صعود بورس‌ها نزديك است؟
كشورهاي مختلف دنيا براي حفظ ارزش پول ملي خود و كاهش ارزش آن در تلاش‌اند كه نرخ بهره خود را به كمترين حالت ممكن برسانند و كشورهاي امريكا و تركيه اين روزها درصدد كم كردن كاهش نرخ بهره خود هستند؛ اين شرايط درحالي رخ مي‌دهد كه ميانگين نرخ بهره ايران به صورت ماهانه با درصد بسيار پايين روند افزايشي دارد.
كشورهاي مختلف دنيا براي حفظ ارزش پول ملي خود و كاهش ارزش آن در تلاش‌اند كه نرخ بهره خود را به كمترين حالت ممكن برسانند و كشورهاي امريكا و تركيه اين روزها درصدد كم كردن كاهش نرخ بهره خود هستند؛ اين شرايط درحالي رخ مي‌دهد كه ميانگين نرخ بهره ايران به صورت ماهانه با درصد بسيار پايين روند افزايشي دارد. در اصل نرخ بهره نرخ سودي است كه بابت جلوگيري از كاهش ارزش پول پرداختي در امروز و دريافتي در آينده (به دليل ارزش زماني پول و نرخ تورم) از وام‌گيرنده دريافت مي‌شود. فيشر نرخ بهره را اينطور تعريف مي‌كند كه نرخ بهره درصد پادا‌ش پرداختي بر روي پول، برحسب پول در تاريخ معين كه معمولاً يكسال بعد از تاريخ معين است، گفته مي‌شود.
نرخ بهره در دو موقعيت بيشترين كاربرد را مي‌تواند داشته باشد؛ نخست زماني كه فرد پولي را در بانك سپرده‌گذاري مي‌كند و بانك موظف است كه ماهانه سودي به شخص بپردازد.
دومين كاربرد آن زماني است كه متقاضي از بانك وام دريافت مي‌كند و با محاسبه نرخ بهره، متقاضي موظف است كه ماهانه مبلغ پولي را به حساب بانك واريز كند. نرخ بهره در ايران در محدوده 23 درصدي قرار دارد و مسوولان اقتصادي نيز وعده كاهش اين نرخ بهره را داده‌اند. نرخ بهره در ايران از سال 1973 تا 2024 به‌طور متوسط 17.55 درصد بوده كه به بالاترين حد خود در ژانويه 2023 به 23.00 درصد و در دسامبر 1979 به پايين‌ترين حد خود يعني 10.00 درصد رسيده است. در هفته پاياني آبان ماه، نرخ بهره بين بانكي با جهش ۰.۶ درصدي از ۲۳.۷۳ به ۲۳.۷۹ درصد رسيد كه بالاترين نرخ بهره بين بانكي از ابتداي سال جاري تا پايان آبان ماه بود و طي سه هفته بعد از آن، اين نرخ در همان محدوده ۲۳.۷۹ ثابت ماند.
روز چهارشنبه ۲۱ آذرماه سال جاري، نرخ بهره بين بانكي با جهشي ۰.۷ درصدي به ۲۳.۸۶ درصد رسيد و در ۲۸ آذرماه با افزايش مجدد ۰.۷ درصدي به ۲۳.۹۳ درصد رسيد و در سه هفته پس از آن در محدوده ۲۳.۹۴ درصد ثابت ماند. با اين حال، در نيمه دوم دي ماه به ۲۳.۹۷ درصد رسيد و از هفته گذشته نيز با افزايش ۰.۱ درصدي به ۲۳.۹۸ رسيد كه بالاترين ميزان بهره بين بانكي در سال جاري است.
نكته قابل توجه اينجاست كه اين نرخ تاثير مستقيم روي بورس دارد و مي‌تواند شرايط بازارها را تغيير دهد. در اصل با افزايش نرخ بهره بورس روند نزولي به خود مي گیرد و شاهد افت شاخص‌ها و خروج نقدينگي خواهيم بود و در مقابل با كاهش نرخ بهره ورود نقدينگي به بازار سهام افزايش پيدا مي‌كند و روزهاي طلايي بورس مجدد آغاز مي‌شود.
به عقيده كارشناسان اقتصادي اين كاهش نرخ بهره در تمامي كشورهاي دنيا مي‌تواند روند صعودي بورس‌ها را در پي داشته باشد و به مرور شرايط بهتري را براي اقتصاد هر كشوري در نوع خود رقم بزند.
دستور ترامپ براي كاهش نرخ بهره
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا روز پنجشنبه گفت كه از فدرال رزرو مي‌خواهد نرخ‌هاي بهره را در زماني كه بانك مركزي براي مدت نامعلومي متوقف شده است، كاهش دهد، با اين استدلال كه او سياست‌هاي پولي را بهتر از كساني كه مسوول تنظيم آن هستند، درك مي‌كند. ترامپ روز پنجشنبه در مجمع جهاني اقتصاد در داووس سويیس گفت: با كاهش قيمت نفت، من تقاضا خواهم كرد كه نرخ بهره فورا كاهش يابد و به همين ترتيب در سراسر جهان كاهش يابد. در يك رويداد كاخ سفيد پس از آن اظهارات، ترامپ در اشاره‌اي آشكار گفت: «فكر مي‌كنم نرخ‌هاي بهره را خيلي بهتر از آنها مي‌دانم، و فكر مي‌كنم مطمئناً خيلي بهتر از كسي كه مسوول اصلي تصميم‌گيري است، مي‌دانم»؛ به جروم پاول، رييس فدرال رزرو، كه ترامپ در اولين دوره رياست‌جمهوري خود به عنوان رييس فدرال رزرو منصوب كرد.
اظهارات ترامپ پنج روز قبل از اولين جلسه سياستگذاري فدرال رزرو كه در دوران دولت او برگزار مي‌شود - در 28 و 29 ژانويه - با انتظارات بسيار گسترده مقامات مبني بر اينكه نرخ‌ها را بدون تغيير باقي مي‌گذارند، بيان مي‌شود.
كاهش ادامه‌دار نرخ بهره در تركيه
بانك مركزي تركيه براي دومين ماه متوالي نرخ بهره اصلي خود را كاهش داد و در جلسات آتي نيز با اصلاح دستورالعمل خود، كاهش مشابهي را نشان داد.كميته سياست پولي به رهبري فرماندار فاتح كاراهان، نرخ رپو يك هفته‌اي خود را از 47.5 درصد به 45 درصد كاهش داد. همه اقتصاددانان مورد نظر بلومبرگ كاهش 250 واحدي را پيش‌بيني كرده بودند. بانك مركزي در بيانيه خود اشاره به تورم ماهانه را كه تاكنون به عنوان يكي از شاخص‌هاي كليدي آن محسوب مي‌شد، حذف كرد. در عوض، اعلام كرد كه سياست پولي با نگاه كردن به تورم مورد انتظار و همچنين تورم تحقق يافته تعيين مي‌شود.
هالوك بورومچكچي، اقتصاددان مستقر در استانبول، گفت: اين عبارت «به اين معناست كه كاهش نرخ‌ها ادامه خواهد داشت.» Ercan Erguzel، اقتصاددان Barclays Plc گفت: اين تغييرات «انتظارات را براي توقف در چرخه تسهيل بانك مركزي محدود مي‌كند.» اكثر تحليلگران انتظار دارند كه تركيه براي هفت نشست باقيمانده MPC در سال جاري، سياست را با همان نرخ كاهش دهد. اونور ايلگن، رييس خزانه‌داري MUFG بانك تركيه در استانبول گفت: «روند زيربنايي تورم و شرايط عمومي به حمايت از كاهش نرخ‌ها ادامه مي‌دهد، وقتي كه براي اثرات فصلي تعديل شود. اين بانك گفت: «موضع پولي فشرده تا زماني كه ثبات قيمت از طريق كاهش مداوم تورم حاصل شود، حفظ خواهد شد.» مجدداً تأكيد شد كه تصميمات بعدي «جلسه به جلسه» اتخاذ خواهد شد. تورم سالانه در دسامبر به 44.4 درصد كاهش يافت و بازارها آن را 27 درصد در پايان سال مي‌بينند. در همين حال، بانك مركزي 21 درصد را هدف قرار داده است، اگرچه انتظار دارد در ژانويه شتابي را به دليل خدمات ارايه دهد.
توفان كومرت، مدير استراتژي بازارهاي جهاني در BBVA در لندن، گفت كه بانك مركزي استراتژي خود را براي اطمينان از افزايش ارزش لير در شرايط واقعي حفظ خواهد كرد تا تلاش‌هاي خود براي كاهش تورم را تقويت كند. او گفت كه اين بدان معناست كه نرخ‌هاي بهره به صورت واقعي «حتي در چرخه كاهش نرخ‌ها» بالا نگه داشته مي‌شود و انتظار مي‌رود كه تجارت حمل لير امسال براي سرمايه‌گذاران بازارهاي نوظهور جذاب بماند.معامله گران Carry با ارزهاي كم بازده وام مي‌گيرند و در ارزهاي با بازده بالاتر سرمايه‌گذاري مي‌كنند. سياستگذاران تركيه همچنين از اقدامات اضافي براي مديريت نقدينگي مازاد خبر دادند كه در اين ماه به ركورد بيش از 1 تريليون لير (28 ميليارد دلار) رسيد. سلوا بهار بازيكي از بلومبرگ اكونوميكس گفت كه مقامات مي‌توانند با تمديد سررسيد مزايده سپرده لير، اقدامات عقيم‌سازي را اصلاح كنند. چالش تركيه اين است كه چگونه نرخ‌ها را به‌گونه‌اي پايين بياورد كه از رشد حمايت كند - در شرايطي كه اقتصاد اكنون در ركود فني قرار دارد - در حالي كه اطمينان حاصل شود كه انتظارات تورمي، به‌ويژه شركت‌ها و خانوارها بدتر نمي‌شود. اين در حال حاضر بالاتر از پيش بيني بانك مركزي است. مقام پولي روز پنجشنبه تكرار كرد كه آنها خطري براي روند كاهش تورم دارند.
فرماندار كاراهان پيش‌بيني‌هاي جديد تورم را در ارايه سه ماهه در 7 فوريه ارايه خواهد كرد. تحليلگران مورگان استنلي از جمله آرناو گوپتا با استناد به گفت‌وگوهاي اخير با مشتريان گفتند، سرمايه‌گذاران «به‌طور كلي ترجيح مي‌دهند چرخه تسهيل كندتر داشته باشند، كه به نرخ‌هاي واقعي بالا اجازه مي‌دهد تا تورم را در سال جاري كاهش دهند. »
بانك مركزي ژاپن نرخ بهره را افزايش داد
كازوئو اوئدا، رييس بانك مركزي ژاپن و اعضاي هيات‌مديره نرخ بهره وام‌هاي كوتاه‌مدت را به ۰.۵ درصد افزايش دادند. اين افزايش از قبل در بازار پيش‌بيني‌شده بود.تصميم به تأخير در افزايش نرخ تا ژانويه به بررسي روند دستمزد‌ها و واكنش بازار نسبت به بازگشت دونالد ترامپ به كاخ سفيد مرتبط بوده است. بانك مركزي ژاپن همچنين ثبات نسبي بازارهاي مالي جهاني را عاملي مطلوب دانست. اوئدا در كنفرانس خبري پس‌ازاين تصميم گفت كه ما در صورت تحقق پيش‌بيني‌ها، سياست‌هاي خود را تنظيم خواهيم كرد، اما به زمان‌بندي خاصي براي حركت بعدي اشاره نكرد. پس‌ازاين اعلام، ين در برابر دلار تقويت شد و به ۱۵۴.۸۵ رسيد، درحالي كه بازده اوراق قرضه ۱۰ ساله ژاپن به ۱.۲۲۵ درصد افزايش يافت. بازار سهام ژاپن نيز با افت ۰.۱ درصد مواجه شد. اين سومين افزايش نرخ بهره تحت مديريت اوئدا در كمتر از يك سال است كه نشان‌دهنده تغيير در سياست‌هاي پولي اين كشور است. بانك مركزي ژاپن همچنين پيش‌بيني‌هاي تورمي خود را افزايش داده و احتمال مي‌رود نرخ بهره را هر ۶ ماه يك‌بار افزايش دهد.