انتشار كارنامه بنگاه‌ها با افت توليد

تعادل|

بازوي پژوهشي مجلس، گزارش مربوط به پايش بخش حقيقي اقتصاد ايران در آذرماه سال جاري را با تمركز بر بخش صنعت و معدن منتشر كرد. اين گزارش از افت توليد و فروش نقطه به نقطه خودرو و قطعه در آذرماه امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته خبر مي‌دهد. حال آنكه توليد و فروش خودرو در آذرماه نسبت به آبان ماه رشد پيدا كرده است.همچنين طبق گزارش اين مركز، طي آذر ماه سال جاري نسبت به آبان ماه، از بين ۱۵ رشته فعاليت صنعتي فقط دو بخش خودرو و كاني‌هاي غيرفلزي رشد توليد داشته‌اند.

نبض توليد در آذرماه

مركز پژوهش‌هاي مجلس در گزارشي تحليلي با عنوان «پايش بخش حقيقي اقتصاد ايران در آذرماه سال ۱۴۰۳- بخش صنعت و معدن» نوشته است؛ شاخص توليد، فروش و قيمت صنايع بورسي با استفاده از داده‌هاي ماهانه شركت‌هاي صنعتي بورسي پذيرفته شده در بورس محاسبه مي‌شود. در تهيه اين شاخص‌ها از اطلاعات ماهانه ۳۳۲ شركت بورسي استفاده مي‌شود و علاوه بر اندازه‌گيري تغييرات ميزان توليد، فروش و قيمت در بخش صنعت، محاسبات ملي نيز نقش مهمي ايفا و برآوردي از تغييرات ماهانه ارزش افزوده ايجاد شده را در صنايع مختلف و به دنبال آن در كل اقتصاد منعكس مي‌كنند. بر اين اساس شاخص توليد صنعت بانك مركزي و مركز آمار ايران با تواتر فصلي و همچنين شاخص قيمت فصلي مركز آمار و شاخص و قيمت ماهانه بانك مركزي منتشر مي‌شود اما الزامي به انتشار شاخص فروش صنعت ندارد. از طرفي اين آمار چندين ضعف اساسي دارد كه مهم‌ترين آن وقفه سه ماهه در انتشار داده‌ها و بعضاً متوقف شدن انتشار آنها و نداشتن تواتر ماهانه است.

اما شاخص‌هاي ماهانه توليد، فروش و قيمت استخراج شده از اطلاعات عملكرد شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تا حد زيادي مي‌توانند با دقت مناسب و به صورت به هنگام تحولات بخش صنعت و معدن كشور را توضيح دهند و با توجه به بررسي‌هاي انجام شده و تطبيق دادن اين شاخص با شاخص توليد صنعتي بانك مركزي و مركز آمار ايران كه به صورت فصلي منتشر مي‌شود، مشخص شده اين شاخص به خوبي مي‌تواند در وقفه انتشار اين شاخص‌هاي رسمي شاخص جايگزين مناسبي براي آن باشد.

شاخص توليد و فروش

طبق گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس، در آذر ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به ماه مشابه سال قبل، از بين ۱۵ رشته فعاليت صنعتي بورسي، ۹ رشته فعاليت افزايش در شاخص توليد و ۶ رشته فعاليت كاهش در شاخص توليد داشته‌اند.

رشته فعاليت‌هاي تجهيزات برقي، شيميايي به جز دارو، لاستيك و پلاستيك بيشترين افزايش در شاخص توليد و رشته فعاليت‌هاي چوب و كاغذ، محصولات فلزي به جز ماشين آلات و تجهيزات و خودرو و قطعات بيشترين كاهش را در شاخص توليد داشته‌اند.

همچنين در اين ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل از بين ۱۵ رشته فعاليت صنعتي بورسي ۱۰ رشته فعاليت افزايش در شاخص فروش و ۵ رشته فعاليت كاهش در شاخص فروش را تجربه كرده‌اند.

رشته فعاليت‌هاي خودرو و قطعات و محصولات فلزي به جز ماشين آلات و تجهيزات و چوب و كاغذ بيشترين كاهش را در شاخص فروش تجربه كرده‌اند.

در آذر ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به ماه قبل تنها رشته فعاليت‌هاي خودرو و قطعات و ساير كاني غيرفلزي افزايش در شاخص توليد داشته‌اند و رشته فعاليت‌هاي چوب و كاغذ، غذايي و آشاميدني به جز قند و شكر و رشته فعاليت‌هاي خودرو و قطعات، لاستيك و پلاستيك و تجهيزات برقي بيشترين افزايش در شاخص فروش و رشته فعاليت‌هاي چوب و كاغذ، محصولات فلزي به جز ماشين آلات و تجهيزات و كاشي و سرمايه كاهش در شاخص فروش را تجربه كرده‌اند. در آذر ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به ماه مشابه سال قبل، رشته فعاليت‌هاي تجهيزات برقي، شيميايي به جز دارو و لاستيك و پلاستيك بيشترين سهم را در افزايش شاخص توليد و رشته فعاليت‌هاي خودرو و قطعات، محصولات فلزي به جز ماشين آلات و تجهيزات و كاشي و سراميك بيشترين سهم را در كاهش شاخص توليد داشته‌اند.

همچنين رشته فعاليت‌هاي تجهيزات برقي، شيميايي (به جز دارو) و كك پالايش بيشترين سهم را در افزايش شاخص فروش و رشته فعاليت‌هاي خودرو و قطعات، محصولات فلزي به جز ماشين‌آلات و تجهيزات و ساير كاني غير فلزي بيشترين سهم را در كاهش شاخص فروش داشته‌اند. در اين دوره، تنها رشته فعاليت‌هاي خودرو و قطعات و ساير كاني های غيرفلزي افزايش در شاخص توليد داشته و رشته فعاليت‌هاي غذايي و آشاميدني به جز قند و شكر، محصولات فلزي به جز ماشين آلات و تجهيزات و سيمان بيشترين سهم در كاهش شاخص توليد را داشته‌اند.

همچنين بيشترين سهم در افزايش شاخص متعلق به رشته فعاليت‌هاي خودرو و قطعات، لاستيك و پلاستيك و تجهيزات برقي و بيشترين سهم در كاهش شاخص فروش متعلق به رشته فعاليت‌هاي كاشي و سراميك، محصولات فلزي به جز ماشين آلات و تجهيزات و سيمان بوده است.

در آذر ماه سال ۱۴۰۳ نرخ رشد ماهانه قيمت فعاليت‌هاي صنعتي بورسي افزايش ۲.۶ درصدي داشته، همچنين رشد نقطه به نقطه با افزايش ۲.۷ واحد درصدي نسبت به ماه قبل به ۲۵ درصد رسيده است.

افت توليد و فروش نقطه به نقطه خودرو

و قطعه

همچنين طبق گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس در آذرماه سال ١٤٠٣شاخص توليد و فروش رشته فعاليت خودرو و قطعات نسبت به ماه مشابه سال قبل كاهش ۱۷.۴ و ۱۸.۸ درصدي داشته است، همچنين نسبت به ماه قبل شاخص توليد و فروش افزايش ۹ و ۲.۴ درصدي را به خود مي‌بيند.

در گزارش مذكور تاكيد شده كه شاخص توليد خودرو و قطعات در كنار محصولات فلزي و كاشي و سراميك بيشترين سهم را در كاهش شاخص توليد شركت‌هاي صنعتي بورسي در آذرماه داشته‌اند.

در اين گزارش دو نمودار از وضعيت توليد و فروش خودرو (سواري و سنگين) و همچنين قطعه ارايه شده است. در نمودار اول شاهد رشد شاخص توليد خودرو سواري و خودرو سنگين در آذرماه امسال نسبت به ماه قبل هستيم، حال آنكه تنها شاخص فروش زيربخش خودرو سنگين افزايش يافته است، همچنين مطابق نمودار ديگر در ماه مشابه سال قبل، تنها شاخص فروش خودروي سنگين افزايش يافته است.

بنابراين، رشد شاخص توليد و فروش خودرو و قطعات به‌صورت نقطه به نقطه و ماهانه تنها با خودرو سنگين رقم خورده است، اين در حالي است كه در نمودار رشد شاخص توليد و فروش زيربخش‌هاي خودرو و قطعات نسبت به ماه مشابه سال قبل، خودروي سواري و قطعات و همچنين خودروي سنگين با افت همراه بوده اند.

نكته قابل توجه اين گزارش، افت توليد و فروش قطعات خودرويي و به موازات آن افت و توليد خودروهاي سواري به‌ صورت نقطه به نقطه و ماهانه است؛ هر چند بسياري از صنايع همچون خودروسازي و واحدهاي توليدي قطعه، بعد از روزهاي سخت تابستان كه با بي‌برقي همراه بود با افت توليد روبرو بودند؛ اما اين اميدواري وجود داشت كه در ۶ ماهه دوم سال با رفع ناترازي برق، افت توليد خودرو و قطعه جبران شود. اين در شرايطي است كه در پاييز نيز به دليل كمبود گاز، وضعيت مشابه فصل تابستان رخ داد و تمام شاخص‌هاي توليد و فروش خودرو و قطعه نزولي شد. همچنين قطعه‌سازان كشور كه اين روزها چشم به بسته حمايتي دولت داشتند و جواب منفي نيز دريافت كردند، با توجه به حذف ارز نيمايي (كه هزينه توليد را افزايش داده) توليد را كاهش داده اند. از سوي ديگر، توليد قطعات به‌شدت به ميزان توليد خودرو وابسته است. اگر توليد خودرو كاهش يابد، تقاضا براي قطعات نيز كاهش پيدا مي‌كند؛ موضوعي كه در آمار ۹ ماهه توليد رخ داد به‌طوري‌كه توليد محصولات سواري كاهش ۶.۵ درصدي را نسبت به بازه زماني مشابه در سال گذشته، تجربه كرد.