كاهش آلودگي هواي پايتخت با بهبود حمل و نقل عمومي
آلودگي شديد هوا در سال گذشته، پايتخت را بيشتر از ۲۰ روز تعطيل كرد، اين روند امسال هم تكرار شد و حتي تشديد شد؛ مدارس، ادارات و مشاغل بارها مجبور به تعطيلي شدند، موضوعي كه رييس سازمان حفاظت محيط زيست هم نسبت به آن انتقاد كرد و گفت كه تعطيلي‌ها، كمكي به آلودگي هوا و بهبود شاخص‌ها نمي‌كند و اين اقدام راه درمان نيست و راهكاري موقت براي مشكلي است كه هر روز عميق‌تر مي‌شود.
آلودگي شديد هوا در سال گذشته، پايتخت را بيشتر از ۲۰ روز تعطيل كرد، اين روند امسال هم تكرار شد و حتي تشديد شد؛ مدارس، ادارات و مشاغل بارها مجبور به تعطيلي شدند، موضوعي كه رييس سازمان حفاظت محيط زيست هم نسبت به آن انتقاد كرد و گفت كه تعطيلي‌ها، كمكي به آلودگي هوا و بهبود شاخص‌ها نمي‌كند و اين اقدام راه درمان نيست و راهكاري موقت براي مشكلي است كه هر روز عميق‌تر مي‌شود. به گفته علي سلاجقه، بنابر آسيب‌شناسي‌هاي صورت گرفته، راه درمان اسقاط خودروهاي فرسوده است و بعد از اسقاط خودرو، استفاده از سوخت پاك مي‌تواند در بهبودي آلودگي هوا اثرگذار باشد.
ساماندهي خودروهاي فرسوده براي كاهش آلودگي هوا، طي سال‌هاي اخير بارها به عنوان مهم‌ترين راهكار اعلام شده است، اواخرآذرماه بود كه مديركل مركز ملي هوا و تغيير اقليم سازمان محيط زيست در مصاحبه‌اي اعلام كرد كه مطالعات نشان مي‌دهد كه با نوسازي ۱۰ درصد ناوگان حمل‌ونقل تهران، آلودگي هوا تا ۴۰ درصد كاهش مي‌يابد.
حالا هم شهردار تهران مي‌گويد كه با ايجاد مطلوبيت در حمل و نقل عمومي شاهد كاهش ۵۸ درصدي آلودگي هوا خواهيم بود. عليرضا زاكاني مي‌افزايد: يكي از ويژگي‌هاي دوره جديد مديريت شهري داشتن نگاه جامع به موضوعات شهري است كه بنا بر آن به كالبد و روح شهر توأمان توجه كرديم و حوزه فناوري و هوشمندسازي را جدي گرفتيم. او ادامه مي‌دهد: بزرگ‌ترين مشكل شهر آلودگي هوا و ترافيك است كه باعث شده شاهد تعطيلي تهران باشيم، به‌طوري كه بنا بر آنچه كه معاونت رياست‌جمهوري اعلام كرده؛ هر روز تعطيلي مدارس هزار ميليارد ضرر مستقيم و هرروز تعطيلي ادارات ۲۴۰۰ ميليارد ضرر مستقيم در پي دارد.
۷ هزار فوتي در سال
به دليل آلودگي هواي پايتخت
شهردار تهران تاكيد مي‌كند: در تهران سالانه ۷ هزار فوت به واسطه آلودگي هوا داريم كه يك مورد آن هم قابل چشم‌پوشي نيست؛ حل اين مشكل نياز به چاره‌انديشي درست است، بنابراين با همت شوراي شهر بيشترين سرمايه‌گذاري‌ها در حوزه حمل و نقل انجام شد و امسال نيز ۴۹ درصد بودجه به اين حوزه اختصاص پيدا كرد و در اصلاحيه جديد شورا اين رقم به بالاي ۵۰ درصد مي‌رسد.
زاكاني در بخش ديگري از سخنان خود تصريح مي‌كند: در حوزه حمل و نقل عمومي ۵ گام را طراحي كرديم؛ نخست مناسب‌سازي امكانات با هدف كاهش سفر؛ به عنوان مثال هفته گذشته ده ميدان ميوه و تره بار افتتاح شد كه منجر به كاهش سفرهاي شهري مي‌شود. علاوه بر اين بسياري از خدمات را در درب منزل تحويل مي‌دهيم.
او اضافه مي‌كند: سطح دوم، ايجاد مطلوبيت براي حمل و نقل عمومي است تا در نتيجه آن ۷۰ درصد رفت‌وآمد‌هاي شهري به واسطه حمل و نقل عمومي باشد. از ۸۳ درصد آلودگي گازي متحرك، ۳۷ درصد مربوط به خودروهاي شخصي و ۲۱ درصد موتور است كه با ايجاد مطلوبيت در حمل و نقل عمومي شاهد كاهش آلودگي ۵۸ درصدي خواهيم بود. شهردار تهران تاكيد مي‌كند: با تكميل خطوط مترو در ۴۱ ماه گذشته ۱۷ ايستگاه جديد به ناوگان حمل و نقل مترويي تهران اضافه كرديم و به زودي نيز ۴ ايستگاه جديد افتتاح خواهد شد. همچنين براي افزايش مطلوبيت استفاده از مترو ۱۱۸۴ واگن كه رقمي بيش از واگن‌هاي مترو تهران در ۲۵ سال گذشته است را خريداري كرديم كه به زودي نخستين رام ۷ واگنه آن وارد ناوگان مي‌شود. او اظهار مي‌كند: در آغاز فعاليت و مديريت شهري ششم تهران ۱۸۷۸ اتوبوس داشت كه از اين رقم ۸۶۰ دستگاه آن در گردش بود. اكنون پايتخت ۳۳۰۰ اتوبوس دارد كه ۲۳۰۰ دستگاه آن در گردش است و به زودي با قراردادهاي منعقد شده اين رقم به ۵۵۰۰ اتوبوس مي‌رسد كه از اين آمار تعداد قابل توجه آن اتوبوس برقي است و به زودي در مراسمي با حضور رييس‌جمهور از آن رونمايي خواهد شد.
شهردار تهران با بيان اينكه لايه سوم اقدامات مديريت شهري در بخش حمل و نقل عمومي مربوط به برقي‌سازي است و لايه چهارم وضع قوانين و پنجم هم هوشمندسازي است، بيان مي‌كند: در معاونت فني عمراني نيز پروژه‌هاي خوبي با هدف تسهيل رفت و آمد شهري در جريان است.
به گفته زاكاني، آزادراه شهيد شوشتري به طول ۹.۲ كيلومتر بهار سال آينده به همراه فاز دوم بزرگراه شهيد بروجردي افتتاح مي‌شود. يال غربي بزرگراه يادگار امام(ره) نيز پس از رفع انسداد ميدان فتح نيمه اول سال آينده تكميل خواهد شد.
وجود ده گلوگاه حساس ترافيكي
شهردار تهران ادامه مي‌دهد: در تهران حدود ده گلوگاه حساس ترافيكي داريم كه اخيراً در شوراي شهر بودجه‌اي به رقم ۴۰۰ ميليارد براي تغيير شكل و شرايط اين گلوگاه‌ها با هدف تسهيل در رفت و آمد خودروها و كاهش ترافيك تصويب شده است. زاكاني در ادامه پيرامون اقدامات صورت گرفته در حوزه توسعه فضاي سبز مي‌گويد: در دهه ۹۰ به‌طور ميانگين سالانه ۹۰۲ كيلومتر فضاي سبز پيراموني به شهر تهران افزوده شده است، اما در دوره جديد مديريت شهري سال ۱۴۰۰ اين رقم به ۱۲۰۰ هكتار، سال ۱۴۰۱ به ۱۵۰۰ هكتار و سال قبل به ۲۰۰۰ هكتار رسيد. امسال نيز ۳۰۰۰ هكتار فضاي سبز پيراموني نيمه اسفند در تهران به بهره‌برداري مي‌رسد.
زاكاني اظهار مي‌كند: يكي از اتفاقات مهم طراحي و جانمايي ۱۳۷۰ كيلومتر مسير تندرستي و طبيعت در شهر است كه در آن بدون حضور اتومبيل و موتور امكاني براي رفت و آمد شهروندان از طريق دوچرخه و اسكوتر فراهم مي‌شود. ۴۷ كيلومتر از اين مسير در منطقه ۲ قبل از عيد افتتاح مي‌شود و در سال جديد نيز شاهد بهره‌برداري از آن در مناطق ديگر مانند منطقه ۳، ۵ و… خواهيم بود.
توسعه ناوگان برقي حمل‌ونقل عمومي
تهران
در اين ميان مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني تهران هم معتقد است كه توسعه ناوگان برقي حمل‌ونقل عمومي تهران، گامي به سوي كاهش آلودگي هوا است.
به گزارش مهر احمد قيومي، به تشريح لزوم توسعه برقي‌سازي ناوگان حمل‌ونقل عمومي مي‌پردازد و مي‌گويد: حمل‌ونقل يكي از بخش‌هاي زيربنايي اقتصاد محسوب مي‌شود و نقشي اساسي در فعاليت‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي دارد، در جهان امروز، حمل‌ونقل عمومي از اركان توسعه اقتصادي هر كشور به شمار مي‌رود. مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني تهران ادامه مي‌دهد: همزمان با رشد اقتصادي، فعاليت‌هاي حمل‌ونقل نيز افزايش يافته و اين امر منجر به افزايش انتشار گازهاي گلخانه‌اي شده است؛ به‌گونه‌اي كه ۹۵ درصد انرژي مورد استفاده در حمل‌ونقل جهاني همچنان از سوخت‌هاي فسيلي تأمين مي‌شود. به گفته قيومي، در همين راستا، برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد در تلاش است تا وابستگي ميان افزايش حمل‌ونقل و افزايش انتشار گازهاي گلخانه‌اي را كاهش دهد. او اظهار مي‌كند: برقي‌سازي ناوگان حمل‌ونقل شهري، از جمله اتوبوس‌ها، تاكسي‌ها، موتورسيكلت‌ها و خودروهاي شخصي، از راهكارهاي موثر در كاهش آلايندگي است و ۱۵ درصد از انتشار گازهاي گلخانه‌اي در جهان به بخش حمل‌ونقل مربوط مي‌شود.
مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني تهران ادامه مي‌دهد: در اين ميان، سهم حمل‌ونقل جاده‌اي از انتشار دي‌اكسيد كربن، حدود ۷۳ درصد از كل انتشار بخش حمل‌ونقل را شامل مي‌شود. همچنين، ۴۰ درصد از انتشار گاز دي‌اكسيد كربن و ۷۰ درصد از ساير آلاينده‌هاي زيست‌محيطي ناشي از ترافيك شهري است. قيومي با اشاره به وضعيت آلودگي هوا در كلان‌شهرهاي كشور و فرسودگي ناوگان حمل‌ونقل عمومي، بر ضرورت برقي‌سازي وسايل نقليه تأكيد مي‌كند و مي‌افزايد: حمل‌ونقل عمومي، ستون فقرات راهبردهاي توسعه پايدار محسوب مي‌شود و برقي‌سازي آن، علاوه بر كاهش مصرف انرژي و كاهش انتشار آلاينده‌هاي زيست‌محيطي، موجب كاهش ترافيك و افزايش جذابيت، راحتي و آسايش سفرهاي درون‌شهري خواهد شد. مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني تهران در خصوص قراردادهاي تأمين و خريد ناوگان برقي هم مي‌گويد: در دوره مديريت شهري كنوني، با هدف رفع كمبودهاي حمل‌ونقل شهري و كاهش آلودگي هوا، قرارداد خريد ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقي با يك شركت چيني منعقد شده كه تاكنون ۸۹ دستگاه از اين ناوگان وارد كشور شده است.
قيومي همچنين به مشخصات فني اتوبوس‌هاي برقي وارداتي و توليد داخل اشاره مي‌كند و مي‌گويد: اتوبوس‌هاي برقي هايگر، با توان موتور ۳۵۰ كيلووات، در شرايط بار كامل مسافر و با تهويه مطبوع روشن، قادر به پيمايش متوسط ۲۵۰ كيلومتر هستند. ظرفيت باتري اين اتوبوس‌ها ۴۲۳ كيلووات ساعت است و با شارژر ۱۸۰ كيلووات، در مدت ۱۸۰ دقيقه شارژ مي‌شوند. به گفته او از سوي ديگر، اتوبوس‌هاي برقي زيما، كه در داخل كشور توليد شده‌اند، داراي توان موتور ۳۵۰ كيلووات و متوسط پيمايش ۲۰۰ كيلومتر هستند. ظرفيت باتري اين اتوبوس‌ها ۳۵۰ كيلووات ساعت بوده و زمان شارژ آنها با شارژر ۱۲۰ كيلووات، ۱۸۰ دقيقه است.
مديرعامل شركت واحد اتوبوسراني تهران به اقدامات انجام‌شده در راستاي تأمين زيرساخت‌هاي موردنياز اشاره مي‌كند و مي‌گويد: با توجه به تعداد قابل‌توجه اتوبوس‌هاي برقي خريداري‌شده، شركت واحد ضمن شناسايي و معرفي تمامي توقفگاه‌هاي تحت پوشش خود، بر اساس شرايط جغرافيايي و اهميت خطوط تحت نظارت، اقدام به اولويت‌بندي اين مناطق براي تأمين برق‌رساني كرده است.
او مي‌افزايد: به دليل كمبود فضاي توقفگاهي، ضروري است كه براي توقف شبانه اين ناوگان، فضاهاي مناسب‌تري در نظر گرفته شود. در همين راستا، مكاتبات لازم با معاونت حمل‌ونقل و ترافيك تهران و مناطق ۲۲ گانه شهرداري انجام شده است. قيومي اظهار مي‌كند: بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي انجام‌شده، دو پروژه پايانه‌هاي بعثت و منطقه ۶ اتوبوسراني تا پايان سال جاري به بهره‌برداري خواهند رسيد. اين پايانه‌ها علاوه بر تأمين امكان شارژ شبانه اتوبوس‌هاي برقي، امكان شارژ روزانه تاكسي‌هاي برقي را نيز خواهند داشت.
در اين زمينه، توقفگاه اتوبوس برقي بعثت با ۴۰ دستگاه شارژر ۱۲۰ كيلوواتي با دو كانكتور و توقفگاه منطقه ۶ (تقي‌آباد) با ۲۰ دستگاه شارژر ۱۲۰ كيلوواتي با دو كانكتور، تا پايان سال جاري تجهيز و راه‌اندازي خواهند شد. در اين ميان به نظر مي‌رسد بهترين راهكار براي كاهش آلودگي هواي پايتخت اين است كه شهرداري‌ها در مناطق شهري و روستايي زيرساخت‌هاي پايدار ايجاد كنند و استراتژي‌هايي براي كاهش آلودگي هوا در شهرها از جمله حمل و نقل عادلانه، افزايش حجم فضاهاي سبز و ... را مد نظر قرار دهند.