داغي ديگر بر پيشاني مدرسه

اردوهاي دانش‌آموزي هر چند كه بارها و بارها به دليل عدم رعايت نكات ايمني و خيلي مسائل ديگر با اتفاقاتي تلخ تمام شده اما هنوز هم يكي از پرطرفدارترين تفريحاتي است كه بچه‌ها به آن ميل و رغبت فراوان دارند. مثل همين دختران مدرسه استعدادهاي درخشان كرمان كه فيلم‌هاي تفريح‌شان در تپه‌هاي برفي حالا ديگر فقط اشك به چشم هر بيننده‌اي مي‌آورد. وقتي مي‌فهميم كه اين همه سرزندگي و نشاط، اين همه شادابي و خوشي در يك لحظه به بدترين و تلخ‌ترين خاطره هر كدام از اين دانش‌آموزان تبديل شده است. خبر همين‌قدر كوتاه و دردناك بود. اتوبوس حامل 41 نفر از دانش‌آموزان دبيرستان دخترانه استعدادهاي درخشان فرزانگان شهر كرمان عصر پنجشنبه 18 بهمن ماه در مسير برگشت از اردوي تفريحي كلوت‌هاي شهداد با 41 نفر سرنشين در سه‌راهي شهداد در محور سيرچ به كرمان واژگون مي‌شود كه تعداد 38 دانش‌آموز، يك نفر راننده، يك نفر سرپرست و يك پسربچه سرنشين آن دچار سانحه مي‌شوند كه متأسفانه 6 نفر آنها در دم فوت مي‌كنند و 32 نفر مصدوم به بيمارستان باهنر و مهرگان كرمان منتقل مي‌شوند.

در يك ماه گذشته خبرهاي مبني بر تصادفات رانندگي و جان باختن افراد به طرز چشمگيري افزايش پيدا كرده است. ناايمن بودن جاده‌ها، خودروهاي غيراستاندارد و در نهايت بي‌توجهي رانندگان به قوانين راهنمايي و رانندگي باعث شده هر روز شاهد بروز يك تصادف منجر به مرگ در كشور باشيم. اين زمستان اگر وسايل گرمايشي در مدارس حادثه نيافريد و دانش‌آموزان از اين دست اتفاقات در امان ماندند اما حادثه تلخ ديگري باعث شد اين‌بار دانش‌آموزان دختر كرماني قرباني شوند.

كاستي‌هايي كه كم‌كم نشان داده مي‌شوند

حالا كه تقريبا 3 روز از حادثه دردناك كرمان گذشته و پيكر دانش‌آموزان درگذشته به خاك سپرده شده است، كم كم كمبودهايي كه براي اين اردوي دانش‌آموزي وجود داشته و مورد توجه قرار نگرفته از سوي مسوولان در بخش‌هاي مختلف رو نمايي مي‌شوند. يكي از مواردي كه در گفته‌هاي مسوولان مي‌توان به آن توجه كرد بحث تاييديه فني اتوبوس مورد استفاده براي اين اردو بوده با اينكه يكي از مسوولان وزارت آموزش و پرورش مدعي است كه اين اتوبوس تاييديه داشته اما به گفته پليس راهور اين اتوبوس تاييديه فني نداشته و جزو وسايل نقليه معمولي محسوب مي‌شده است.

ارزان تمام شدن اردو  به قيمت ارزاني جان

نكته ديگري كه اين روزها از سوي مسوولان آموزش و پرورش بارها و بارها به آن اشاره مي‌شود اين مساله است كه مديران مدارس براي برگزاري اردو تمام تلاش خود را مي‌كنند كه هزينه‌ها را كاهش داده تا تمام دانش‌آموزان بتوانند از شركت در اين اردوها بهره مند شوند اما سوال اينجاست كه آيا واقعا ارزان تمام شدن هزينه اردو به ارزان جان باختن دانش‌آموزان مي‌ارزد؟

سيل پيام‌هاي تسليت  چه دردي را دوا مي‌كند؟

آرزو، خاله يكي از دختران جان‌باخته در تصادف اتوبوس كرمان،به تعادل مي‌گويد: انگار هيچ‌كس هيچ ارزشي براي جان انسان قائل نيست. اينها دانش‌آموزان استعدادهاي درخشان بودند. اينها كساني بودند كه قرار بود آينده‌ساز اين كشور باشند. اما تنها به اين دليل كه آموزش و پرورش نمي‌خواسته پول بيشتري براي كرايه اتوبوس بدهد يك اتوبوس قراضه با نقص فني را براي اين سفر انتخاب كردند.

او مي‌افزايد: من تنها خواهرزاده‌ام را از دست دادم. نمي‌دانم خواهرم و همسرش قرار است چطور با اين مصيبت كنار بيايند. اين همه تبليغ مي‌كنند براي اينكه افراد فرزندآوري كنند اما هيچ امكانات درستي براي محافظت از جان اين بچه‌ها در كشور وجود ندارد. به همين راحتي 6 نفر جان باختند.

اين خاله داغديده ادامه مي‌دهد: با اين اتفاق تنها 6 خانواده داغدار نشده‌اند. 6 خانواده در آستانه فروپاشي هستند و اقوام نزديك هم دچار شوك و داغ شده‌اند. مادر و پدر و من هر دو الان در بيمارستان بستري هستند چراكه نتوانستند با اين اتفاق تلخ به‌راحتي كنار بيايند. حالا اينكه مسوولان مدام پيام تسليت براي ما مي‌فرستند چه دردي از ما دوا مي‌كند وقتي جگرگوشه‌مان را به خاطر سهل‌انگاري همين مسوولان از دست داده‌ايم.

اين مصيبت هم به زودي از سوي مسوولان فراموش مي‌شود

آرزو مي‌افزايد: مگر براي خانواده كارگران معدن كه جان باختند يا آنها كه سلامت جسمي و روحي خود را از دست دادند چه‌كار كردند؟ ديگر كسي سراغي از خانواده آنها گرفت؟ در اين مورد هم همين است. الان پيام تسليت و دستور پيگيري مي‌فرستند اما يك هفته ديگر كسي جواب سلام ما را هم نمي‌دهد و ما مي‌مانيم و اين داغ كه تا ابد روي سينه‌مان گذاشته شده است. او در پاسخ به اين سوال كه چه انتظاري از مسوولان داريد مي‌گويد: ما ديگر هيچ انتظاري نداريم اما خانواده ديگر قربانيان و دانش‌آموزان مصدوم را به امان خدا رها نكنند. از سر گذراندن اين مصيبت اصلاً كار راحتي نيست. خانواده‌هاي داغدار ديگر به روزهاي قبل از اين حادثه بازنمي‌گردند. زندگي ما قرباني سهل‌انگاري شده و ديگر هيچ اقدامي نمي‌تواند اين درد را براي ما كم كند.

د ستورالعمل‌هاي سختگيرانه

و بازهم تكرار حوادث

از سوي ديگر با وجود دستورالعمل‌هاي دقيق و سختگيرانه آموزش و پرورش، اين سانحه نشان مي‌دهد كه ممكن است خلأهايي در اجراي اين دستورالعمل‌ها وجود داشته باشد. بر اساس دستورالعمل‌هاي آموزش و پرورش، برگزاري اردوهاي دانش‌آموزي بايد با رعايت ضوابط دقيق ايمني همراه باشد. از جمله اين ضوابط، استفاده از سامانه نظارت و كنترل اردوهاي دانش‌آموزي است كه وظيفه رصد موقعيت و ايمني اردو در جاده‌هاي بين‌شهري را بر عهده دارد .همچنين، سرپرست اردو موظف است هرگونه حادثه يا نيازمندي را به صورت تلفني به كارشناسان مربوطه اطلاع دهد. با اين حال، مشخص نيست كه آيا اين سامانه در جريان اين اردو يا اردوهاي ديگر فعال است يا خير.

مدير مدرسه توانايي بررسي فني خودرو را دارد؟!

در بخش ديگري از دستورالعمل، تأكيد شده كه وسايل نقليه مورد استفاده بايد از شركت‌هاي مسافربري معتبر و تحت پوشش سازمان راهداري و حمل‌ونقل جاده‌اي تأمين شوند. همچنين، رانندگان بايد داراي تجربه كافي، سلامت جسمي و شرايط اخلاقي مناسب باشند. با اين حال، اين پرسش مطرح است كه آيا مدير مدرسه به عنوان مسوول برگزاري اردو، توانايي ارزيابي دقيق وضعيت فني وسيله نقليه و صلاحيت راننده را دارد يا خير. همچنين آموزش و پرورش مدعي است كه تاييد فني اتوبوس توسط شركت اتوبوسراني انجام مي‌شود و اين وظيفه توسط وزارت راه تاييد و پذيرفته شده است. مدير مدرسه در اين خصوص صرفاً موظف به دريافت تاييديه از شركت مربوطه است.

بي‌توجهي به كيفيت اردوهاي  دانش‌آموزي

يكي ديگر از مشكلات موجود، بي‌توجهي برخي مدارس به كيفيت اردوهاي دانش‌آموزي است. با وجود اينكه هزينه اين اردوها از والدين دريافت مي‌شود و مدرسه نيز از آن سهمي مي‌برد، اين سوال مطرح است كه آيا مدير مدرسه به دنبال كاهش هزينه‌ها به هر قيمتي است؟ در اين صورت، احتمالاً با شركت‌هاي اتوبوسراني كه كيفيت و كارايي لازم را ندارند، قرارداد بسته مي‌شود!

بنابراين لازم است هزينه‌هاي اردو به‌طور شفاف به والدين اعلام شود و آنها در انتخاب نوع و كيفيت اردو مشاركت داشته باشند. همچنين ادارات آموزش و پرورش بايد استانداردهاي مشخصي براي برگزاري اردوها و انتخاب وسايل نقليه نظارت داشته باشند.

مجوزهاي اردو دريافت شده بود

در همين راستا، رضايي، مديركل آموزش و پرورش استان كرمان، در پاسخ به اين پرسش كه آيا مدير مدرسه براي برگزاري اردو مجوزهاي لازم را دريافت كرده بود، به تسنيم گفت: بله! مجوز دريافت شده بود و تاييديه فني خودرو نيز اخذ شده بود. همچنين آموزش و پرورش ناحيه دو كرمان مجوز برگزاري اردو را صادر كرده بود. او افزود: براي دريافت تاييديه فني، شركت حمل و نقل صورتحسابي را تنظيم مي‌كند، چرا كه مدير مدرسه از لحاظ فني تخصصي ندارد و اين شركت حمل و نقل است كه تاييد مي‌كند آيا اتوبوس براي اردو مناسب است يا خير و مدير مدرسه موظف است مجوز فني را دريافت كند كه در اين مورد نيز شركت اتوبوسراني تاييديه لازم را صادر كرده بود. مديركل آموزش و پرورش استان كرمان در پاسخ به پرسشي درباره تعداد دانش‌آموزان حاضر در اتوبوس گفت: تعداد سرنشينان وسيله نقليه 40 نفر بود كه شامل سرايدار مدرسه به همراه همسر و فرزندش نيز مي‌شد. رضايي در پاسخ به اين پرسش كه آيا طبق دستورالعمل اردوي دانش‌آموزي نبايد 35 نفر در اتوبوس حضور داشته باشند، بيان كرد: خير، اين اتوبوس‌ها بزرگ هستند و تا 40 نفر مجاز به حضور در آنها است همچنين سه مربي نيز به همراه دانش‌آموزان در اين اردو حضور داشتند.

شانه خالي كردن از بار مسووليت‌ها

با اين حال، اين پرسش باقي است كه آيا شركت اتوبوس‌راني به عنوان تأييدكننده فني خودرو، مسووليت كافي در قبال ايمني وسيله نقليه داشته است يا خير و آيا آموزش و پرورش مي‌تواند از مسووليت خود در قبال اطمينان از ايمني خودروها و استاندارد بودن شركت‌هاي حمل و نقل شانه خالي كند؟ نظارت مستقل بر وسايل نقليه اختصاص داده شده به سرويس دانش‌آموزي موضوع مهمي است كه اكنون به عنوان يك خلأ جدي مشاهده مي‌شود. بنابراين نياز است اين مسووليت صرفاً بر عهده مدير مدرسه نباشد و ادارات آموزش و پرورش يا ادارات راه، بررسي و تأييد وضعيت فني وسايل نقليه مورد استفاده در اردوهاي دانش‌آموزي را عهده‌دار شوند. آيا شركت‌هاي مسافربري به‌طور منظم مورد بازرسي قرار مي‌گيرند تا در صورت عدم رعايت استانداردها، از ليست شركت‌هاي مجاز حذف شوند؟ ادارات آموزش و پرورش بايد مسووليت تأمين وسايل نقليه ايمن و رانندگان مجرب را بر عهده بگيرند و اين امر را به مدارس واگذار نكنند. علاوه بر گواهي‌هاي حرفه‌اي و اخلاقي، سوابق راننده در رانندگي و تصادفات احتمالي نيز بايد بررسي شود. سامانه نظارت و كنترل اردوهاي دانش‌آموزي بايد به‌طور كامل فعال شده و به صورت مستمر مورد استفاده قرار گيرد.