حفظ نقدينگي و پوشش ريسك با صندوق‌هاي معكوس
فرزاد شاه حيدري كارشناس بازار سرمايه در يادداشتي با ارايه يك پيشنهاد به مزيت‌هاي راه‌اندازي صندوق‌هاي معكوس در بازار سرمايه پرداخته است. در سال‌هاي اخير، در بازار سرمايه شاهد عرضه و توسعه ابزارهاي متنوعي از جمله صندوق‌هاي سهامي، اهرمي، طلا و بخشي بوده‌ايم كه به سرمايه‌گذاران اجازه مي‌دهد در روندهاي صعودي بازار بازده قابل قبولي كسب كنند.
فرزاد شاه حيدري كارشناس بازار سرمايه در يادداشتي با ارايه يك پيشنهاد به مزيت‌هاي راه‌اندازي صندوق‌هاي معكوس در بازار سرمايه پرداخته است. در سال‌هاي اخير، در بازار سرمايه شاهد عرضه و توسعه ابزارهاي متنوعي از جمله صندوق‌هاي سهامي، اهرمي، طلا و بخشي بوده‌ايم كه به سرمايه‌گذاران اجازه مي‌دهد در روندهاي صعودي بازار بازده قابل قبولي كسب كنند. با اين حال، همچنان جاي خالي ابزارهايي احساس مي‌شود كه بتوانند در روندهاي نزولي بازار نيز به كسب سود يا كاهش زيان كمك كنند. در بورس‌هاي پيشرفته جهان، يكي از ابزارهاي كارآمد براي اين منظور، صندوق‌هاي معكوس (Inverse Fund) است كه با استفاده از سازوكار «فروش استقراضي» يا ابزارهاي مشتقه، در صورت افت قيمت دارايي پايه يا شاخص، ارزش واحدهاي آن افزايش پيدا مي‌كند.
ماهيت اصلي صندوق‌هاي معكوس بر به‌كارگيري اين سازوكارها مبتني است؛ بنابراين در شرايطي كه بسياري از فعالان بازار از افت قيمت سهام دچار زيان مي‌شوند، دارندگان واحدهاي صندوق‌هاي معكوس مي‌توانند از همين ريزش سود ببرند. اين مساله نه‌تنها براي سرمايه‌گذاراني كه چشم‌انداز نزولي در بازار دارند جذاب است، بلكه به سرمايه‌گذاراني با ديدگاه ميان‌مدت يا بلندمدت امكان مي‌دهد از طريق تركيب اين صندوق‌ها با پرتفوي سهامي، ريسك ناشي از ريزش احتمالي بازار را تا حدي پوشش دهند.
در سال‌هاي گذشته، ابزارهايي مانند صندوق‌هاي قابل معامله (ETF)، قراردادهاي آتي سهام و اوراق اختيار معامله در بازار ايران معرفي و راه‌اندازي شده‌اند كه قدمي ارزشمند در مسير تنوع‌بخشي به فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري محسوب مي‌شود؛ اما جاي خالي صندوق‌هاي معكوس در ميان اين مجموعه، همچنان احساس مي‌شود. راه‌اندازي چنين صندوق‌هايي مي‌تواند به حفظ نقدينگي در بازار سرمايه كمك كند؛ چرا كه سرمايه‌گذاران در زمان نزول بازار يا هنگام نگراني از افت قيمت سهام، به‌جاي خروج شتاب‌زده از بازار يا ورود مستقيم به معاملات پيچيده مشتقه، مي‌توانند با خريد واحدهاي اين صندوق‌ها، زيان احتمالي خود را كاهش داده يا حتي از روند نزولي سود كسب كنند.
البته هر ابزار مالي جديد، در كنار مزاياي فراوان، با ريسك‌ها و پيچيدگي‌هاي خاص خود همراه است و بهره‌برداري موفق از صندوق‌هاي معكوس، نيازمند ارتقاي دانش مالي معامله‌گران، آماده‌سازي زيرساخت‌هاي فني و قانوني و نظارت دقيق بر نحوه معاملات است. در صورت فراهم شدن اين پيش‌نيازها، صندوق‌هاي معكوس مي‌توانند به افزايش عمق و كارايي بازار منجر شوند و دست سرمايه‌گذاران را براي اتخاذ استراتژي‌هاي گوناگون، به‌ويژه در شرايط نوساني، بازتر كنند.
در مجموع، راه‌اندازي صندوق‌هاي معكوس در بازار سرمايه گامي كليدي در جهت تكميل ابزارهاي مالي و ارتقاي اعتماد فعالان بازار محسوب مي‌شود. اين اقدام نه‌تنها مديريت نوسانات را بهبود مي‌بخشد، بلكه مي‌تواند سرمايه‌گذاراني را كه از احتمال ريزش قيمت‌ها نگرانند، به ادامه حضور در بازار ترغيب كند. اميد است با فراهم شدن زيرساخت‌هاي لازم، به‌زودي شاهد عرضه اين صندوق‌ها و نزديك‌تر شدن بازار سرمايه ايران به استانداردهاي جهاني باشيم.