سايه سنگين ترامپ بر سر قيمت طلاي جهاني
در حالي كه پيش از اين بسياري از كارشناسان اقتصادي پيش‌بيني مي‌كردند كه با آغاز به كار دوباره ترامپ، ارزش جهاني دلار نسبت به ديگر ارزها افزايش پيدا مي‌كند اما در نتيجه سياست‌هاي تعرفه‌اي اعمال شده از سوي دولت جديد امريكا، فعلا اين بازار جهاني طلاست كه ركوردهاي قيمتي جديدي را به ثبت رسانده است.
جواد هاشمي|
در حالي كه پيش از اين بسياري از كارشناسان اقتصادي پيش‌بيني مي‌كردند كه با آغاز به كار دوباره ترامپ، ارزش جهاني دلار نسبت به ديگر ارزها افزايش پيدا مي‌كند اما در نتيجه سياست‌هاي تعرفه‌اي اعمال شده از سوي دولت جديد امريكا، فعلا اين بازار جهاني طلاست كه ركوردهاي قيمتي جديدي را به ثبت رسانده است. در بازار داخلي نيز هرچند قيمت‌ها در هفته‌هاي اخير تلاطم‌هايي را به ثبت رسانده اما عملكرد در هفته گذشته ثباتي نسبي را نشان مي‌دهد و بانك مركزي اميدوار است كه بتواند راهي براي بازگرداندن ثبات قطعي به بازار پيدا كند.
در امريكا خبرهايي كه از اقتصاد به گوش مي‌رسد نشان‌دهنده لزوم اعمال سياست‌هاي تازه براي عبور از مشكلات است. دونالد ترامپ، روز پنجشنبه، طرح خود را براي افزايش تعرفه‌هاي واشنگتن براي مطابقت با عوارضي كه ساير كشورها بر واردات امريكا اعمال مي‌كنند، ارايه كرد كه احتمالا به تقابل اقتصادي گسترده با متحدان و رقبا منجر مي‌شود.
رييس‌جمهور امريكا در هنگام امضاي اين بيانيه در دفتر بيضي كاخ سفيد، گفت: براي انصاف است كه تصميم گرفته‌ام تعرفه متقابلي را اعمال كنم. براي همه منصفانه است. هيچ كشور ديگري نمي‌تواند شكايت كند. دولت جمهوري‌خواه ترامپ اصرار دارد كه تعرفه‌هاي جديد امريكا، توانايي توليدكنندگان امريكايي و خارجي را براي رقابت، برابر مي‌كند، با اين حال، طبق قانون فعلي، اين ماليات‌هاي جديد، احتمالا توسط مصرف‌كنندگان و شركت‌هاي امريكايي مستقيما يا در قالب قيمت‌هاي بالاتر، پرداخت مي‌شود. نرخ‌هايي كه قرار است اعمال شوند، در هفته‌هاي آينده تحت بررسي قرار مي‌گيرند كه مي‌تواند فضاي بالقوه‌اي را براي حل چالش‌ها ايجاد كند يا درجه‌اي از تعليق و عدم قطعيت را طولاني‌تر كند.
اگر دستور كار ترامپ، نرخ تورم را بالا ببرد و رشد اقتصادي را كاهش دهد، سياست تعرفه‌ها مي‌تواند به راحتي براي ترامپ، نتيجه معكوس داشته باشد و اين امر را براي رييس‌جمهوري كه مشتاق اعلام اقتدار خود بر اقتصاد امريكا است، به ريسكي بزرگ تبديل مي‌كند. افزايش تعرفه‌ها براي هر كشور، با هدف آغاز مذاكرات تجاري جديد، تنظيم مي‌شود. اما ساير كشورها نيز ممكن است احساس كنند بايد تعرفه‌هاي خود بر كالاهاي امريكايي را افزايش دهند. در نتيجه، ترامپ ممكن است نياز داشته باشد براي مقابله با هرگونه عدم اطمينان ناشي از تعرفه‌هاي خود، راه‌هايي براي اطمينان بخشيدن به مصرف‌كنندگان و كسب‌وكارها بيابد.
اسكات لينسيكوم، كارشناس تجارت در انديشكده «موسسه كاتو» گفت: امريكا ميانگين تعرفه‌هاي پاييني دارد، اما به نظر مي‌رسد اعلاميه ترامپ به گونه‌اي نوشته شده كه به جاي دنبال كردن انصاف، ماليات بر واردات را افزايش بدهد، زيرا امريكا نيز محدوديت‌هاي رگولاتوري دارد كه محصولات خارجي را محدود مي‌كند. اين امر ناگزير به معناي تعرفه‌هاي بالاتر و در نتيجه ماليات‌هاي بالاتر براي مصرف‌كنندگان و توليدكنندگان امريكايي خواهد بود. طرح تعرفه‌هاي ترامپ، منعكس‌كننده يك سوءتفاهم اساسي از نحوه عملكرد اقتصاد جهاني است. بيانيه ترامپ، ماليات بر ارزش افزوده را كه مشابه ماليات بر فروش است و در اتحاديه اروپا رايج است، به عنوان يك مانع تجاري شناسايي كرده كه در هر گونه محاسبه تعرفه متقابل، گنجاندن مي‌شود. نرخ‌هاي تعرفه ساير كشورها، يارانه‌ها براي صنايع، مقررات و كاهش ارزش احتمالي ارزها از جمله عواملي هستند كه دولت ترامپ براي ارزيابي تعرفه‌ها، استفاده مي‌كند. يك مقام ارشد كاخ سفيد كه مايل نبود نامش فاش شود، گفت: درآمدهاي تعرفه‌اي مورد انتظار، به‌طور جداگانه به تعادل كسري بودجه ۱.۹ تريليون دلاري كمك مي‌كند. اين مقام همچنين گفت كه بررسي‌هاي مورد نياز براي تعرفه‌ها مي‌تواند ظرف چند هفته يا چند ماه تكميل شود.
به شكل همزمان، كسري بودجه ايالات‌متحده در چهار ماه گذشته به ركورد ۸۴۰ ميليارد دلار رسيده كه نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد افزايش داشته است. شكاف بودجه فدرال ايالات‌متحده براي سومين سوم سال مالي به ركورد ۸۴۰ ميليارد دلار افزايش يافت كه به دليل افزايش هزينه‌ها در زمينه‌هايي از جمله بهداشت، بيمه و بازنشستگي همگاني، انتقال نيروهاي نظامي و پرداخت سود بدهي افزايش يافت. وزارت خزانه‌داري روز چهارشنبه اعلام كرد كه كسري بودجه فقط در ماه ژانويه، ۱۲۹ ميليارد دلار افزايش يافته است. طبق گزارش بلومبرگ، درآمد تاكنون در اين سال مالي نسبت به مدت مشابه سال قبل تغيير چنداني نداشته است و به ۱.۶ تريليون دلار رسيده است. يك مقام ارشد خزانه داري امريكا به خبرنگاران گفت كه رقم سال ۲۰۲۴ با پرداخت ماليات معوق از سال ۲۰۲۳ مربوط به بلاياي طبيعي در آن سال افزايش يافته است.
همچنين رييس فدرال رزرو، باز هم تكرار كرد كه بانك مركزي امريكا عجله‌اي براي كاهش نرخ بهره ندارد. اندكي پس از اظهارات پاول، داده‌هاي تورم اين كشور نشان داد كه قيمت‌هاي مصرف‌كننده در ايالات‌متحده امريكا طي ماه ژانويه سريعتر از حد انتظار افزايش يافته است. صعود قيمت مسكن، غذا و انرژي، همراه با افزايش شديد قيمت خودروهاي كاركرده، شاخص قيمت مصرف‌كننده را با نرخ سالانه سه درصدي در ماه ژانويه در مقابل ۲.۹ درصدي ماه قبل از آن افزايش داد. اين تغيير كمي بالاتر از انتظارات تحليلگران بود و احتمالا بي‌ميلي فدرال رزرو براي كاهش بيشتر نرخ بهره را تقويت خواهد كرد زيرا سياستگذاران منتظر نشانه‌هايي از كاهش فشار هزينه‌ها در اقتصاد امريكا هستند.
پاول در پاسخ به سوال قانونگذاران در كميته خدمات مالي مجلس نمايندگان امريكا، تاكيد كرد: موافقم، فدرال رزرو در آغاز افزايش نرخ‌هاي بهره در زمان صعود تورم در سال ۲۰۲۱ تاخير داشته است، اما با توجه به سرعت نهايي افزايش نرخ‌ها و كاهش تورم متعاقب آن، نمي‌دانم چنين عملكردي چقدر تفاوت ايجاد مي‌كرد، با اين حال، بررسي آتي استراتژي سياست پولي فدرال رزرو، تجربه سال‌هاي اخير را بررسي خواهد كرد و ما پذيراي انتقادها خواهيم بود و تعديل‌هاي مناسب و گسسته را انجام خواهيم داد. جهش در قيمت كالاهاي مصرفي، افزايش قيمت ۱.۸ درصدي بنزين در طول ماه و افزايش نيم درصدي مواد غذايي خانوار، مي‌تواند بر انتظارات عمومي در مورد تورم كه فدرال رزرو معتقد به اهميت كنترل شدن آن است تاثير بگذارد. اكنون تورم اصلي مصرف‌كننده به مدت چهار ماه متوالي افزايش يافته و معامله‌گران را وادار كرده است تا پيش‌بيني كنند فدرال رزرو تا ماه سپتامبر دوباره نرخ بهره را كاهش نخواهد داد و انتظار مي‌رود كه اين مورد تنها كاهش در سال جاري باشد. به اين ترتيب ادامه شرايط نامشخص در اقتصاد امريكا سبب شده كه همچنان افزايش قيمت جهاني طلا ادامه‌دار باشد. بهاي هر اونس طلا براي تحويل فوري، در ساعات اوليه معاملات روز جاري، جايگاه خود را در ۲۹۲۷ دلار و ۵۰ سنت حفظ كرد. اين فلز ارزشمند سه‌شنبه هفته جاري، ركورد ۲۹۴۲ دلار و ۷۰ سنت را ثبت كرده بود. بهاي هر اونس طلا در بازار معاملات آتي امريكا با ۰.۴ درصد افزايش، به ۲۹۵۶ دلار و ۳۰ سنت رسيد.
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، روز پنجشنبه، تيم اقتصادي خود را موظف كرد تا برنامه‌هايي براي تعرفه‌هاي متقابل بر كشورها ارائه كنند كه شامل چين، ژاپن، كره‌جنوبي و اتحاديه اروپا مي‌شود. آجي كديا، مدير شركت «كديا كاماديتيز» در بمبئي، گفت كه محرك اصلي قيمت طلا در هفته جاري، تصميم ترامپ براي اعمال تعرفه‌هاي متقابل بود كه نگراني‌هاي جنگ تعرفه‌اي را ايجاد مي‌كند و مي‌تواند بر اقتصادهاي جهاني تأثير بگذارد.
پس از گزارش تورم روز چهارشنبه كه نشان داد قيمت‌هاي مصرف‌كننده امريكا با سريع‌ترين روند در ۱.۵ سال افزايش يافته است، داده‌هاي روز پنجشنبه حاكي از آن بود كه شاخص قيمت توليدكننده امريكا در ژانويه، افزايش زيادي را تجربه كرد. داده‌هاي شاخص قيمت توليدكننده امريكا، شواهد بيشتري از افزايش مجدد تورم ارائه كرد و اين ديدگاه را تقويت كرد كه فدرال رزرو تا قبل از نيمه دوم سال، نرخ بهره را كاهش نخواهد داد. طلا معمولا به عنوان يك پناهگاه امن دارايي در برابر تورم و عدم اطمينان اقتصادي در نظر گرفته مي‌شود، اما جذابيت اين دارايي بدون بازده با افزايش نرخ بهره، كاهش مي‌يابد. طبق گزارش رويترز، ايليا اسپيواك، رييس بخش كلان جهاني در شبكه مالي «تيستي لايو» اظهار كرد كه پيشرفت تجاري امريكا و چين، كاهش تنش در درگيري‌هاي روسيه و اوكراين يا رژيم صهيونيستي و حماس، يا داده‌هاي قوي امريكا كه كاهش نرخ بهره فدرال‌رزرو را از برنامه كار امسال حذف مي‌كند، دلايل احتمالي كاهش قيمت طلا هستند و به نظر مي‌رسد همه آنها در كوتاه‌مدت، ممكن نباشد.
ثبات نسبي در بازار داخلي
با وجود آنكه بازار طلاي ايران نيز تغييرات در بازار جهاني متاثر شده اما به نظر مي‌رسد كه در عملكرد هفته گذشته ثباتي نسبي ديده مي‌شود. رييس اتحاديه طلا و جواهر تهران ضمن اشاره به نوسانات قابل توجه قيمت طلاي جهاني و نرخ ارز در داخل، به كاهش نسبي قيمت‌ها در بازار سكه و طلا در اواسط هفته اشاره و اعلام كرد كه بانك مركزي با اقداماتي كه در راستاي پيش فروش يك ميليون سكه انجام داده قطعا مي‌تواند نقش بسيار مهمي در ايجاد ثبات بازار و حتي كاهش قيمت‌ها داشته باشد. نادر بذرافشان در رابطه با وضعيت يك هفته اخير بازار سكه و طلا، اظهار كرد: از ابتداي هفته يك روند نوسان افزايشي دور از انتظار را هم در بازارهاي جهاني و هم در بازارهاي داخلي شاهد بوديم؛ اما اواسط هفته مقداري كاهش قيمت در بازار اتفاق افتاد كه چندان پايدار نبود و مجدد روزهاي پاياني هفته متاسفانه افزايش قيمت‌ها را شاهد بوديم.
رييس اتحاديه طلا و جواهر تهران ادامه داد: در مجموع در طول هفته‌اي كه گذشت ۷۲ دلار افزايش اونس جهاني طلا را داشتيم كه در حال حاضر ٢٩٣٢ دلار است. در بازارهاي داخلي نيز در مجموع نوسان زياد بود، اما در كل روند افزايشي قيمت‌ها رقم خورد. وي اعلام كرد: هر گرم طلاي ۱۸ عيار با ۳۲۵ هزار تومان افزايش قيمت نسبت به ابتداي هفته، در آخرين معاملات شش ميليون و ۵۷۷ هزار تومان به ازاي هر گرم معامله شد. در بازار سكه هم روند قيمت صعودي بود. سكه تمام طرح جديد با يك ميليون و ١٠٠ هزار تومان افزايش ۷۴ ميليون و ۸۰۰ هزار تومان آخرين قيمت را داشت . قيمت سكه تمام طرح قديم با يك ميليون و ٢٠٠ هزار تومان افزايش، ٧١ ميليون و ١٠٠ هزار تومان، نيم سكه با ٩٠٠ هزار تومان افزايش آخرين قيمت آن ۴۰ ميليون و ۷۰۰ هزار تومان بود. ربع سكه و سكه‌هاي يك گرمي اما در اين هفته تغيير قيمت نداشتند. در آخرين معاملات پاياني هفته، ربع سكه ۲۰ ميليون و ۹۰۰ هزار تومان و سكه‌هاي يك گرمي بانك مركزي ۱۰ ميليون و ۶۰۰ هزار تومان دادوستد شد. رييس اتحاديه طلا و جواهر تهران در رابطه با آخرين وضعيت حباب سكه نيز گفت: حباب سكه نيز اين هفته صعودي بود و بزرگ‌تر شد. حباب سكه با يك ميليون و ۷۰۰ هزار تومان افزايش در آخرين معاملات پاياني هفته ۱۰ ميليون و ۴۵۰ هزار تومان بود.
بذرافشان تصريح كرد: در ابتداي هفته در بازار، بسيار اندك (نه چندان قابل توجه) افزايش تقاضا داشتيم، اما از اواسط هفته كه مقداري نوسانات كاهشي پيش آمد، افزايش تقاضا از بين رفت و بازار مجدد به شرايط ركود خود بازگشت. هيچگونه التهاب يا افزايش تقاضا در بازار ديده نمي‌شد. ابتداي هفته، مقداري اندكي افزايش تقاضا براي خريد سكه و طلا را داشتيم؛ اما اواسط هفته مجدد به حالت نرمال بازگشت. اين مقام صنفي خاطرنشان كرد: نوسانات افزايشي بازار، بخشي‌از آن متاسفانه نوسانات بازار جهاني بود و بخشي هم نوسانات نرخ ارز در بازار داخل، اما خبر ثبت‌نام‌هاي سكه خبر خوبي بود كه سبب كاهش بهاي سكه در اواسط هفته شد و كاهش نسبي خوبي داشتيم، اما متاسفانه نوسانات بازار ارز در آخر هفته، مجدد منجر به روند افزايشي قيمت طلا و سكه شد. وي براي هفته پيش‌رو پيش‌بيني كرد: حال بايد ببينيم كه بازارهاي جهاني به چه سمت و سويي خواهد رفت؛ در بازار داخل نيز در صورتي كه بانك مركزي بتواند مقداري نسبت به قيمت ارز كنترل داشته و آن را مديريت كند، همچنين با فروش یک میلیون سکه که اعلام کرده، قطعا مي‌تواند نقش بسيار مهمي در ايجاد ثبات بازار و حتي كاهش قيمت‌ها ايفا كند. البته بايد ببينيم روزهاي آينده شرايط بازارهاي جهاني به چه سمت و سويي خواهد رفت و بازار چه واكنش‌ها و چه تغييراتي در طول هفته خواهد داشت. به اين ترتيب يكي از اصلي‌ترين چالش‌هايي اقتصاد جهاني با آن مواجه است، آينده نرخ طلا خواهد بود و احتمالا تا زماني كه مسير دقيق پيش روي دولت امريكا مشخص نشود، به دليل نااطميناني، اين بازار مهم صحنه تغيير و تحولات جدي باقي خواهد ماند.