احتکار یا کاهش واردات؟
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد هر کیلو برنج ایرانی به نزدیکی ۲۰۰ هزار تومان رسیده است. برخی ، دلیل اصلی بروز التهاب در بازار برنج را امتناع برخی از فروشندگان از فروش برنج می دانند. به طوری که چندی پیش جبرئیل برادری، رییس جهاد کشاورزی استان تهران گفته بود که خبر تغییر ارز وارداتی برنج باعث شده که افراد برنج‌های خود را به بازار عرضه نکنند و عامل گران‌شدن قیمت در بازار شوند.
تعادل|
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد هر کیلو برنج ایرانی به نزدیکی ۲۰۰ هزار تومان رسیده است. برخی ، دلیل اصلی بروز التهاب در بازار برنج را امتناع برخی از فروشندگان از فروش برنج می دانند. به طوری که چندی پیش جبرئیل برادری، رییس جهاد کشاورزی استان تهران گفته بود که خبر تغییر ارز وارداتی برنج باعث شده که افراد برنج‌های خود را به بازار عرضه نکنند و عامل گران‌شدن قیمت در بازار شوند. در همین حال، مومنی مدیر کل جهاد کشاورزی مازندران، گفته است: وقتی بخش زیادی از برنج تولیدی به‌سرعت از دست کشاورز خارج می‌شود و به انبار‌های دلالان می‌رود، نمی‌توان انتظار داشت که قیمت‌ها منطقی بماند. بسیاری از واسطه‌ها، مخصوصاً آنهایی که قدرت مالی بالایی دارند، با خرید عمده و نگهداری طولانی‌مدت محصول، عرضه را کاهش می‌دهند و بعد در زمان مناسب، برنج را با قیمت‌های نجومی روانه بازار می‌کنند. به گفته او، استان مازندران بیش از ۴۰ درصد از نیاز کشور را تأمین می‌کند و امسال هم میزان تولید نسبت به سال گذشته تغییر خاصی نکرده. پس سوال اینجاست: اگر تولید کم نشده، چرا قیمت این‌قدر افزایش یافته؟ رضا کنگری رییس اتحادیه بنکداران تهران هم چندی پیش گفته بود ، واردات برنج خارجی همراه با شرط خرید برنج ایرانی برای حمایت از کشاورزان داخلی، باعث شد یک تعداد محدود شرکت اقدام به خرید گسترده برنج ایرانی با قیمت پایین در زمان کاشت کنند و اکنون این برنج‌ها را با قیمت‌های بسیار بالاتری، حتی تا کیلویی ۱۱۰ هزار تومان، عرضه کنند. این رویه بازار برنج داخلی را به شدت دچار نوسان کرده است.
اوج‌گیری قیمت در بازار برنج
قیمت برنج ایرانی مدتی است که در بازار روند افزایشی داشته و این روند باعث شده مردم برای خرید بیشتر محصول و ذخیره آن اقدام کنند. تقاضای بالای مردم برای خرید و امتناع برخی از فروشندگان برای فروش انواع برنج ایرانی باعث شده که برخی از افراد برای تهیه مایحتاج خود با سختی روبه‌رو شوند.
بررسی‌های فروشگاه‌های آنلاین حاکی از آن است که افزایش قیمت شامل انواع برنج ایرانی شده به‌طوری که قیمت هر کیلو برنج هاشمی از کیلویی ۱۸۰ هزار تومان، صدری دم سیاه از حوالی ۲۰۰ هزار تومان و برنج دودی صدری دم سیاه از کیلویی ۲۱۰ هزار تومان آغاز می‌شود.
به گزارش میزان، یکی از فروشندگان برنج ایرانی که در یکی از شهر‌های شمالی کشور برنج‌فروشی دارد می‌گوید که تقریبا یک ماه است که قیمت برنج هاشمی از ۱۱۵ به ۱۷۵ هزار تومان رسیده است.
این فروشنده می‌گوید در حال حاضر باید برنج عمده را کیلویی ۱۶۵ تا ۱۷۰ هزار تومان خریداری کند و با احتساب ۱۰ درصد سود کیلویی حدود ۱۸۰ تا ۱۹۰ هزار تومان عرضه کند.
این فروشنده برنج ایرانی می‌گوید بسیاری از فروشگاه‌ها برای اینکه برنج خود را با قیمت بالاتر بفروشند؛ محصول خود را عرضه نمی‌کنند و هجوم مردم برای خرید برنج قیمت‌ها را بالا برده است.
یکی از بنکداران مستقر در حوالی میدان مولوی در مورد افزایش قیمت برنج‌های ایرانی می‌گوید قیمت برنج در یک ماه اخیر روند افزایشی شدیدی داشته و باتوجه به اینکه در آستانه ماه مبارک رمضان و روز‌های پایانی سال هستیم افراد خرید بیشتری نسبت به دیگر مواقع دارند که این افزایش تقاضا در رشد قیمت‌ها تاثیر به‌سزایی داشته است.
بررسی قیمت انواع برنج در میادین شهرداری تهران نیز حاکی از آن است که برنج هاشمی، دم سیاه و طارم اصل کیلویی ۱۵۵ هزار تومان، برنج شیرودی کیلویی ۱۲۷ هزار تومان و برنج فجر کیلویی ۱۳۷ هزار تومان عرضه می‌شود.
چندی پیش جبرئیل برادری، رییس جهاد کشاورزی استان تهران گفته بود که خبر تغییر ارز وارداتی برنج باعث شده که افراد برنج‌های خود را به بازار عرضه نکنند و عامل گران‌شدن قیمت در بازار شوند.
براساس لایحه بودجه ۱۴۰۴ نرخ ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۴ از رقم ۲۸ هزار و ۵۰۰ به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان تغییر خواهد کرد. این در حالی است که وزیر جهاد کشاورزی گفته طی مذاکره با رییس جمهور قرار نیست فعلا تغییری در نرخ ارز ترجیحی رخ بدهد.
رد افزایش قیمت را جای دیگری بگیرید
با نگاهی دقیق‌تر به تحلیل‌های او، روشن می‌شود که مشکل اصلی، نه در میزان تولید، که در شیوه مدیریت بازار است. اگرچه افزایش قیمت برنج، چالش بزرگی برای مصرف‌کنندگان است، اما برای کشاورزان، ماجرایی تلخ‌تر از این نیز وجود دارد: آنها محصولشان را فروخته‌اند، اما هنوز بدهکارند.
بابک مومنی، مدیر کل جهاد کشاورزی مازندران در این باره می‌گوید: استان مازندران بیش از ۴۰ درصد از نیاز کشور را تأمین می‌کند و امسال هم میزان تولید نسبت به سال گذشته تغییر خاصی نکرده است. پس سوال اینجاست: اگر تولید کم نشده، چرا قیمت این‌قدر افزایش یافته؟
به گزارش باشگاه خبرنگاران، او می افزاید :«افزایش قیمت برنج، برخلاف آنچه برخی تصور می‌کنند، ارتباطی به کمبود محصول در دست کشاورز ندارد. کشاورزان ما ماه‌ها پیش محصولشان را فروخته‌اند. بخش عمده برنجی که در بازار می‌بینیم، دیگر در اختیار تولیدکننده نیست. افزایش قیمت کنونی نتیجه مکانیسم‌های دیگری است که باید به‌دقت بررسی شوند.
برنجی که به انبار‌های دلالان می‌رود!
مومنی با بیان اینکه مشکل اصلی در شبکه توزیع است، نه در تولید، گفته است: ما در فصل برداشت، بار‌ها هشدار دادیم که کشاورزان نباید محصول خود را با قیمت پایین به دلالان بفروشند. اما واقعیت این است که کشاورز نیاز به نقدینگی دارد، بدهی دارد، باید هزینه‌هایش را جبران کند. وقتی محصول را از او ارزان می‌خرند و بعد از چند ماه با چند برابر قیمت به بازار عرضه می‌کنند، دیگر نمی‌توان این را یک روند طبیعی دانست.
او سپس با اشاره به اینکه نظام توزیع برنج در کشور به‌شدت غیرشفاف است، بیان کرده: وقتی بخش زیادی از برنج تولیدی به‌سرعت از دست کشاورز خارج می‌شود و به انبار‌های دلالان می‌رود، نمی‌توان انتظار داشت که قیمت‌ها منطقی بماند. بسیاری از واسطه‌ها، مخصوصاً آنهایی که قدرت مالی بالایی دارند، با خرید عمده و نگهداری طولانی‌مدت محصول، عرضه را کاهش می‌دهند و بعد در زمان مناسب، برنج را با قیمت‌های نجومی روانه بازار می‌کنند.
مشکل در سیاست‌های وارداتی
مومنی در ادامه صحبت‌هایش به سیاست‌های واردات برنج و تأثیر آن بر بازار داخلی افزوده: یکی از مشکلاتی که بازار برنج را دچار بی‌ثباتی می‌کند، سیاست‌های نامنسجم در حوزه واردات است. ما قانونی داریم که در فصل برداشت، واردات برنج را متوقف می‌کند تا کشاورز داخلی متضرر نشود. اما وقتی این ممنوعیت تمام می‌شود، ناگهان حجم عظیمی از برنج خارجی وارد بازار می‌شود، آن‌هم بدون یک برنامه‌ریزی دقیق در توزیع. این شرایط، هم کشاورز را تحت‌فشار قرار می‌دهد، هم باعث نوسانات قیمتی در بازار می‌شود.
او در این مورد، با اشاره به وضعیت برنج‌های وارداتی در گمرک، هم اینطور توضیح داده:ما گزارش‌هایی داریم که نشان می‌دهد در برخی دوره‌ها، برنج وارداتی بیش‌ازحد به کشور وارد شده و در انبار‌های گمرک باقی مانده است. وقتی این برنج‌ها برای مدتی در انبار می‌مانند و سپس به‌یک‌باره آزاد می‌شوند، قیمت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در مقابل، زمانی که این برنج‌ها در بازار کم می‌شود، تقاضای داخلی برای برنج ایرانی بالا می‌رود و این خود عاملی برای افزایش قیمت می‌شود.
به گفته مومنی، زمانی که قیمت برنج در اوج افزایش است، کشاورز دیگر برنجی برای فروش ندارد. سود این افزایش قیمت به جیب واسطه‌ها می‌رود، نه تولیدکنندگان. او برای اثبات حرفش به آمار اشاره می‌کند و می‌افزاید: در ماه‌های اول پس از برداشت، عمده برنجی که تولید شده، خریداری شده و از دست کشاورز خارج شده است. در این شرایط، هرگونه افزایش قیمت، دیگر متوجه کشاورز نیست. این مسئله، یک چرخه ناعادلانه را ایجاد کرده که در آن، تولیدکننده اصلی، کمترین سهم را از سود بازار دارد.
خرید گسترده شرکت‌ها با قیمت پایین
در زمان کاشت و فروش با قیمت بالا
رضا کنگری رییس اتحادیه بنکداران تهران هم چندی پیش گفته بود که سیاست‌های غلط دولت به ویژه جهادکشاورزی بازار برنج در این سال ها به هم زده است. او به سیاست خرید برنج خارجی که سال گذشته دولت سیزدهم کلید زد اشاره می کند و می‌گوید: این سیاست بازار را بیش از پیش به هم زد.
سال گذشته محمد مخبر معاون اول ابراهیم رئیسی، به دنبال پیگیری وزیر جهادکشاورزی و نمایندگان استان های شمالی دستور می دهد که واردکنندگان به شرط خرید برنج داخلی، برنج وارد کنند؛ سیاستی که همچنان ادامه دارد.
کنگری گفته است: واردات برنج خارجی همراه با شرط خرید برنج ایرانی برای حمایت از کشاورزان داخلی، باعث شد یک تعداد محدود شرکت اقدام به خرید گسترده برنج ایرانی با قیمت پایین در زمان کاشت کنند و اکنون این برنج‌ها را با قیمت‌های بسیار بالاتری، حتی تا کیلویی ۱۱۰ هزار تومان، عرضه کنند. این رویه بازار برنج داخلی را به شدت دچار نوسان کرده است.
میزان تولید برنج باید واقعی اعلام شود
اما مجیدرضا خاکی- دبیرانجمن واردکنندگان برنج ایران- در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص مهم‌ترین دلایل رشد قیمت در بازار برنج گفته است: یکی از اصلی‌ترین علل، برآورد غیرواقعی از میزان تولید برنج در سال جاری بود. رقم اعلام‌شده، یعنی ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن، با واقعیت‌های کشور و شواهد موجود همخوانی ندارد و به نظر می‌رسد بدون استناد و اعتبار کافی منتشر شده است. به گفته او، از آنجا که معاونت بازرگانی بر اساس این ارقام کسری نیاز بازار را محاسبه و برای واردات سال برنامه‌ریزی می‌کند، این برآورد نادرست موجب کاهش حجم واردات و ایجاد تلاطم در بازار شده است. آمارها نشان می‌دهد که در ۱۰ ماه نخست امسال، میزان واردات برنج سفید بیش از ۲۰ درصد کاهش یافته است. به اعتقاد دبیر انجمن واردکنندگان برنج برخی تصمیمات، چالش‌های ارزی و محدودیت واردات منجر به نوسان قیمتی در این بازار شده است.