خطر كم آبي براي تابستان جدي است

در شرايطي كه ميزان بارندگي‌ها طي سال آبي اخير به‌شدت كاهش پيدا كرده و بنا به گفته مسوولان به نصف سال آبي قبل رسيده است، لازم است كه الگوي مصرف مناسبي براي آب تدارك ديده شود. طي روزهاي اخير اظهارنظرهاي مختلفي ار سوي مسوولان ايراني درباره كمبود آب و احتمال جيره‌بندي آن در تابستان 1404 مطرح شده است. اظهاراتي كه ابتدا رييس سازمان هواشناسي آن را مطرح كرد و سپس از سوي مسوولان آبفا كمي از شدت و حدت آن كاسته شد. مسوولان آبفا تلاش كردند به مردم اين پالس را ارسال كنند كه بحران را مي‌توان مديريت كرد. اما از هر زاويه‌اي كه به بحث آب در ايران نگريسته شود يك حقيقت را نمي‌توان انكار كرد و آن اينكه ايران با مشكل كم آبي و فقدان الگوي مصرف مناسب در اين حوزه روبه روست. بخش قابل توجهي از دلايل بروز اين مشكلات آن است كه بحران آنگونه كه بايد و شايد براي مردم تصويرسازي نشده است. در بسياري از شهرها و كشورهاي جهان كه اتفاقا به اقيانوس‌ها و آب‌هاي آزاد مرتبط هستند، دامنه وسيعي از برنامه‌ريزي‌هاي ارتباطي، رسانه‌اي و فرهنگي صورت مي‌گيرد تا مردم متوجه مساله آب و ضرورت استفاده مناسب از آن شوند. در شهري چون لس‌آنجلس كه اتفاقا به اقيانوس مرتبط است مسوولان مديريت شهري تابلوهاي بسياري نصب كرده‌اند تا مردم را متوجه ضرورت استفاده بهينه از آب كنند. اين در حالي است كه امريكا از آخرين تكنولوژي‌هاي به روز بهره‌مند است و به راحتي مي‌تواند آب اقيانوس را به آب شيرين تبديل كند. اما مديران آمريكايي مي‌دانند كه اين روند باعث شورتر شدن آب اقيانوس و بروز مشكلات عديده براي آبزيان اين منطقه مي‌شود. بنابراين تلاش مي‌كنند نياز خود را از طريق‌هاي ديگر جبران كنند. در ايران اما هرگز توجهي به اين ضرورت‌ها نمي‌شود. در دوره احمدي‌نژاد، در بخشنامه‌اي عجيب اعلام شد هر فردي در هر نقطه‌اي از كشور مي‌تواند چاه حفر كند بدون اينكه به مجوز و حتي اطلاع دادن نياز داشته باشد! اين در حالي است كه مجموعه اساتيد محيط‌زيست و برجسته‌ترين تحليلگران حوزه آب پس از بررسي‌هاي فراوان اعلام كرده‌اند ايران در خوش‌بينانه‌ترين حالت تنها 100ميليارد متر مكعب آب ذخيره شده دارد! اين ذخاير در بسترهاي عميق قرار دارند و استخراج آنها به اين سادگي‌ها امكان پذير نيست. بسياري از اين آب‌ها در عمق‌هايي قرار دارند كه غير قابل دسترس است. مثلا در 10الي 12هزار متر پايين‌تر از سطح زمين. يعني ما يا نمي‌توانيم به اين آب‌ها دسترسي پيدا كنيم يا هزينه استخراج اين آب‌ها به اندازه‌اي سنگين است كه اساسا به صرفه نخواهد بود. همه بايد بدانند ايران با كمبود جدي آب مواجه است. چند برابر ميزان آبي كه هر سال به ذخاير زيرزميني ايران اضافه مي‌شود مصرف مي‌شود. يعني از ذخاير حياتي‌مان هم براي امور جاري استفاده مي‌كنيم. تراز آب در ايران منفي است. نه الگوي مناسبي براي مصرف وجود دارد و نه برنامه‌ريزي‌ها با مد‌نظر قرار دادن اين كمبود است.

متاسفانه تغييرات سال‌هاي اخير باعث شده در مناطقي كه قبلا بارشي در آنها وجود نداشت (كشورهاي حاشيه خليج فارس) با افزايش بارش و حتي سيل مواجه شوند و برخي نقاط ديگر كه قبلا با بارش مواجه بودند (ايران) خشك شوند. اين روند تغييرات به دليل اشتباهات فراوان خود ما بوده است. ايران به جاي اينكه از دارايي‌هاي زيست محيطي خود مانند آب به درستي استفاده كند، به اتلاف انرژي‌هاي حياتي پرداخت. زمين را گرم كرد و به توليد خودروهاي بي‌كيفيت و غير استاندارد پرداخت. اگر اين روند اصلاح نشود، ايران قطعا با كمبود آب مواجه خواهد شد .اگر در ماه‌هاي باقي مانده تغييري در بارش‌ها مشاهده نشود كمبود آب ناگريز است. دولت ناچار است، بين مصرف آب شرب خانگي، يا مصرف مورد نياز آب در بخش كشاورزي و صنعت؛ دست به انتخاب بزند. همان‌طور كه در مورد برق خانگي و كشاورزي و صنعت ناچار به انتخاب اولويت‌ها شده بود در مورد آب هم چاره‌اي جز جيره‌بندي يا اولويت‌بندي وجود ندارد.