اوپك و ترامپ در زمين بازي نفت!
درحالي كه بازار جهاني نفت همچنان تحت‌تاثير سياست‌هاي اقتصادي و تحولات ژئوپليتيكي قرار دارد، تنش ميان اوپك و دونالد ترامپ بر سر قيمت نفت به يكي از چالش‌هاي جديد تبديل شده است.
درحالي كه بازار جهاني نفت همچنان تحت‌تاثير سياست‌هاي اقتصادي و تحولات ژئوپليتيكي قرار دارد، تنش ميان اوپك و دونالد ترامپ بر سر قيمت نفت به يكي از چالش‌هاي جديد تبديل شده است. رييس‌جمهور سابق امريكا، كه هميشه موضعي تهاجمي در برابر سياست‌هاي اوپك داشت، بار ديگر انتقادات خود را نسبت به افزايش قيمت نفت مطرح كرده است. به گزارش «تعادل»، ترامپ در سخنان اخير خود اعلام كرده كه سياست‌هاي اوپك و متحدانش، به‌ويژه عربستان‌سعودي، موجب افزايش قيمت نفت شده و اين موضوع مستقيما به ضرر مصرف‌كنندگان امريكايي تمام مي‌شود. او هشدار داده كه اگر اين روند ادامه پيدا كند، دولت ايالات‌متحده ممكن است دست به اقدامات متقابلي بزند. در مقابل، اوپك تاكيد دارد كه سياست‌هاي توليدي اين سازمان متناسب با شرايط عرضه و تقاضاي جهاني تنظيم شده است و افزايش قيمت‌ها، بيش از هر چيز، ناشي از تنش‌هاي ژئوپليتيكي و سياست‌هاي اقتصادي امريكا، از‌جمله تحريم‌هاي نفتي عليه برخي كشورها، بوده است.
كارشناسان معتقدند كه اين تقابل مي‌تواند پيامدهاي گسترده‌اي براي بازار نفت داشته باشد. اگر دولت امريكا تصميم بگيرد از ذخاير استراتژيك نفت خود استفاده كند يا فشار بيشتري بر اوپك وارد كند، ممكن است قيمت‌ها به‌طور موقت كاهش يابد. بااين‌حال، محدوديت‌هاي توليد و افزايش تقاضا در برخي نقاط جهان مي‌تواند اثر معكوس داشته باشد و مجددا قيمت‌ها را افزايش دهد. باتوجه به اين شرايط، آينده بازار نفت همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد و بايد ديد كه اين رويارويي ميان اوپك و ترامپ، در نهايت چه تاثيري بر قيمت طلاي سياه خواهد گذاشت. دونالد ترامپ از اوپك خواسته است توليد نفت خود را افزايش دهد اما اوپك دستور كار بسيار متفاوتي نسبت به رييس‌جمهور امريكا دارد و قرار نيست آنچه را كه او مي‌خواهد، انجام دهد. يكي از اولين دستورهاي تجاري ترامپ پس از موج اوليه دستورات اجرايي او، درخواست از اوپك براي افزايش توليد نفت بود تا قيمت‌ها كاهش پيدا كند. ترامپ وعده انرژي ارزان را به امريكايي‌ها داد و قول داد كه به سرعت به جنگ اوكراين پايان دهد كه چنين اتفاقي از نظر او، قيمت‌هاي نفت را كاهش مي‌دهد. فقط اوپك بايد موافقت مي‌كرد و اين كار را نكرد. اين مي‌تواند اولين راستي‌آزمايي ترامپ در دوره دوم رياست‌جمهوري او باشد. ترامپ در سخنراني خود در مجمع جهاني اقتصاد در داووس سوييس، گفت: از اينكه توليدكنندگان اوپك قبل از انتخابات نوامبر امريكا، به قيمت نفت اهميت نداده‌اند، متعجب است. او گفت: شما بايد قيمت نفت را پايين بياوريد. اين كار به آن جنگ (جنگ اوكراين) پايان خواهد داد. شما مي‌توانيد آن جنگ را پايان دهيد.
اين استدلال ترامپ به اندازه اين استدلال كه تحريم‌ها موثر واقع شده‌اند و اقتصاد روسيه در حال فروپاشي است، مشكوك است. به‌روزرساني گزارش بانك جهاني در سال ۲۰۲۴ درباره اقتصادهاي بزرگ، نشان مي‌دهد كه روسيه در زمره كشورهاي پردرآمد قرار گرفته است. با اين حال، ايده ترامپ براي وادار كردن اوپك به باز كردن شيرهاي نفت و كمك به او براي تحقق وعده انتخاباتي انرژي ارزان، مشكلات بزرگ‌تري دارد. نخست اينكه، محمد بن سلمان، وليعهد سعودي ممكن است دوست ترامپ باشد، اما او اولويت‌هاي خودش را دارد و تامين مالي برنامه اقتصادي «چشم‌انداز ۲۰۳۰»، اولويت شماره يك او در اين فهرست است. اما وليعهد عربستان براي چنين هدفي، به قيمت بالاتر نفت و ادامه همكاري با روسيه نياز دارد. ترامپ با يك مشكل داخلي هم روبه‌رو است: قيمت‌هاي پايين نفت، چيزي نيست كه توليدكنندگان نفت امريكا بخواهند بشنوند يا ببينند. در واقع، شركت‌هاي نفت امريكايي، قيمت‌ها را در همين سطحي كه هستند دوست دارند و از ديدن بالاتر رفتن آنها بدشان نمي‌آيد. به عبارت ديگر، اهداف ترامپ براي انرژي ارزان‌تر و توليد بيشتر نفت و گاز امريكا، در تضاد مستقيم و كاملا شديد با اولويت‌هاي اوپك است. دوستي با وليعهد عربستان كمكي نمي‌كند، زيرا اوپك به سياست اهميت نمي‌دهد، بلكه اوپك به بازار نفت اهميت مي‌دهد.
آمنه بكر، رييس بخش انرژي خاورميانه و تحقيقات اوپك در شركت «كپلر»، به تازگي، در تحليلي براي پايگاه خبري «سمافور»، وضعيت ترامپ و اوپك را تشريح كرد و گفت: اوپك به درخواست‌هاي ترامپ براي توليد بيشتر نفت پاسخ نداده و بعيد است كه هرگز پاسخ مثبتي به اين موضوع بدهد، زيرا «در هسته‌اش، بر مديريت بازار متمركز است، نه موضع‌گيري سياسي و اين شامل حفظ محكم روسيه در داخل اين اتحاد براي حفظ حداكثر نفوذ بر عرضه جهاني مي‌شود.» مطمئنا اين حرفي نيست كه رييس‌جمهور امريكا از شنيدن آن خوشحال شود، اما بيش از يك دليل براي رفتار اوپك وجود دارد. به گفته بكر، علاوه بر اهميت روسيه براي نفوذ اين گروه گسترده بر بازارهاي جهاني نفت، موضوع حفظ انسجام و وحدت داخلي نيز وجود دارد. كشورهاي عضو نسبت به هر اقدامي كه مي‌تواند به عنوان كرنش در برابر ترامپ تعبير شود، محتاط هستند، به خصوص اگر خطر شكاف‌هاي داخلي يا تهديد شدن استقلال اين گروه و از دست دادن اعضايش، در ميان باشد.
به عبارت ديگر، اوپك دستور كار بسيار متفاوتي با ترامپ دارد و قرار نيست آنچه را كه مي‌خواهد انجام دهد، فقط به اين دليل كه رييس‌جمهور امريكا محترمانه درخواست كرده است. البته، اين به احتمال زياد به معناي آن است كه ترامپ در مقطعي، از درخواست‌هاي محترمانه خودداري مي‌كند، اما بعيد است كه تغييري در مسير اوپك ايجاد كند. به خصوص اكنون كه به نظر مي‌رسد ترامپ بالاخره زمان لازم را پيدا كرده است تا سياست خود را در قبال ايران ترسيم كند و سياست بازگشت به فشار حداكثري را با هدف ضربه زدن به صادرات نفت ايران در پيش بگيرد.
آژانس بين‌المللي انرژي (IEA)، اعلام كرده كه ساير اعضاي اوپك، ظرفيت مازاد توليد بالايي براي پوشش هر گونه محدوديت يا اختلال عرضه از سوي ساير توليدكنندگان دارند. با اين حال، طبق معمول، آژانس بين‌المللي انرژي در مشاهدات خود، كاملا گزينشي عمل مي‌كند. اوپك در واقع، از ظرفيت مازاد براي جبران كاهش عرضه نفت خام يكي از اعضاي خود برخوردار است اما به نظر نمي‌رسد، چنين تمايلي داشته باشند. اوپك بارها نشان داده است كه جز برنامه خود، از دستور كار شخص ديگري پيروي نخواهد كرد و فقط در صورتي افزايش توليد را آغاز خواهد كرد كه از مسير قيمت‌هاي بين‌المللي راضي باشد. واقعا به همين سادگي است. همچنين يك مشكل ديگر وجود دارد. اوپك، اداره اطلاعات انرژي امريكا (EIA) را از منابع مورد استفاده براي نظارت بر توليد و پايبندي به پيمان‌هاي نفتي اين گروه، حذف كرده است. اوپك پلاس در بيانيه‌اي اعلام كرد پس از تجزيه و تحليل كامل دبيرخانه اوپك، كميته نظارتي مشترك وزيران اوپك پلاس، شركت‌هاي كپلر، اويل ايكس و ESAI را به عنوان شماري از منابع ثانويه مورد استفاده براي ارزيابي توليد نفت خام و انطباق، جايگزين شركت مشاوره انرژي ريستاد انرژي و اداره اطلاعات انرژي امريكا ساخت. اهميت اقدام اوپك در كنار گذاشتن اداره اطلاعات انرژي دولت امريكا به عنوان منبع ثانويه اطلاعات توليد، نكته خوبي در مورد رابطه ترامپ با اين گروه نشان نمي‌دهد.
يكي از مقامات سابق اوپك به روزنامه فايننشيال تايمز گفت: اوپك احتمالا اكنون اداره اطلاعات انرژي امريكا را به عنوان يك آژانس مستقيم دولت ايالات‌متحده مي‌بيند. اين مقام افزود: آمار اين آژانس، تفاوت خاصي با ساير ناظران نداشت، شايد درباره ميزان توليد امارات، اندكي بالاتر بود. وي خاطرنشان كرد هيچ كس واقعا چشم‌انداز ماهانه اوپك (آمار توليد) را در اين مقطع باور نمي‌كند. با اين حال، آنها احتمالا به تحليلگران داده انرژي مانند «كپلر»، «اويل ايكس» و ESAI كه اوپك آنها را به عنوان منابع ثانويه پذيرفته است، باور دارند.
براساس گزارش اويل پرايس، بنابراين، روابط ترامپ با اوپك در دوره دوم رياست‌جمهوري او، بسيار پيچيده خواهد بود. هرچه زودتر دولت جديد امريكا، واقعيت‌هاي اين وضعيت را بپذيرد، ايجاد روابط جديد در شرايط برابر، آسان‌تر خواهد بود.