ادامه كاهش نرخ بيكاري

با وجود آنكه دولت جديد امريكا در همان روزهاي ابتدايي كار خود، اعلام كرده كه بار ديگر فشار حداكثري تحريم‌ها عليه اقتصاد ايران را اجرايي مي‌كند اما بر خلاف تجربه سال 97، اين تصميم نتوانسته شوك بزرگي در اقتصاد ايران ايجاد كند و به نظر مي‌رسد كه دولت راهكارهاي متنوعي براي مقابله با اين فشارها طراحي كرده است. همزمان انتشار جديدترين گزارش مركز آمار نشان مي‌دهد كه نرخ بيكاري روند كاهشي خود را ادامه داده و در صورتي كه عملكرد تورم نيز در بهمن ماه قابل دفاع باشد، دولت چهاردهم توانسته از فاز نخست و رواني فشارهاي جديد اقتصادي خارج شود.

روز گذشته مركز آمار جديدترين گزارش خود را درباره نرخ بيكاري منتشر كرد. بر اين اساس نرخ بيكاري در ميان جمعيت ۱۵ سال و بيشتر كشور در پاييز امسال ۷.۲درصد محاسبه شده كه نسبت به مدت مشابه پارسال ۰.۴درصد كاهش را نشان مي‌دهد. براساس شاخص‌هاي كلان اقتصادي و اجتماعي كشور كه از سوي مركز آمار ايران اعلام شده، در پايان پاييز سال جاري، نرخ بيكاري در جمعيت ۱۵ ساله و بيشتر به ۷.۲ درصد رسيد كه نسبت به فصل قبل (تابستان ۱۴۰۳) معادل ۰.۳ درصد كاهش را نشان مي‌دهد. مطابق اين داده‌ها، نرخ بيكاري در مردان از ۶.۱ درصد در تابستان ۱۴۰۳ به ۵.۹ درصد در پاييز رسيد. در بخش زنان نيز از ۱۴.۲ درصد در تابستان امسال به ۱۳.۷ درصد در پايان پاييز رسيد. همچنين در مناطق شهري نيز، نرخ بيكاري از ۸.۲درصد در تابستان به ۷.۸ درصد در پاييز و در مناطق روستايي اين نرخ از ۵.۴ درصد در تابستان به ۵.۲ درصد در پاييز سال جاري رسيد. اين در حالي است كه نرخ بيكاري در جمعيت ۱۵ ساله و بيشتر در مدت مشابه سال قبل (پاييز ۱۴۰۲) ۷.۶درصد در كل كشور، در بخش مردان ۶.۲درصد، در بخش زنان ۱۴.۲ درصد، در مناطق شهري ۸.۲درصد و در مناطق روستايي ۵.۷درصد اعلام شده است. مطابق داده‌هاي فصلي مركز آمار ايران از شاخص‌هاي كلان اقتصادي - اجتماعي كشور در پاييز امسال، نرخ بيكاري در جمعيت ۱۸ تا ۳۵ سال كشور از ۱۴.۸درصد در تابستان امسال به ۱۴.۳درصد در پايان فصل پاييز رسيد. در بخش مردان در اين رديف سني، نرخ بيكاري از ۱۲.۱درصد در تابستان به ۱۱.۶درصد، در بخش زنان از ۲۵.۱ درصد به ۲۴.۱درصد، در مناطق شهري از ۱۵.۶ درصد به ۱۵.۱درصد و در مناطق روستايي از ۱۱.۶ درصد به ۱۱.۳درصد در پاييز سال جاري نسبت به فصل قبل از آن (تابستان۱۴۰۳)، رسيد. گفتني است نرخ بيكاري در ميان جمعيت ۱۸ تا ۳۵ سال كشور در مدت مشابه سال گذشته (پاييز سال ۱۴۰۲) معادل ۱۴.۴ درصد، در بخش مردان ۱۱.۸درصد در بخش زنان ۲۴.۱ درصد، در مناطق شهري ۱۵.۱ و در مناطق روستايي ۱۱.۹درصد اعلام شده است. براساس اين آمار، در ميان جمعيت ۱۵ سال و بالاتر كشور در بهمن سال جاري، پنج استان تهران با ۴.۵ درصد، مازندران با ۴.۷درصد، خراسان جنوبي با ۴.۷ درصد، يزد با ۵.۵ درصد و استان ايلام با ۵.۵ درصد در جايگاه اول تا پنجم بهترين استان‌هاي كشور با كمترين نرخ بيكاري قرار گرفته‌اند. در طرف ديگر پنج استان سيستان و بلوچستان با ۱۲.۵درصد، خوزستان با ۱۱.۹درصد، كرمانشاه با ۱۱.۸ درصد، لرستان با ۱۱.۵درصد و استان اردبيل با ۱۰.۱درصد، در جايگاه پنج استان اول كشور با بالاترين‌ترين آمار در نرخ بيكاري قرار دارند. گفتني است؛ آمارهاي فوق حاكي از آن است كه دو استان چهار محال و بختياري با ۷.۴ و اصفهان با ۷.۱ درصد نزديك‌ترين استان‌هاي كشور به ميانگين ملي در نرخ بيكاري جمعيت ۱۵ سال و بيشتر هستند. به اين ترتيب در كنار تورم، روند كاهشي بيكاري نيز در اقتصاد ايران ادامه داشته است. هرچند هنوز ميان اين عدد و اولويت‌هاي كلان اقتصادي ايران فاصله وجود دارد و البته در ميان شاغلان نيز دغدغه‌هايي چون حقوق پايين يا جا ماندن از تورم باقي مانده است اما به نظر مي‌رسد كه با وجود فشارهاي حداكثري اقتصاد ايران توانسته در اين حوزه از خود عملكري قابل قبول به ثبت برساند. باوجود اين آمار، نگراني‌هاي مختلفي از سوي مردم و برخي از كارشناسان اقتصادي به وجود آمده كه شايد آمارهاي فعلي در برابر فشار حداكثري ترامپ با مشكل مواجه شود، موضوعي كه وزير اقتصاد در رابطه با آن به مردم اطمينان خاطر داده است. وزير امور اقتصادي و دارايي از برنامه‌ريزي‌هاي لازم اقتصادي براي مقابله با تحريم‌ها خبر داد و گفت: اكنون كه ۱۱ ماه از سال گذشته، رشد ۱۸درصدي در تجارت غيرنفتي را تجربه كرديم و صادرات نفت هم روند خوبي دارد. عبدالناصر همتي در حاشيه كنفرانس «بازارهاي نوظهور، چالش‌ها و فرصت‌ها» در عربستان‌سعودي در‌خصوص طرح مجدد فشار حداكثري و برنامه‌هاي ايران براي مقابله با آن، يكي از اتفاقات مهمي در چند سال گذشته عليه ايران را تحريم‌هاي ظالمانه از دوره قبل ترامپ دانست و اظهار كرد: جمهوري اسلامي ايران روش‌هاي مختلفي براي خنثي‌كردن اين تحريم‌ها اجرا كرد و نشانه‌هاي آن رشد اقتصادي مثبت در سال‌هاي اخير ايران است. وي ادامه داد: روند همكاري با كشورهاي مختلف منطقه و جهان نيز رو به گسترش است به‌طوري‌كه كشور در ۱۱ماهه نخست سال جاري رشد ۱۸درصدي تجارت غيرنفتي را داشته است. همچنين صادرات نفتي ما روند خوبي دارد، پس ما توانستيم فشار را بر كشور رد كنيم و در آينده در اين راستا نيز تلاش بيشتري خواهيم كرد. همتي كه با بلومبرگ شرق گفت‌وگو مي‌كرد، به موضوع صادرات نفتي اشاره كرد و گفت: سال‌هاي ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ علاوه بر حاكم بودن ترامپ، كرونا نيز باعث شد تا صادرات نفتي ايران كاهش شديدي پيدا كند و باعث فشار بر اقتصاد ما شد. اكنون فشار اقتصادي زيادي بر روي مردم ايران است اما برنامه‌ريزي لازم و سناريوهاي مختلف اقتصادي را آماده كرديم تا در مقابل تصميمات عليه ايران اجرا كنيم. حتي تمام كشورها به علت فشارهاي يك‌طرفه امريكا به يك نوع همكاري و هماهنگي متوسل شدند، اتحاديه‌هايي مانند بريكس، D۸ و روابط دوجانبه كه ما آمادگي لازم در مقابل اين فشارها را داريم. وزير امور اقتصادي و دارايي محور كنفرانس العلا را چگونگي افزايش تاب‌آوري اقتصادهاي نوظهور و تاب‌آوري در مقابل فشارها و شوك‌هاي اقتصادي كه بر كشورها وارد مي‌شود عنوان و اظهار كرد: باتوجه‌به علاقه‌مندي كشورهاي همسايه به اين نتيجه رسيدند، ثبات منطقه در روابط اقتصادي خوب با يكديگر است و با اين روابط مي‌توانند هم ثبات را حاكم كنند و هم تاب‌آوري كشورها در مقابل فشارها را افزايش بدهند كه ما دراين‌خصوص نيز آمادگي همكاري نزديك با كشورهاي منطقه را داريم. كارشناسان اقتصادي نيز معتقدند كه گزينه‌هاي مطلوبي براي عبور از فشارها وجود دارد. ايمان زنگنه، عضو هيات‌مديره انجمن اقتصاددانان ايران ‌ در پاسخ به اينكه تصميمات ترامپ چه اثراتي مي‌تواند بر اقتصاد جهان و ايران داشته باشد؟ اظهار كرد: كشورهايي كه در موضوعات تعرفه‌اي با امريكا مقابله‌ دارند يا به هر شكلي بين آنها تضاد ايجاد شده، مشخصا به علت اين است كه هر مبادل‌هاي بايد براي ايالات‌متحده سود حداكثري داشته باشد و دولت ترامپ احساس مي‌كند هر تفاهمي كه تا پيش از اين بوده سراسر خسران براي امريكا به همراه داشته است. وي افزود: اين نگاهي است كه تيم ترامپ به همه موضوعات دارند. براي همين مي‌توانيم ترامپ را به عنوان فرد گريزان از معاهده‌ها و پيمان‌هاي قبلي تلقي كنيم، زيرا هر پيماني كه احساس كنند در آن دخالتي نداشتند و با نظر آنها نبوده را موجب خسارت براي امريكا مي‌بينند. پيمان‌هايي كه ترامپ از آن خارج شد، پيمان اقليمي «پاريس» بود؛ همزمان با تغيير قوانين مهاجرتي در داخل، پيمان جهاني سازمان ملل براي بهبود مهاجران و پناهندگان را نيز ترك كرد. لغو قرارداد تجارت آزاد امريكاي شمالي (نفتا) با كانادا و مكزيك، تعليق پيمان منع موشك‌هاي هسته‌اي ميان برد با روسيه، خروج از پيمان تجاري شراكت فرا آتلانتيك (تي پي پي) و همچنين ترك برجام از جمله رفتارهاي ترامپ با توافقات منطقه‌اي و بين‌المللي بود. خروج امريكا از «يونسكو» نيز اقدام ديگر ترامپ است. از سوي ديگر ترامپ مشتاقانه از توافقات بزرگ استقبال مي‌كند و خواستار ايفاي نقشي تاريخي از خود است. به نوعي هر اقدام و توافقي با نظر ترامپ اقدامي تاريخ ساز و منحصر به فرد تلقي مي‌شود و چنانچه موضوعي حايز اين موارد باشد، وي مجدانه پيگير ايجاد تفاهم خواهد شد. اين كارشناس اقتصادي ادامه داد: تفاوت ايران با ساير كشورها در اين است كه كشورهاي ديگر دريچه گفت‌وگو و مذاكره مستقيمي با امريكا دارند. براي مثال چين، كانادا با امريكا ديالوگ‌هاي اقتصادي دارند. درخصوص اروپا هم صحبت‌هاي اقتصادي بسياري وجود دارد و دولت ترامپ معتقد است مبادله با اروپا به زيان ايالات‌متحده است. در حقيقت مي‌توان گفت كه امكان مذاكره مستقيم بين اين كشورها وجود دارد، ولي اين موضوع براي ما صدق نمي‌كند، زيرا نگاهمان به امريكا مشخص نيست و مشخص نيست امريكاهايي چه خواسته‌هايي از ما دارند. در نتيجه وقت مذاكره، انبوهي از موضوعات است كه بايد مطرح شود كه مي‌تواند از موضوعات انباشته تاريخي و نظامي تا در مورد تحميل خواسته‌هاي سياسي به كشورهاي چين و روسيه باشد و در اين مرحله اقتصاد نقش كم‌رنگ‌تري دارد. وي تصريح كرد: اگر امروز مي‌بينم كه امريكا به اقتصاد كشور ازجمله بنادر، كشتيراني، مبادلات پولي و FATF فشار مي‌آورد و تحريم مي‌كند به دليل اين است كه فشار حداكثري آن اثر گذار باشد و توافقات سياسي انجام پذيرد. زنگنه معتقد است ايالات متحده با كانادا دعواي سياسي ندارد و اختلافات آنها اقتصادي است. در موضوع تعرفه‌ها بحث و اختلاف دارند يا در رابطه با كشورهاي ديگر امريكا به دنبال اين است كه نفع آنها بيشتر باشد. منازعات اقتصادي كه امريكا با كشورهاي ديگر دارد تقريبا با ايران به آن شكل ندارد. اين استاد دانشگاه با بيان اينكه ايران مي‌تواند بستر مناسبي براي سرمايه‌گذاري شركت‌هاي بلوك غرب باشد، گفت: اگر محدوديت‌ها نباشد بسيار از شركت‌ها مي‌توانند با ايران مبادلات اقتصادي داشته باشند. ايران كشور پهناوري است. بازار بزرگي دارد.اهميت و ثبات دارد و با كشورهاي ديگر قابل مقايسه نيست. انرژي ارزان قيمت و نيروي كار متخصص دارد كه تجميع آنها ايران را به بهشت سرمايه‌گذاري تبديل مي‌كند. اما موانع سياسي طرفين و نگاه غير سازنده دولت‌هاي غربي مانع شده تا شركت‌هاي غربي نتوانند در ايران سرمايه‌گذاري كنند. به اين ترتيب اقتصاد ايران وارد روزهاي مهم و سرنوشت‌سازي شده است، اگر دولت بتواند ثابت كند كه با وجود فشارها، توانسته آمارهاي كلان را به ثبات برساند، مي‌توان اين پيغام واضح را به امريكا فرستاد كه تحريم‌ها چاره كار نيستند و بايد مسيرهايي تازه با به رسميت شناختن حقوق ملت ايران را امتحان كرد.