پولدارها با يارانه نقدي خداحافظي مي‌كنند؟
با نزديك شدن به ماه پاياني سال جاري، به نظر مي‌رسد كه بودجه سال آينده بسيار سريع‌تر از سال‌هاي قبل در حال نهايي شدن است و در صورتي كه در مراحل پاياني مشكل يا چالشي به وجود نيايد، مي‌توان انتظار داشت كه دولت چهاردهم از همان ابتداي سال جديد، برنامه دقيقي براي اجراي طرح‌ها و برنامه‌هاي كشور در اختيار داشته باشد.
با نزديك شدن به ماه پاياني سال جاري، به نظر مي‌رسد كه بودجه سال آينده بسيار سريع‌تر از سال‌هاي قبل در حال نهايي شدن است و در صورتي كه در مراحل پاياني مشكل يا چالشي به وجود نيايد، مي‌توان انتظار داشت كه دولت چهاردهم از همان ابتداي سال جديد، برنامه دقيقي براي اجراي طرح‌ها و برنامه‌هاي كشور در اختيار داشته باشد.
روز گذشته، سخنگوي شوراي نگهبان از تاييد اصلاحات بخش اول لايحه بودجه سال ۱۴۰۴ كل كشور به جز موارد اصرار شده از سوي مجلس شوراي اسلامي براي اظهارنظر مجمع تشخيص مصلحت نظام، خبرداد. هادي طحان‌نظيف، عضو حقوقدان و سخنگوي شوراي نگهبان در حساب كاربري خود در شبكه اجتماعي ايكس نوشت:
«اصلاحات مجلس شوراي اسلامي جهت رفع ابهامات و ايرادات شوراي نگهبان نسبت به بخش اول لايحه بودجه سال ۱۴۰۴ كل كشور (به جز موارد اصرار شده براي اظهارنظر مجمع تشخيص مصلحت نظام) پس از بررسي در شوراي نگهبان، مغاير با موازين شرع و قانون اساسي شناخته نشد.»
به اين ترتيب بخش مهمي از كار براي برنامه اقتصادي سال آينده نهايي شده است. روز گذشته رييس سازمان برنامه و بودجه نيز از طي شدن مراحل براي نهايي كردن بودجه خبر داد و البته درباره برخي ابهام‌ها درباره طرح‌هاي اقتصادي دولت براي 1404 نيز شفاف‌سازي كرد. رييس سازمان برنامه و بودجه گفت: بودجه وام ازدواج كاهش نيافته است. بانك مركزي و مجلس بر تخصيص ۲۷۵ هزار ميليارد تومان تسهيلات قرض‌الحسنه به توافق رسيدند. سيدحميد پورمحمدي در حاشيه جلسه هيات دولت در جمع خبرنگاران، گفت: تامين منابع بودجه استخدام معلمان خريد خدمت كه 28هزار نفر بوده و ۵۶۰۰ نفرشان در استان سيستان و بلوچستان هستند، بين سازمان برنامه و سازمان استخدامي در حال بررسي و مذاكره است و ان‌شاءالله به زودي حل مي‌شود و اعلام مي‌كنيم. وي صرفه‌جويي انرژي با استفاده از اپراتورها و بخش خصوصي را از دستورهاي كار سازمان برنامه و بودجه اعلام كرد و افزود: چند پروژه در اين راستا آماده شده كه هم در دستور كار جلسه سران قوا قرار دارد و هم شوراي اقتصاد به آن پرداخته است و به زودي اجرايي خواهد شد. رييس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به ايرادات مجمع تشخيص مصلحت نظام به بودجه ۱۴۰۴، گفت: هيات نظارت مجمع تشخيص چند ايراد به اين لايحه گرفته است كه روز دوشنبه ۸ بهمن ۱۴۰۳ در نشست همه ايرادات مطرح و رفع شد و در حاشيه هيات دولت نيز خبر دادند، ايرادات شوراي نگهبان به لايحه هم در مجمع تشخيص در دستور كار است كه از دولت به آنجا مي‌روم و ان‌شاءالله مشكلات امروز حل و فصل شود.
پورمحمدي با اشاره به كاهش بودجه وام ازدواج، تصريح كرد: بودجه وام ازدواج كاهش نيافته است. بانك مركزي و مجلس بر تخصيص ۲۷۵ هزار ميليارد تومان تسهيلات قرض‌الحسنه به توافق رسيدند. وي با اشاره به تعيين تكليف مجمع تشخيص مصلحت نظام براي واردات خودرو گفت: بانك مركزي و مجلس استدلال‌هاي‌شان را در جلسات مجمع تشخيص مطرح كردند. ثبات بازار ارز، منابع ارزي و بازار خودرو براي بانك مركزي و دولت اهميت دارد و لذا پيشنهاد دولت واردات ۲ ميليارد دلاري خودرو بود كه مجمع تشخيص همان را تصويب كرد. رييس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به ضرورت اتصال دستگاه‌هاي دولتي به درگاه ملي مجوزها گفت: چيزي به اسم متصل نشدن دستگاه‌ها به درگاه ملي مجوزها نداريم، اگر هم دستگاهي هنوز به اين درگاه متصل نشده، به بنده اطلاع بدهيد تا پيگيري كنم.
رييس سازمان برنامه و بودجه با اعلام اين خبر كه در سال جاري بسته معيشتي براي اقشار ضعيف در نظر گرفته شده است، گفت: رقم قطعي بسته معيشتي هنوز مشخص نشده، چون هنوز در دولت مطرح نشده است. اميدوارم اين بسته در دهه فجر تخصيص يابد. وي تخصيص بسته معيشتي را براي سال جاري و اختصاص كالا برگ الكترونيك را براي سال آينده نويد داد و گفت: اولين بسته در دهه فجر تخصيص پيدا مي‌كند و بعد براي ماه رمضان و عيد نوروز نيز به صورت جداگانه تصميم‌گيري خواهيم كرد. پورمحمدي از گزارش دادن اعضاي هيات وزيران در ايام دهه فجر از برنامه‌هاي توسعه‌اي و پيشرفت كشور خبر داد و افزود: طبق تصميم اتخاذ شده در جلسه هيات وزيران در ايام دهه فجر سال جاري هر يك از وزرا به يك استان مي‌رود و گزارش كاري از برنامه‌هاي توسعه‌اي و پيشرفت از پروژه‌هاي حال و آينده وزارتخانه ارائه مي‌دهد. بنده هم در اين خصوص در ايام دهه فجر به مردم گزارشي مفصلي ارائه خواهم داد. از موضوعات گزارشم عدالت خانوار و عدالت سرزميني خواهد بود.
رييس سازمان برنامه و بودجه از تخصيص ارز دارو وكالاهاي اساسي در قانون بودجه ۱۴۰۴ خبر داد و گفت: حدود ۱۲ ميليارد يورو براي دارو و كالاهاي اساسي تخصيص يافت. وي با اشاره به امتناع شركت‌هاي شبه‌دولتي از پرداخت ماليات تصريح كرد: ماليات شركت‌هاي دولتي را براساس بودجه‌اي كه با سازمان برنامه و بودجه توافق مي‌كنند، سازمان امور مالياتي و خزانه كل كشور به صورت يك دوازدهم ماليات آنها دريافت مي‌كند. ماليات شركت‌هاي غيردولتي نيز تابع قوانين مربوطه است. اين شركت‌هاي براي سال آينده بايد ۲۰ درصد درآمدشان را به عنوان ماليات پرداخت كنند.
يكي از مهم‌ترين موضوعاتي كه از سوي پورمحمدي مورد اشاره قرار گرفت سرنوشت يارانه‌ها در سال آينده بود. وزير اقتصاد نيز كه اين روزها بار ديگر با شايعه استيضاح مواجه است، واكنش كوتاه اما مهمي نسبت به آينده يارانه‌ها داشت. عبدالناصر همتي در حاشيه جلسه هيات دولت گفت: استيضاح حق نمايندگان است نكات را پاسخ مي‌دهيم مواردي كه در اين امر مطرح كردند، مربوط به چند سال مي‌شود و حل آن زمان زيادي مي‌برد اما آمادگي دارم و هفته بعد هم به مجلس مي‌روم و به آنان پاسخ مي‌دهم تا ان‌شاءالله قانع شوند. وزير اقتصاد درباره واگذاري هفت‌تپه گفت: موضوع هفت‌تپه در دستور كار هيات واگذاري است و در آينده نزديك به بانك صادرات و ملي واگذار مي‌شود كه در حوزه نيشكر فعاليت خواهد كرد. همتي تاكيد كرد: توسعه منطقه مكران به‌ويژه بندرچابهار با قدرت پيش خواهد رفت و مدير جديد اين منطقه بومي و از اهالي همان منطقه اقتصادی است. وي درباره پايان سرسيد گواهي سپرده بانك مركزي گفت: بر اساس اعلام بانك مركزي، گواهي سپرده ۳۰ درصد تمديد نخواهد شد و از آنجايي كه گواهي سپرده عام نيست بايد بر اساس پروژه نرخ آن تعيين شود و قرار شده كه بانك مركزي بر اساس درخواست بانك‌ها و تعيين پروژه به تعيين نرخ بپردازد. بنابراين گواهي كه قبلا ۳۰ درصد بود طبق اعلام بانك مركزي ديگر تمديد نمي‌شود. وزير اقتصاد درباره حذف سه دهك بالاي جامعه از دريافت يارانه اظهار كرد: در دولت درباره اين موضوع بحث شده است و مخالفت چنداني در اين زمينه وجود ندارد. همزمان با دولت، در مجلس نيز بحثي جدي درباره حذف يارانه پولدارها در حال شكل‌گيري است. موضوع دريافت يارانه توسط دهك‌هاي بالاي جامعه بعضا مورد نقد كارشناسان و مردم قرار دارد. در شرايطي كه بسياري از افراد ثروتمند از يارانه انرژي و سوخت استفاده مي‌كنند و با برخورداري از خودروهاي لوكس از اين ناحيه نفع مي‌برند، يارانه نقدي نيز به آنها اختصاص مي‌يابد. اين در حالي است كه يارانه ۴۰۰ هزار توماني دهك‌هاي يك تا سه فقط ۱۰۰ هزار تومان بيشتر از دهك‌هاي ۴ تا ۹ است.
از سوي ديگر افراد تحت پوشش نهادهاي حمايتي شامل بهزيستي و كميته امداد ۹۹۳ هزار تومان مستمري دريافت مي‌كنند. در حالي كه طبيعتا بايد از طريق قطع يارانه افراد ثروتمند، مستمري اقشار پايين افزايش يابد.
امسال در موضوع يارانه‌ها مجلس تصميم گرفته«يارانه سه دهك آخر را حذف و مقدار آن به دهك‌هاي يك و دو و سه اضافه كند. از سوي ديگر افرايش ارز ترجيحي از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان و ما‌به التفاوت درآمدي اين فاصله ارزي به دهك‌هاي يك تا شش اختصاص يابد.» عليرضا نوين، عضو كميسيون عمران مجلس در اين باره گفته امسال در موضوع يارانه‌ها مجلس تصميم خوبي گرفت به‌طوري كه امسال يارانه دهك‌هاي ۸ و ۹ و۱۰ حذف مي‌شود و مقدار آن به دهك‌هاي ۱ و ۲ و ۳ اضافه مي‌شود. از سوي ديگر افرايش ارز ترجيحي از ۲۸ هزار و 500 به ۳۸ هزار و 500 تومان و ما به التفاوت درآمدي اين فاصله ارزي به دهك‌هاي ۱ تا ۶ اختصاص پيدا مي‌كند. بايد بي‌عدالتي در موضوع يارانه‌ها را از بين ببريم. در موضوع بنزين ۱۲۰ همت يارانه مي‌دهيم و حدود ۱۵۰ همت نيز يارانه انرژي مي‌دهيم. سود بيشتر اين يارانه‌ها را اقشار پردرآمد مي‌برند. كساني كه در دهك‌هاي ۹ و ۱۰ قرار دارند، ۱۷ برابر دهك‌هاي ديگر از يارانه‌ها سود مي‌برند. بايد درآمد و حقوق اقشار مختلف مردم را متناسب با تورم بالا ببريم و نسبت به آزادسازي بازار اقدام كنيم. نبايد روزي ۲۰ ميليون ليتر بنزين در كشور قاچاق شود و كسي هم پاسخگو نباشد. با اتصال كارت‌هاي سوخت به كارت بانكي، تغييراتي در موضوع بنزين ايجاد خواهد شد و دولت چهاردهم بايد در بحث جداول بودجه اين موضوع را شفاف‌سازي كند. كالا برگ نيز بايد به حد كافي به اقشار ضعيف داده شود. از سوي ديگر قيمت برخي داروها و كالاهاي اساسي غير قابل باور شده است و مسوولان بانك مركزي و وزير اقتصاد بايد پاسخگو باشند.
عزم مجلس براي حذف يارانه مستقيم دهك‌هاي بالاي جامعه در شرايطي است كه طي سال‌هاي اخير برنامه‌ها براي تحقق اين موضوع به نتايج مطلوبي نرسيده است. گفتني است در حال حاضر حدود ۵۱ ميليون نفر در دهك‌هاي چهارم تا نهم به صورت ماهانه يارانه دريافت مي‌كنند. در سال‌هايي هم كه از افراد خواسته شد به صورت داوطلبانه از دريافت يارانه انصراف دهند ۹۰ درصد مردم اعلام كردند كه مي‌خواهند يارانه همچنان به آنها اختصاص يابد. بر اين اساس، مجلس و دولت موضوع قطع يارانه ثروتمندان را در دستور كار قرار داده‌اند و اخيرا نمايندگان مجلس بر مصوبه خود در لايحه بودجه ۱۴۰۴ درباره حذف يارانه نقدي خانوارهاي پردرآمد اصرار كردند و اين مصوبه به مجمع تشخيص مصلحت نظام ارجاع شد.
به اين ترتيب بحثي كه براي سال‌هاي طولاني مطرح بوده كه آيا يارانه افرار ثروتمند حذف مي‌شود يا نه بار ديگر در دستور كار قرار گرفته و اين‌بار به نظر مي‌رسد كه با همراهي مجلس و دولت مي‌توان انتظار داشت كه نتيجه‌اي جديد به همراه داشته باشد.