نرخ ارز پس از مذاكرات مستقيم ايران و امريكا

در مورد شكل‌گيري بازار ارز توافقي صحبت‌هاي متفاوتي مطرح مي‌شود برخي به دفاع از اين ايده مي‌پردازند و برخي هم منتقد آن هستند. دولت بازار ارز توافقي را با اين هدف راه‌اندازي كرد كه به زعم خود فساد و رانت را كاهش دهد و از سوي ديگر، زمينه تك‌نرخي شدن ارز را فراهم كند. اما در صحنه عمل آنچه كه اتفاق افتاد، رشد نرخ ارز به محدوده بالاي 80هزار تومان بوده است. شخصا در مورد بازار ارز توافقي خوشبين نبودم؛ با حذف ارز نيمايي نه فساد از بين رفت و نه ارز تك نرخي شد. دولت به زعم خود گپ بين ارز نيمايي و بازار آزاد را كم كرد به اين اميد كه صادر‌كننده‌ها ارز خود را وارد كشور كنند! اما همه مي‌دادند كه نرخ ارز در شرايط فعلي تحت تاثير مسائل سياسي است و اين آمدن ترامپ در امريكا است كه نرخ ارز را افزايشي كرده است. در حال حاضر حضور ترامپ و نظام تصميم‌سازي‌هاي اقتصادي دولت؛ 2متغير مهم اثرگذار بر شاخص‌هاي اقتصادي كشور از جمله نرخ ارز هستند. حضور ترامپ در كاخ سفيد اگر قرار باشد با رفتارهاي قبلي او همراه باشد، التهابات بازار ايران را بيشتر كرده و تورم را فزاينده مي‌كند. همين امروز هم ترامپ اعلام كرده اگر ايران مذاكره نكند يا وضعيت انرژي هسته‌اي خود را به سمت خطوط قرمز ادعايي غرب هدايت نكند، فشار حداكثري را مانند دوره 2016 تا 2020در دستور كار قرار مي‌دهد! البته نشانه‌هاي ميداني شرايط متفاوتي را نويد مي‌دهد. ظاهرا ترامپ فعلا قصد آغاز جنگ و تنش در منطقه را ندارد؛ او مايل است مسائل را از طريق مذاكره و گفت‌وگو حل و فصل كند و توافق هسته‌اي مورد نظر خود را نهايي كند. در نخستين گام پيروزي ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا نرخ ارز در ايران را افزايشي كرد، هرچند نمي‌توان از تاثير نرخ ارز توافقي و حذف ارز نيمايي در نوسانات اخير هم چشم‌پوشي كرد. قرار بود، بازار ارز توافقي تعادل بيشتري در بازار ارز ايران ايجاد كرده و باعث وارد شدن ارز صادر‌كنندگان به بازار شود. اما فعلا متغيرهاي اقتصادي ايران تحت تاثير مسائل غير اقتصادي و مسائل سياسي به خصوص مسائل منطقه‌اي هستند. طي روزهاي آينده مشخص مي‌شود برنامه ترامپ براي منطقه و ايران چيست و چه راهبردي را در آستين دارد؟ طي ماه‌هاي گذشته كارگزاران بازار ايران از حضور ترامپ نگران شدند و نوساناتي را در بازارها پيش‌بيني كردند. البته تيم سياسي و مشاوران ترامپ هم شرايط و پيشنهادهاي متفاوتي دارند. چهره‌اي مانند وزير خارجه احتمالي او، طرفدار برخوردهاي نظامي و حمله به تاسيسات هسته‌اي ايران است، برخي ديگر از اعضاي احتمالي تيم او هم ممكن است نظرات متفاوتي داشته باشند و خواستار مذاكره و توافق باشند. خود ترامپ آنگونه كه تا به امروز بيان كرده، تمايلي به جنگ و تنش با ايران ندارد. همين امر و همين گارد ترامپ ممكن است، طي روزهاي آينده روند افزايشي نرخ ارز را متوقف كند. اينكه در آينده چه اتفاقي مي‌افتد در گروي واكنش‌هاي ايران است. اگر ايران تن به مذاكره مستقيم با امريكا دهد، روند افزايشي نرخ ارز متوقف شده و حتي ممكن است نرخ ارز كاهشي شود. در نقطه مقابل اگر ايران تن به مذاكره ندهد، شرايط بدتر شده و امريكا فشارهاي فزاينده خود براي فروش نفت را بيشتر مي‌كند. اما به نظر مي‌رسد، ايران هم به رغم مخالفت‌هايي كه توسط گروه‌هاي تندرو و راديكال داخلي صورت مي‌گيرد، خواستار حل مساله از طريق مذاكره است. فكر نمي‌كنم ترامپ به جز مسائل هسته‌اي انتظارات بيشتري داشته باشد، هرچند معتقدم دو كشور مذاكرات طولاني مدتي را در پيش خواهند داشت. همين كه ايران اعلام كند آماده مذاكرات مستقيم با امريكاست، نرخ ارز كاهشي شده و ثبات بيشتري در اقتصاد ايجاد مي‌شود. اما براي ديدن اثار واقعي توافق احتمالي با امريكا بايد منتظر زمان بيشتري باشيم. در دوران مذاكرات مستقيم اگر ترامپ محدوديت بيشتري را بر اقتصاد ايران اعمال نكند، بازار به سمت تعادل و ثبات حركت مي‌كند. اما اگر در زمان مذاكرات، ترامپ گشايش‌هايي را حتي در حد ميزان فروش نفت ايران در زمان بايدن اعمال كند نرخ ارز روند كاهشي‌اش را از سر مي‌گيرد. در تجربه قبلي توافق، بلافاصله پس از توافق2015، نرخ ارز روند نزولي را آغاز كرد و به محدوده پاييني سقوط كرد. اين‌بار هم مي‌توان پيش‌بيني كرد كه يك چنين شرايطي با شدت بيشتر شكل گيرد.