه در كوتاه‌مدت، ميان مدت و بلندمدت داشته باشيم و اين برنامه‌ها نيز اجرايي شوند. اسماعيلي فر ضمن تاكيد بر اينكه در كشت دانه‌هاي روغني بحث منابع آبي متغير تاثيرگذار است، مطرح كرد: به دليل اهميت منابع آبي، در سال‌هاي اخير محققين و متخصصين اين حوزه پيشنهاد كرده‌اند براي اينكه بتوانيد در اين حوزه موفق باشيد، حتما بايد طرح الگوي كشت كشور را متناسب با امكانات، پتانسيل‌ها و به‌ويژه ذخاير آبي كشور اجرا كنيد كه ما بتوانيم منابع اصلي آبي خود را به محصولات استراتژيك به‌ويژه گندم و دانه‌هاي روغني اختصاص دهيم. وي ادامه داد: اما نكته بعدي استفاده از بذرهاي فني اصلاح شده با قدرت بسيار بالاي فراوري و توليد محصولات در زمينه توليد دانه‌هاي روغني است كه اهميت بسيار بالايي دارد. بهينه سازي مكانيزاسيون آنها و از همه مهم‌تر در حال حاضر شرايط كنوني اقتصاد توليد اين دانه‌هاي روغني با توجه به هزينه‌هايي كه دارد به لحاظ حساسيت و فني بودن محصول بايد بتوانيم كه شرايطي براي توليدكننده فراهم كنيم كه كشت اين محصولات صرفه اقتصادي داشته باشد. رييس پژوهشكده كنسرسيوم و امنيت غذايي افزود: بر اساس آخرين اطلاعات، سالانه بيش از ۱۰۰ هزار تن دانه روغني در داخل كشور توليد مي‌شود كه عمدتا در توليد محصول كلزا متمركز است و اين نشان مي‌دهد كه در برابر پيش‌بيني‌هاي دولت، وزارت جهاد كشاورزي تلاش مي‌كند كه اين توليد را تا بالاتر از ۳۰۰ هزار تن در سال برساند. نكته مهم اين است كه بيش از ۹۵ درصد روغن خام ما از طريق واردات تامين مي‌شود و سه ميليون تن كلزا وارد مي‌شود كه حدود ۱۰۰ درصد آن وارد مي‌شود. وي ادامه داد: سه محصول استراتژيك و با اهميت در سر سفره مردم اعم از آرد، روغن، شكر، گوشت قرمز، گوشت سفيد، لبنيات و... هستند كه به دانه‌هاي روغني و به‌طور كلي روغن وابسته هستند بنابراين هرچقدر كه بتوانيم هدف‌گذاري‌هاي خودمان را به سمت توليد دانه‌هاي روغني ببريم اساسا به امنيت غذايي كشور و سبد مصرفي خانوار كمك مي‌كنيم. اسماعيلي فر در پاسخ به اينكه با توجه به شرايط اقليمي و كم‌آبي، كشت چه دانه‌هايي در كشور مناسب‌تر است كه هم تحمل سرما و گرماي ناگهاني و طولامي مدت را داشته باشند و هم كم آب‌بر، اظهار كرد: مناسب‌ترين دانه‌هايي كه در حال حاضر در دستور كار وزارت جهاد كشاورزي هستند، كلزا و گلرنگ است.
با توجه به اينكه گلرنگ گونه بومي ايران است و ميزان نياز آبي كمتري دارد مناسب است كه ما بتوانيم بر اصلاح اين محصول و توليد آن سرمايه‌گذاري كنيم. «كاملينا» نيز از محصولات جديدي است كه نياز آبي كمتري نسبت به محصولات جاري دارد كه در دستوركار هستند. كاملينا بسيار كم آب‌بر است و تحمل خشكسالي و گرما را دارد نسبت به سرما نيز مقاوم است، دوره رشد كوتاهي دارد از طرفي ريزش دانه در دوره داشت و برداشت ندارد كه حسن بزرگي محسوب مي‌شود و اين دانه‌ها را مي‌توان در نقاط مختلف كشور با اقليم‌هاي متفاوتي كه دارند كشت كرد. وي درباره اينكه چرا از ساليان گذشته كه آمار ميزان تامين دانه‌هاي روغني از طريق واردات كمتر از سال‌هاي جاري بود اقدامي انجام نشد تا به اين خودكفايي برسيم؟ آيا از بي برنامگي بوده است؟ تاكيد كرد: ما نمي‌توانيم شعار استقلال سياسي جمهوري اسلامي را داشته باشيم و اما سفره ما وابسته با واردات باشد و بايد تلاش كنيم كه در اين زمينه نيز مستقل و بي نياز باشيم. ما مي‌توانيم كه با يك برنامه‌ريزي مناسب در بازه زماني ۱۰ ساله ۷۰ تا ۷۵ درصد نياز به واردات را قطع كنيم. اما اين قضيه كه روند واردات رو به رشد بود، از بي برنامگي نبود بلكه برنامه‌هاي قبلي با شكست مواجه شده است. محدوديت‌هايي وجود داشت كه به‌طور مثال اين برنامه با سياست‌هاي كلان ديگر وزارت جهاد كشاورزي همخواني نداشته است كه به‌طور مثال با سرمايه‌گذاري بر موضوع دانه‌هاي روغني، ممكن است كشت گندم كاهش پيدا كند.