ترك تحصيل دختران باز هم ركورد زد
مساله عدالت آموزشي مدت‌هاي طولاني است كه ديگر يك دغدغه يا مساله مورد توجه مسوولان نيست. هر چند هر از گاهي در مورد آن سخناني گفته مي‌شود اما فاصله ميان اين حرف‌ها تا اجراي وعده‌ها سال‌ها فاصله و بي‌توجهي و البته نبود امكانات است. وقتي ما هنوز با تعداد قابل توجهي كمبود كلاس درس در كشور مواجه هستيم.
بي‌تفاوتي به امر آموزش و عدالت آموزشي جامعه را از درون تهي مي‌كند
مساله عدالت آموزشي مدت‌هاي طولاني است كه ديگر يك دغدغه يا مساله مورد توجه مسوولان نيست. هر چند هر از گاهي در مورد آن سخناني گفته مي‌شود اما فاصله ميان اين حرف‌ها تا اجراي وعده‌ها سال‌ها فاصله و بي‌توجهي و البته نبود امكانات است. وقتي ما هنوز با تعداد قابل توجهي كمبود كلاس درس در كشور مواجه هستيم. وقتي يكي از عمده دلايل ترك تحصيل دانش‌آموزان مي‌شود مشكلات اقتصادي و معيشتي ديگر نمي‌توان انتظار داشت كه عدالت آموزشي جايي در برنامه‌هاي آموزشي كشور داشته باشد. چرا كه اگر چنين موضوعي از نگاه مسوولان هم به اندازه نگاه فعالان و متخصصان اين حوزه مهم شمرده مي‌شد ما الان با يك ميليون دانش‌آموز ترك تحصيل كرده مواجه نبوديم. عددي كه نسبت بيشتر آن به دانش‌آموزان دختر تعلق دارد و البته خيلي از پسران هم به دليل اينكه مجبورند براي كمك به معيشت خانواده سر كار بروند از رفتن به مدرسه باز مي‌مانند.
فراموش شدن اصل 30 قانون اساسي
فرشته نوبخت، كارشناس آموزش در اين باره به تعادل مي‌گويد: متاسفانه از زماني كه بناي مدارس غير انتفاعي در كشور نهاده شد اصل 30 قانون اساسي به محاق رفت و ديگر كسي براي اجراي آن حساسيتي به خرج نداد. در واقع مدارس غيرانتفاعي شد اصلي‌ترين عامل ناديده گرفتن عدالت آموزشي در جامعه ايران. او در پاسخ به اين سوال كه چرا بيشترين تعداد دانش‌آموزان ترك تحصيل كرده را دختران تشكيل مي‌دهند اظهار داشت: اين مساله مي‌تواند دلايل عمده‌اي داشته باشد. اما بر اساس آمارهايي كه منتشر شده طي سه سال گذشته بيشترين دليل ترك تحصيل دانش‌آموزان مسائل اقتصادي و معيشتي بوده است. اما در مورد دختران علاوه بر اين دليل مي‌توان به مساله نگاه خانواده به بحث آموزش دختران هم اشاره كرد.اين كارشناس آموزش ادامه داد: يكي از مسائلي كه در اين بين مطرح است بحث ازدواج زودهنگام دختران است. همان معضل كودك همسري اينكه خانواده‌ها فكر مي‌كنند دختر اگر فقط سواد خواندن و نوشتن داشته باشد كافي است و ديگر نبايد ادامه تحصيل بدهد و در نهايت هم او را در سن كم به خانه شوهر مي‌فرستند. نوبخت مي‌گويد: وقتي ما از كودك همسري حرف مي‌زنيم يكي از آسيب‌هاي اين معضل همان محروم ماندن دختران از ادامه تحصيل است. مساله‌اي كه بايد به آن توجه ويژه شود. متاسفانه خيلي از خانواده‌ها هنوز هم زندگي را در همان چارچوب‌هاي سنتي خود مي‌بينند و هيچ باور و اعتقادي به تغيير دنيا ندارند.
مساله آموزش بايد يكي از دغدغه‌هاي اصلي مسوولان باشد
فرشته نوبخت در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به اينكه آموزش مي‌تواند موتور محركه پويايي جامعه باشد مي‌گويد: بي‌وجهي به مساله آموزش و پرورش در كشور نه تنها باعث مي‌شود تا ما با جمعيتي مواجه باشيم كه از علم روز دنيا حداقل‌ها را فراگرفته‌اند كه موجب عقب ماندگي جامعه و حركت تند روي مدار پويايي باشد. او مي‌افزايد: مساله آموزش اگر دغدغه اصلي نيست بايد يكي از اصلي‌ترين دغدغه‌هاي مسوولان باشد و اين امكان را براي تمامي افراد واجد شرايط آموزش در كشور به صورت يكسان و البته با رعايت عدالت فراهم كنند.
خارج شدن دانش‌آموزان از گردونه تحصيل
رييس سازمان امور اجتماعي كشور در واكنش به ترك تحصيل دانش‌آموزان پس از اتمام پايه نهم، خاطرنشان كرد: ارتقا پيدا نكردن دانش‌آموزان از پايه نهم به دهم عوامل مختلفي دارد، يك عامل آن مي‌تواند در حقيقت به معناي ترك تحصيل باشد يعني دانش‌آموزان از گردونه تحصيل خارج مي‌شوند. يك عامل ديگر نيز ممكن است به معناي تكرار پايه باشد، يعني دانش‌آموزان موفق به گذراندن سال تحصيلي با نمره قبولي نشده و مجددا بايد پايه نهم را تكرار كنند. بطحايي با اشاره به اينكه آمار ترك تحصيل در دانش‌آموزان دختر بيشتر است، گفت: متأسفانه اين عدد در ميان دانش‌آموزان دختر عدد قابل توجهي است. اين موضوع براي ما يك زنگ خطر است، زيرا ادامه تحصيل دختران نسبت به پسر‌ها اهميت فراواني براي ما دارد. مديركل دفتر آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي و كاردانش وزارت آموزش و پرورش اعلام كرد به‌طور ميانگين در سال‌هاي مختلف بين ۵ تا ۷ درصد دانش‌آموزان پايه نهم به دهم نمي‌آيند. رسيدگي به بازماندگان از تحصيل يكي از بند‌هاي برنامه هفتم توسعه است كه در آن برنامه درسي خاص براي برگرداندن دانش‌آموزان به تحصيل در نظر گرفته شده است. وزير اسبق آموزش و پرورش خاطرنشان كرد: متأسفانه به دلايل مختلف، عامل اول كه خارج شدن از گردونه تحصيل ذكر شد، بيشتر از عامل دوم رخ مي‌دهد و دليل عمده آن وضعيت اقتصادي و معيشتي است كه موجب مي‌شود دانش‌آموزان از ادامه تحصيل منصرف شوند.
زنگ خطر ركوردشكني ترك تحصيل
دختران
بطحايي با اشاره به اينكه آمار ترك تحصيل در دانش‌آموزان دختر بيشتر است، گفت: متأسفانه اين عدد در ميان دانش‌آموزان دختر عدد قابل توجهي است. اين موضوع براي ما يك زنگ خطر است، زيرا ادامه تحصيل دختران نسبت به پسر‌ها اهميت فراواني براي ما دارد، بنابراين بايد به اين زنگ خطر توجه ويژه كرد. وي با اشاره به عوامل ترك تحصيل دانش‌آموزان بيان كرد: عوامل متعددي در ترك تحصيل دانش‌آموزان نقش دارند ولي همه آنها به معضل اقتصادي مربوط نمي‌شود، مثلا يك بخش از آن ناشي از كيفيت مدارس است كه بايد ارتقا پيدا كند. رييس سازمان امور اجتماعي كشور ادامه داد: من همچنان مانند گذشته معتقدم فرزندان ما در مدرسه نكاتي را آموزش مي‌بينند كه بخش عمده اين مطالب مورد نياز آنها نيست از اين رو آنها احساس مي‌كنند وقت و عمرشان تلف مي‌شود؛ لذا اينكه ما تصور كنيم همه ترك تحصيلي‌ها ناشي از وضعيت اقتصادي هستند به نظرم تلقي نادرستي است. به همين خاطر با افزايش كيفيت مدارس حتمانرخ ادامه تحصيل و بقا در مدرسه هم افزايش پيدا خواهد كرد.
دلايل ترك تحصيل
صرفا اقتصادي نيست
عباس بيات مديركل دفتر آموزش‌هاي فني‌وحرفه‌اي و كاردانش وزارت آموزش و پرورش با اشاره به ترك تحصيل دانش‌آموزان گفت: دلايل ترك تحصيل دانش‌آموزان متعدد است ولي اين موضوع صرفا اقتصادي نيست و بخشي از آن هم فرهنگي است. برخي از دانش‌آموزان براي ادامه تحصيل به حوزه علميه و ساير مراكز آموزشي مراجعه مي‌كنند و اين را هم نمي‌توان در ذيل ترك تحصيلي‌ها قلمداد كرد. او به ازدواج زودهنگام دانش‌آموزان دختر و ترك تحصيل آنها اشاره كرد و گفت: بخشي از ترك تحصيلي‌ها به ازدواج دانش‌آموزان دختر بازمي‌گردد، اما اين آمار كه ميزان ترك تحصيل در دختران بيش از پسران است يك آمار كلي بوده كه در اختيار ما قرار ندارد. حوزه فني و حرفه‌اي و كاردانش حوزه تخصصي ماست و به هيچ‌وجه ترك تحصيل دختران در اين رشته تحصيلي بيشتر از پسران نيست، اتفاقا آمار ترك تحصيل پسران به خاطر اشتغال بيشتر است. بيات درباره صعب العبور بودن مسير مدارس در مناطقي كه مي‌تواند به ترك تحصيلي دانش‌آموزان دامن بزند، توضيح داد: دسترسي دشوار و صعب العبور بودن مسير مدرسه در مناطق كم برخوردار مي‌تواند يكي ديگر از علت‌هاي ترك تحصيل باشد.
يك سيستم آموزشي مناسب
مقابل ترك تحصيل مي‌ايستد
فروغ تيموريان كارشناس حوزه آموزش درباره عواقب ترك تحصيل در كشور بيان كرد: «ترك تحصيل يكي از موانع رشد و توسعه كشور است. يكي از قدم‌هاي اصلي براي پيشرفت جامعه، افرادي هستند كه درس مي‌خوانند و تخصص پيدا مي‌كنند. حتي محصلان رشته فني و حرفه‌اي و كاردانش با ادامه تحصيل خود در رشته‌هاي كشاورزي و مهندسي مي‌توانند در توسعه و پيشرفت كشور نقش تأثير‌گذاري داشته باشند. اين كارشناس آموزش گفت: ترك تحصيل باعث درجا زدن يك جامعه شده و موجب مي‌شود ما با قشري مواجه شويم كه فعال و پويا نيستند و انديشه نو ندارند. شخصي كه ترك تحصيل كرده به مرور به سمت عقب مي‌رود. البته اگر ترك تحصيل او منجر به يادگيري يك مهارت در آن فرد شود، اين مهارت مي‌تواند موجب رشد كشور شود، اما اگر ترك تحصيل كند و در كار درس نخواندن هيچ حرفه و مهارتي نياموزد اثرات منفي در پي خواهد داشت. وي با اشاره به تأثير سيستم آموزشي در جلوگيري از ترك تحصيل بيان كرد: يك سيستم آموزشي مناسب، نه تنها مي‌تواند مقابل ترك تحصيل بايستد بلكه مي‌تواند به رشد هرچه بيشتر دانش‌آموزان كمك كند ولي وقتي تمركز روي حفظيات باشد اثرات مخربي بر جاي مي‌گذارد. تيموريان با اشاره به دانش‌آموزان محروم از تحصيل گفت: علاوه بر دانش‌آموزاني كه ترك تحصيل مي‌كنند يك عده از دانش‌آموزان اصولا و به‌طور كلي از تحصيل محروم هستند. اين دو دسته تفاوت زيادي باهم دارند. محروم از تحصيل‌ها كساني هستند كه در مناطق كم برخوردار زندگي مي‌كنند و امكانات تحصيل و مدرسه ندارند. به عنوان مثال دانش‌آموزان دختري كه منطقه زندگي آنها صرفامدارس آموزش ابتدايي داشته و پس از گذراندن ابتدايي دانش‌آموزان مجبورند براي ادامه تحصيل به مسير دورتري بروند به همين خاطر به ناچار دست به ترك تحصيل مي‌زنند. اين كارشناس آموزشي تأكيد كرد: يك عده هستند كه خودشان نمي‌خواهند درس بخوانند، اما در مقابل يك عده ديگر هستند كه اصلا امكان درس خواندن و تحصيل ندارند. آموزش و پرورش يكي از كار‌هايي كه مي‌تواند انجام دهد اين است كه شرايط تحصيل را براي دانش‌آموزان مناطق محروم فراهم كند.