كمبود پرستار، تعطيلي بخش‌هاي بيمارستاني و بحران دارو
مدت‌هاست كه حال و روز حوزه بهداشت و درمان مساعد نيست. علي‌رغم تمامي وعده‌هايي كه مسوولان اين حوزه مي‌دهند بيماران همچنان از دريافت خدمات با كيفيت به خصوص در بيمارستان‌هاي دولتي و البته تامين داروي مورد نياز محرومند.
مدت‌هاست كه حال و روز حوزه بهداشت و درمان مساعد نيست. علي‌رغم تمامي وعده‌هايي كه مسوولان اين حوزه مي‌دهند بيماران همچنان از دريافت خدمات با كيفيت به خصوص در بيمارستان‌هاي دولتي و البته تامين داروي مورد نياز محرومند. بحران در حوزه بهداشت و درمان از زمان همه‌گيري كرونا به حدي افزايش پيدا كرد كه حالا ديگر مسوولان هم از وضعيت بغرنج حاكم بر اين حوزه اطلاع دارند. هر چند كه سعي مي‌كنند با اظهارنظرهاي مثبت و وعده‌هايي كه مي‌دهند وضعيت را عادي نشان دهند اما تا زماني كه به عنوان يك بيمار وارد بيمارستان‌ها براي دريافت خدمات درماني يا وارد داروخانه‌ها براي تامين دارو نشوند عمق اين بحران را درك نخواهند كرد. از يك طرف مساله خودكفايي در توليد دارو باعث شده تا بسياري از بيماران خاص با مشكل كمبود و نبود داروهاي خارجي‌رو‌به‌رو شوند و مجبور به استفاده از داروهاي توليد داخل باشند كه البته توليدكننده هم به دليل مشكلات فراوان هيچ تلاشي براي به روز رساني آنها نمي‌كند. از يك طرف با برداشتن ارز ترجيحي تهيه مواد اوليه توليد دارو هم براي توليدكننده سخت شده است و از طرف ديگر سركوب قيمتي دارو براي اينكه هزينه درمان افزايش پيدا نكند تاثير مستقيم در كيفيت داروهاي داخلي گذاشته و در اين بين باز هم بيماران بيش از همه دچار آسيب مي‌شوند.سوي ديگر مشكلات حوزه بهداشت و درمان كمبود كادر درمان در بيمارستان‌ها و مراكز درماني است كه البته در بيمارستان‌هاي دولتي اين مشكل بيش از پيش به چشم مي‌آيد. مساله اينجاست كه علاوه بر نارضايتي پرستاران حالا مشكلات به حدي افزايش پيدا كرده كه پرستار ترجيح مي‌دهد خانه‌نشين باشد تا اينكه با شرايط ناعادلانه كار كند. يعني ديگر مساله فقط مهاجرت پرستاران و پزشكان نيست مساله ترك كار و انتخاب شغل ديگري است كه حوزه درمان را از نيروي‌هاي متخصص خالي كرده است.
برخي بخش‌هاي بيمارستاني
به دليل كمبود پرستار تعطيل شده‌اند
در همين راستا رييس سازمان نظام پرستاري نيز با اشاره به كمبود شديد پرستار در بيمارستان‌ها گفت: برخي بخش‌هاي بيمارستاني به‌دليل كمبود پرستار تعطيل شده و در نتيجه آن مردم آسيب مي‌بينند. احمد نجاتيان در مراسم بازديد از بيمارستان فيروزآبادي و ديدار هيات‌مديره نظام پرستاري شهرري اظهار كرد: كمبود نيرو مشكل پرستاران به‌تنهايي نيست و مشكل نظام سلامت است و مشكل كمبود پرستار در رأس مشكلات نظام سلامت قرار دارد. رييس كل سازمان نظام پرستاري افزود: كمبود پرستار يك مساله كشوري است و در همه كشور اين كمبود وجود دارد. در استان تهران نيز به دليل تراكم بيمارستان‌ها و كم بودن تمايل براي ماندن در تهران به دليل شرايط سخت زندگي با حجم بيشتري از كمبود نيروي پرستار مواجه هستيم. او ادامه داد: با توجه به گزارشي كه مدير پرستاري دانشگاه ايران دادند، در كشور ميانگين ضريب پرستار به تخت حدود يك است، اما در دانشگاه ايران اين ميزان كمتر و حدود 0.8 است و اين نشان‌دهنده اين است كه با بحران جدي كمبود پرستار چه در جذب و چه در نگهداشت مواجهيم.
نتيجه كمبود پرستار آسيب به مردم است
رييس كل سازمان نظام پرستاري اظهار كرد: نظام سلامت امروز به اين نتيجه مهم رسيده كه كمبود پرستار يك كمبود حياتي است. شايد پيش از اين تا اين اندازه اهميت نيروي پرستار براي نظام سلامت روشن نبود. برخي مواقع احساس مي‌شد كه در گفتمان‌ها انگار اگر پرستار هم نبود يا كار نكرد، اتفاقي نمي‌افتد، اما در سال‌هاي گذشته در كشور ثابت شد كه اين ديدگاه اشتباه است. نجاتيان ادامه داد: در ماه‌هاي گذشته با بعضي از اعتراضات پرستاران و تعطيلي برخي بخش‌ها در استان‌هاي ديگر مواجه شديم، چون كار پرستاران سخت بود و معوقات طولاني داشتند و به اعتقاد من يكي از دلايل مهم اين مشكلات قطع ارتباط بين مديران و پرستاران بود.
وعده جذب پرستاران محقق نشده
رييس كل سازمان نظام پرستاري افزود: در برخي استان‌ها ديديم كه شايد با يك گفت‌وگوي صميمانه، پرستاران شرايط را درك مي‌كردند، اما اين اتفاق نمي‌افتاد. در شهرري اما مي‌بينيم رياست بيمارستان، مدير پرستاري و نظام پرستاري ارتباط بهتري با پرستاران دارند. همين كه قبول كردند دفتر نظام پرستاري در بيمارستان باشد، نشان مي‌دهد اين ارتباط خوب شكل گرفته است و هدف‌مان مشترك است. رييس كل سازمان نظام پرستاري بيان كرد: امروز سيستم به اين نتيجه رسيد كه با مبلغ 25 يا 30 هزار تومان ديگر نمي‌تواند پرستار را مجبور كند 100 ساعت در اين شرايط سخت اضافه كار بايستد. اگر اين افزايش مبلغ اضافه كار اتفاق افتاده است در واقع وزارت بهداشت دارد مشكل خودش را حل مي‌كند.
سازمان امور استخدامي جذب پرستاران را به تاخير مي‌اندازد
او ادامه داد: در حوزه استخدام تلاش داشتيم با توجه به اينكه توسط رييس‌جمهوري، وزير بهداشت و ... اعلام شد، مصوبه آن ابلاغ شود. اما تا اين لحظه سازمان امور استخدامي هنوز مجوز استخدام را صادر نكرده است. استخدام قطعي است، اما سازمان امور استخدامي تاخير انداخته تا سال آينده انجام شود.
طرح نظام پرستاري براي حل مشكل استخدام
رييس كل سازمان نظام پرستاري اضافه كرد: با ديدگاه‌هاي محدوديت‌زايي كه در سازمان امور استخدامي هست، چندان زير بار استخدام نمي‌روند و مايل به بزرگ شدن دولت نيستند. به همين علل درصدديم اين موضوع رابه مجلس ببريم و بتوانيم طرحي در مجلس مصوب كنيم تا محدوديت‌هايي كه در برنامه هفتم توسعه براي استخدام پرستاران وجود دارد، رفع شود.
تلاطم ارزي بلاي جان داروها
اما از سوي ديگر مساله كمبود و گراني دارو هم يكي ديگر از مشكلاتي است كه بيش از همه توليد‌كنندگان دارو به آن اذعان داشته و معتقدند كه بالا رفتن قيمت ارز يكي از دلايل كمبود، نبود و گراني دارو در كشور است. دكتر هادي احمدي، مدير روابط عمومي انجمن داروسازان ايران، در تشريح اين مساله به خبرآنلاين گفت: با اتمام موجودي داروي مدنظر و كسري بودجه، تهيه و توزيع دارو به علت افزايش قيمت مواد اوليه، با مشكل مواجه مي‌شد. بنابراين تقاضاي مكرر كارشناسان حوزه دارو اين بود كه قيمت‌ها اصلاح شود تا توليدكننده توان توليد داشته باشد و صنعت داروسازي را زنده و در گردش نگاه دارد. پس هدف، اصلاح و حقيقي‌كردنِ قيمت‌هاست نه افزايش آن؛ كه اين مساله هم به نفع مردم و هم صنعت داروسازي است.به گفته يكي ديگر از كارشناسان حوزه دارو، كمينه افزايش قيمت دارو تا ۵۰ درصد بوده است، اما برخي داروها تا ۶۰-۷۰ درصد و برخي ديگر بالغ بر ۱۰۰ درصد رشد قيمت داشته‌اند كه اين روند ادامه‌دار هم خواهد بود؛ زيرا براي برخي كارخانه‌ها افزايش قيمت طي مراحل اداري و رسمي اعمال شده و شركت‌هاي ديگر نيز در آينده نزديك اين مسير را پشت سر خواهند گذاشت.
كمبود دارو؛ معضلي كه تكراري شده، اما عادي نه
طبق گفته احمدي، كمبود دارو حتي در كشورهاي توسعه‌يافته هم يك امر عادي است، چون اغلب به صورت مقطعي پيش مي‌آيد و جاي نگراني نيست. او تأكيد كرد: ما تا اين‌لحظه توانسته‌ايم به لحاظ عددي، ۹۸ درصد از داروهاي موردنياز را در كشور توليد و فراهم كنيم و نگذاريم مردم دچار كمبود شوند، ولي خب اين اتفاق در مقاطعي پررنگ مي‌شود. در اين ميان، گاهي ظرفيت دارويي قابل قبول است، اما مي‌بينيم برخي برندها كمياب مي‌شوند؛ مثلا يك دارو توسط ۱۰ كارخانه توليد مي‌شود، اما در يك بازه زماني محصولات يك يا دو كارخانه كمياب مي‌شوند. اين مساله شايد از نظر سازمان غذا و دارو كمبود دارويي تعريف نشود، اما در سطح جامعه جزو كمبودها محسوب مي‌شود. به‌طور نمونه، طبق گفته وزير بهداشت، دكتر ظفرقندي، تا يك ماه گذشته حدود ۲۰۰ - ۳۰۰ قلم دارو از لحاظ برندي كسري داشتيم.
جدال با غول كمبود دارو
دكتر محمد طاهري، كارشناس حوزه دارو، نيز در اين باره گفت: كمبود در ذخاير دارويي كشور اتفاق تازه‌اي نيست و صنعت داروسازي از گذشته با غول كمبود دارو در جدال بوده است؛ گاهي آنتي‌بيوتيك كمياب مي‌شود، گاهي هم داروهاي بيماران خاص. كمبود دارو شبيه غول چند سري است كه وقتي يكي از سرهايش را قطع مي‌كنيم، سر ديگر خودنمايي مي‌كند. به عبارتي اين معضل همواره ثابت و پابرجاست و به دليل اينكه به صورت ريشه‌اي حل نشده، در مقاطع مختلف و به دلايل گوناگون در انواع داروها بروز پيدا مي‌كند و خودش را نشان مي‌دهد.
كمبود كدام داروها مشهود است؟
مدير روابط عمومي انجمن داروسازان كشور در پاسخ به اين سوال كه بيشتر كدام داروها دچار كمبود هستند گفت: در حوزه داروهاي تنفسي و آسم، كمبود اسپري تنفسي داريم. واردات اغلب اين اسپري‌ها از هند بود كه در حال حاضر، به دلايل نامعلوم، متوقف شده است. داروهاي ديگري هم هست كه توزيع‌شان سهميه‌اي و قطره‌چكاني است؛ از جمله: متي‌مازول (براي درمان اختلالات تيروئيدي) و وارفارين (براي درمان لخته‌هاي خون) . او افزود: نمي‌توان گفت در شرايط فعلي در يك حوزه خاص، كمبود كلي دارو داريم، خوشبختانه اينطور نيست و فقط برخي داروها هستند كه در زمينه‌هاي مختلف كمياب شده‌اند. حال بعضي از آنها يا واردات‌شان - به دليل تلاطم ارزي- متوقف شده يا توليدكننده در تأمين مواد اوليه با مشكل مواجه شده است. گاهي اوقات هم دارو در كارخانه موجود است اما منتظر اعمال افزايش قيمت است تا عرضه شود. احمدي اظهار داشت: در حوزه بيماري‌هاي خاص داروي اكسجوا (از دسته داروهاي درمان سرطان) و در زمينه ديابت برخي اقلام انسولين مانند لِوِمير كمتر در دسترس هستند. در حوزه بيماري‌هاي اعصاب و روان هم كمبود محسوسي نداريم و صرفاموجودي بعضي از قرص‌ها در بازار دارو كم است.