چشم‌انداز انرژي جهان در سيطره نفت و گاز
با وجود فشار براي انرژي‌هاي تجديدپذير، تقاضا براي نفت همچنان بالاست و اهميت تداوم آن در سبد انرژي جهاني را بارز مي‌كند. به گزارش ايسنا، وزير انرژي عربستان سعودي ماه جاري گفت: نفت ديگر يك چالش امنيت انرژي نيست، بلكه گاز، برق و عمدتا مواد معدني خواهند بود. از يك منظر، به نظر مي‌رسد اين گفته به منزله ناقوس مرگ براي نفت خام است.
با وجود فشار براي انرژي‌هاي تجديدپذير، تقاضا براي نفت همچنان بالاست و اهميت تداوم آن در سبد انرژي جهاني را بارز مي‌كند. به گزارش ايسنا، وزير انرژي عربستان سعودي ماه جاري گفت: نفت ديگر يك چالش امنيت انرژي نيست، بلكه گاز، برق و عمدتا مواد معدني خواهند بود. از يك منظر، به نظر مي‌رسد اين گفته به منزله ناقوس مرگ براي نفت خام است. از سوي ديگر، چنين حرفي، اذعان بر اين است كه جهان حتي بيشتر از گذشته، به هيدروكربن‌ها وابسته شده است. اين واقعيت كه جهان براي فعاليت به نفت متكي است، اخيرا و زماني كه قيمت نفت با انتشار خبر تحريم‌هاي گسترده امريكا عليه صنعت انرژي روسيه به خصوص صادرات نفت و گاز اين كشور، افزايش يافت، آشكار شد. اگر تقاضا براي نفت، تحت تاثير آن همه خودروي برقي در جاده‌هاي چين و نمايشگاه‌هاي اروپايي واقعا ضعيف مي‌شد، تاثير تحريم‌ها بر قيمت نفت ناچيز بود. اما چنين نشد. علاوه بر اين، اكنون درباره محدود شدن عرضه در بازار نفت صحبت مي‌شود، در حالي كه تا يك ماه قبل صحبت از مازاد عرضه بود. جان كمپ، تحليلگر نفت هفته گذشته هشدار داد كه ذخاير نفت امريكا از اواسط سال ۲۰۲۴، سريع‌تر از روال عادي كاهش پيدا كرده و سطح اين ذخاير به پايين‌ترين حد خود از سال ۲۰۱۵ رسيده است.
در اين بين، ذخاير نفت كشورهاي عضو سازمان توسعه و همكاري اقتصادي (OECD) نيز رو به كاهش است. ذخاير جهاني، به‌طور كلي، روند كاهشي پيدا كرده‌اند و سريع‌تر از آنچه آژانس بين‌المللي پول در گزارش‌هاي ماهانه خود پيش‌بيني كرده بود، كاهش مي‌يابند. واقعيت اين است كه اين آژانس به جاي عبرت گرفتن از اشتباهات خود يا ابراز اميد، همچنان مازاد عرضه را براي سال جاري پيش‌بيني مي‌كند. دنيا همچنان به نفت خام متكي است. اما در يك دهه گذشته يا همين حدود، بخش‌هاي رو به رشدي از جهان، به استفاده از گاز روي آوردند. گواه اين گفته، اروپا و مشكلات تامين گاز براي زمستان است كه در بحبوحه تلاش دولت‌هاي مركزي اين منطقه براي كاهش اتكا به گاز روسيه، تشديد شده است. رهبري اتحاديه اروپا، سال گذشته، تاكيد داشت كه كشورهاي عضو اين بلوك، واردات گاز از روسيه را قطع كنند. با اين حال، كشورهاي اروپايي همچنان گاز طبيعي مايع (ال‌ان‌جي) روسيه را خريداري كردند. امسال، اين روند با وجود تاكيد كايا كالاس، مسوول جديد سياست خارجي اتحاديه اروپا براي اعمال تحريم‌ها عليه گاز روسيه، ادامه يافته است. پايگاه خبري پوليتيكو، اوايل ماه جاري، با استناد به آمار شركت كپلر، گزارش كرد اتحاديه اروپا، بيش از ۸۰۰ هزار تن ال‌ان‌جي روسيه را در دو هفته اول ژانويه خريداري كرده است. در اين بين، سطح ذخاير گاز اروپا، كاهش يافته و به دليل تقاضاي قوي، به سطح پايين نگران‌كننده‌اي رسيده است. اين تقاضا در طول زمستان كاملا عادي است و همچنين ثابت مي‌كند كه مواد معدني حياتي، امروز، بيشتر از ۲۰ سال قبل، اهميت دارند اما از نظر اهميت، هنوز به جايگاه نفت و گاز نرسيده‌اند.
مواد معدني حياتي به دليل نقش مهمي كه در گذار انرژي ايفا مي‌كنند، چنين خوانده مي‌شوند. تاسيسات نيروي بادي، خورشيدي و خودروي برقي، به ميزان خاصي از اين مواد معدني نياز دارند. تصادفا، عربستان سعودي، مقاديري از ذخاير مواد معدني حياتي را دارد و احتمالا به توسعه آنها خواهد پرداخت. با اين حال، شاهزاده عبدالعزيز بن سلمان، وزير انرژي عربستان سعودي، هم در اين باره، محتاطانه صحبت كرد. طبق گزارش هفته گذشته شبكه سي ان بي‌سي، وي گفت: امروزه بعضي از كشورها، مالك ۵۰ درصد از اين ذخاير مواد معدني و فلزات كمياب هستند. كشورها تلاش مي‌كنند به اين مواد معدني حياتي دسترسي يابند و زنجيره تامين خود را ايجاد كنند. شتاب براي فراهم كردن دسترسي به اين منابع، نهايتا به آلايندگي بالاتر، هزينه بالاتر فلزات و قيمت بالاتر انرژي منتهي مي‌شود.
اين به اين دليل است كه استخراج همه اين مواد معدني حياتي كه گذار انتقال انرژي مستلزم استفاده از آنهاست، به انرژي هيدروكربني نياز دارد. معدنكاري با استفاده از نفت و گاز انجام مي‌شود. هرچه بيشتر نياز به استخراج و پالايش داشته باشيد، انرژي هيدروكربني بيشتري استفاده خواهيد كرد و متعاقب آن، آلايندگي بيشتري توليد مي‌كنيد. اين يك دور باطل است كه هيچ راهي براي خروج از آن وجود ندارد. مهم نيست كه اين افزايش استخراج معدني، چند توربين بادي را به كار مي‌اندازد زيرا وقتي باد از وزيدن بايستد، دوباره به نفت و گاز رجوع مي‌شود. در اين بين، هوش مصنوعي و ديتاسنترها هم انرژي بيشتري مصرف مي‌كنند.
بر اساس گزارش اويل پرايس، برخي همچنان ادعا خواهند كرد كه ديگر نفت، براي امنيت انرژي، اهميت ندارد و جاي آن را گاز گرفته است. اما با رشد تقاضا براي نفت در سال جاري، به نظر مي‌رسد كه گاز به عنوان كالاي حياتي، به نفت پيوسته است.