۱۰ برابر شدن پهنه فرونشست كشور طي ۵ سال
براساس نقشه مخاطرات طبيعي كه در سال 2010 تهيه شده است، ايران سومين كشور در معرض مخاطرات طبيعي است. پوسته زمين در ايران از دوناحيه بلوك سخت اوراسيا از شمال و بلوك عربستان در جنوب تحت فشار است و بر اثر آن كوهستان‌هاي متعددي در كشور شكل گرفته است، اين فشارها باعث پديده‌هاي زمينلغزش يا ناپايداري دامنه‌اي شده است كه با حركت دادن توده‌هاي شني و خاكي به سمت پايين، باعث بروز اتفاقاتي ناگوار در برخي نقاط حساس و پرجمعيت كشور مي‌شود.
براساس نقشه مخاطرات طبيعي كه در سال 2010 تهيه شده است، ايران سومين كشور در معرض مخاطرات طبيعي است. پوسته زمين در ايران از دوناحيه بلوك سخت اوراسيا از شمال و بلوك عربستان در جنوب تحت فشار است و بر اثر آن كوهستان‌هاي متعددي در كشور شكل گرفته است، اين فشارها باعث پديده‌هاي زمينلغزش يا ناپايداري دامنه‌اي شده است كه با حركت دادن توده‌هاي شني و خاكي به سمت پايين، باعث بروز اتفاقاتي ناگوار در برخي نقاط حساس و پرجمعيت كشور مي‌شود.
درهمين راستا، مديركل دفتر مخاطرات سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني با بيان اينكه ايران از نظر جغرافيايي در كمربند پرفشارهاي جهان قرار دارد، گفت: بين سال‌هاي ۹۵ تا ۱۴۰۰ مساحت پهنه‌هاي فرونشستي كشور ۱۰ برابر شده، يعني ۱۰۰ هزار متر مربع پهنه‌هاي درگير فرونشست در كشور داريم و با پديده غبارهاي ۲۰ نانومتري مواجه هستيم.
به گزارش ايسنا، رضا شهبازي گفت: ماجراي خط لوله سرخون كه توسط يك لرزش دچار آسيب شد و متوجه شديم كه دومين خط لوله خطرناك در انتقال نفت در جهان است؛ اين لوله نفت را از يك منطقه ثروتمند در جنوب كشور به مناطق داخلي كشور منتقل مي‌كند، در حالي كه با مخاطرات طبيعي مواجه هستيم.
او افزود: ايران از نظر جغرافيايي در كمربند پرفشارهاي جهان قرار دارد و در جايي قرار گرفته است كه با مناطق خشك مواجه است، ولي به بركت تكنوتيك فعال و پوسته ناآرامي كه داريم، ناهمواري‌هايي ايجاد شده و سبب شده است كه ابرهاي درگذر را به دام بيندازد و موجب شده كه اقليم متنوع، معادن و ذخاير متنوع و البته خطرهاي متنوعي را در كشور داشته باشيم.
به گزارش ايسنا، شهبازي تاكيد كرد: اين گفته به اين معنا است كه همان پارامترهايي كه براي ما ويژگي‌هاي ثروت است، همان‌ها موجب شده‌اند كه پديده‌هاي مخاطراتي را در كشور شاهد باشيم.
مديركل دفتر مخاطرات سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني، با تاكيد بر اينكه ايران سومين كشور پر ريسك دنيا به شمار مي‌رود، اظهار كرد: با هر رفرنسي كه وضعيت ايران بررسي شود، ايران جزو ۱۰ كشور پر ريسك دنيا قرار مي‌گيرد و در اين كشور پرخطر همواره مردم به دنبال آب بوده‌اند و زيستگاه‌هاي ما بر اساس آب شكل گرفته‌اند.
او با بيان اينكه هميشه ايران با كمبود آب مواجه بوده است، اظهار كرد: در سال ۹۵ ايران كم آب بوده و در ۲۰۲۵ كم آب هستيم و در چشم‌انداز ۲۰۵۰ ايران كشور كم آب خواهد بود، چون تا سال ۲۰۵۰ بيش از ۹۵ درصد از آب تجديدپذير را مصرف خواهيم كرد و در حال حاضر نيز ما بيش از ۹۰ درصد آب تجديدپذير را مصرف مي‌كنيم.
شهبازي با تاكيد بر اينكه اگر ميزان مصرف ما سر به سر بود، چيزي به نام فرونشست، گرد و غبار و خشكي تالاب‌ها را در كشور نداشتيم، اظهار كرد: ما بيش از ۹۰ درصد از آب را مصرف مي‌كنيم. البته كشورهاي پيرامون ما نيز درگير اين مساله هستند و ما در دنيايي زندگي مي‌كنيم كه در حال حاضر پالس‌هايي را براي ما صادر مي‌كند. همه اين اتفاقات به دليل يك درجه افزايش دماي جهاني است.
به گفته او طبق گزارش‌هاي جهاني افرادي كه در حال حاضر بين ۳۰ تا ۷۰ سالگي هستند، تنها با يك درجه تغيير دما مواجه شدند و اگر اين ميزان به ۲ تا ۳ درجه در افق ۳۰ سال آينده برسيد، چه اتفاقي رخ خواهد داد.
شهبازي با اشاره به برخي از مخاطرات جهاني به دليل تغيير اقليم، يادآور شد: امروز در گرينلند سيب زميني كاشت مي‌شود و خبري از يخ‌ها نيست و همه اينها به دليل افزايش يك درجه سانتي گراد دما است. دنيا به سمت گرم‌تر شدن و افزايش دي اكسيد كربن مي‌رود.
مدير دفتر مخاطرات سازمان زمين‌شناسي با اشاره به سهم كشورها از اقليم خشك، گفت: ما دنياي گرم‌تر و خشك‌تر با رخدادهاي حدي بيشتر را تجربه مي‌كنيم، به اين معنا كه به‌طور يك باره در مدت يك ساعت ۱۶۰ ميلي متر بارندگي رخ مي‌دهد و به‌طور ناگهاني قشم ۲۰۰ ميلي متر بارندگي را تجربه مي‌كند، در حالي كه كاملا خشك هستيم.
او تاكيد كرد: كشورهاي توسعه يافته تنها ۲۸ درصد اقليم خشك را در اختيار دارند و از نظر جمعيتي تنها ۱۰ درصد جمعيت در اين كشورها در اين نواحي زندگي مي‌كنند و ۷۰ درصد ساكنان امريكا در سواحل زندگي مي‌كنند و ۳۰ درصد در مركز كشور ساكن شدند.
وقوع زمين لرزه بيش از ۷ ريشتري
هر ۱۰ سال
شهبازي گفت: روند زمينلرزه‌ها تقريبا ثابت است و در ايران هر ۱۰ سال تقريبا يك زمينلرزه با بزرگاي بيش از ۷ را تجربه مي‌كنيم، ولي به تدريج رخدادهايي كه اقليم در آن تاثيرگذار هستند مانند سيل، آبگرفتگي، زمينلغزش بيشتر و بيشتر مي‌شوند و ۷۰ درصد از رخدادهايي كه وقتي با آن مواجه مي‌شويم، قادر به مديريت كردن آن نيستيم، در دنيا در حال افزايش است. مدير دفتر مخاطرات سازمان زمين‌شناسي گفت: ما در منطقه‌اي زندگي مي‌كنيم كه با دو مخاطره اصلي يعني زمينلرزه و چالش‌هاي مرتبط با آب مواجه هستيم. اين امر موجب مهاجرت مي‌شود. مهاجرت دلايل مختلفي مي‌تواند داشته باشد و مشاهده مي‌كنيم كه مهاجرت به سمت شمال كشور در حال شروع شدن است. او با اشاره به ساخت و سازها در شمال كشور، اظهار كرد: در سيل فروردين ۹۸ در اتوبان انديشمك به خرم‌آباد ۲۰۰ منطقه را مشاهده كردم كه در حال ريزش بودند، در حالي كه در ۲۰ سال قبل از آن هيچ اتفاقي در اين منطقه رخ نداده بود و بعد از ۲۰ سال بلايي بر سر اين زير ساخت‌ها وارد شد.
شهبازي ادامه داد: از سال ۱۳۷۷ ايران وارد يك دوره خشكسالي پيوسته شده است و همه ترازهاي آبي در حال افت هستند. تا سال ۱۳۸۵ چاه بيشتر حفر كرديم و آب بيشتري برداشت شد، ولي از سال ۸۶ چاه بيشتري حفر شد و آب كمتري برداشت كرديم كه آن را با اسم فرونشست و اختلال در چرخه آب گذاشتيم.
اين محقق حوزه مخاطرات اظهار كرد: بين سال‌هاي ۹۵ تا ۱۴۰۰ مساحت پهنه‌هاي فرونشستي كشور ۱۰ برابر شده، يعني ۱۰۰ هزار متر مربع پهنه‌هاي درگير فرونشست در كشور داريم و احتمالا در آينده نرخ آن كمتر و كمتر مي‌شود، چون در زير زمين ديگر آبي باقي نمي‌ماند. شهبازي، وقوع غبار نانومتري را از ديگر چالش‌ها دانست و گفت: ۳۲۵هزار كيلومتر مربع كانون‌هاي توليد گرد و غبار در پيرامون ايران وجود دارد، اما با ذرات ۲۰ نانومتري غبار چه كنيم. اطلاعات ايستگاه محيط زيست در پل فرديس كرج در ۱۵ آبان ۱۳۹۸ نشان از اندازه ذرات ۲۰ نانومتري دارد.