نياز صنعت نفت به سرمايه‌گذاري ۱۷ تريليون دلاري
دبيركل اوپك با اعلام اينكه براي تضمين رشد اقتصاد جهاني، سرمايه‌گذاري ۱۷ تريليون دلاري در صنعت نفت نياز است، اعلام كرد: ۱۴ تريليون دلار از اين مقدار براي بخش بالادستي سرمايه‌گذاري شود.
دبيركل اوپك با اعلام اينكه براي تضمين رشد اقتصاد جهاني، سرمايه‌گذاري ۱۷ تريليون دلاري در صنعت نفت نياز است، اعلام كرد: ۱۴ تريليون دلار از اين مقدار براي بخش بالادستي سرمايه‌گذاري شود.
به گزارش وزارت نفت، هيثم الغيص كه يكي از روزهاي بهمن (چهارشنبه، ۱۷ بهمن) براي ديدار با محسن پاك‌نژاد، وزير نفت ايران و رييس دوره‌اي اوپك در سال ۲۰۲۵ به تهران سفر كرده بود به تبيين مهم‌ترين شرايط بازار نفت پرداخت و گفت: بازار اكنون از نظر بنيادي، در شرايط خوبي قرار دارد. معتقديم كارهايي كه در دوره گذشته از سوي اوپك‌پلاس در زمينه تنظيم توليد و كاهش داوطلبانه عرضه نفت انجام شده، بسيار موثر بوده است. وي در اين گفت‌وگو با بيان اينكه حركت به سمت گذار انرژي از سوخت‌هاي فسيلي يك شبه قابل دستيابي نيست و معتقدم سناريوي آژانس بين‌المللي انرژي براي سال ۲۰۵۰ و كاهش شديد تقاضاي نفت غيرواقع‌بينانه است، بيان كرد: ما با آژانس بين‌المللي انرژي مشكلي نداريم، اما معتقديم پيش‌بيني‌هاي سناريوي انتشار خالص صفر بسيار خطرناك است، زيرا متاسفانه سبب شده بسياري از دولت‌ها گمراه شوند و سياست‌هايي را اجرا كنند كه براي مصرف‌كنندگان آنها بسيار گران‌تر تمام شده است. وقتي مصرف‌كنندگان احساس كنند هر ماه هزينه بيشتري براي برق پرداخت مي‌كنند، مقاومت خواهند كرد و اين چيزي است كه ما شاهد آن بوده‌ايم. دبيركل با تاكيد بر اينكه اوپك به انرژي‌هاي تجديدپذير نه نمي‌گويد و كشورهاي عضو اوپك در حال سرمايه‌گذاري در انرژي‌هاي تجديدپذير هستند، اظهار كرد: ما در اوپك محاسبه كرده‌ايم كه انرژي‌هاي تجديدپذير تنها ۳ يا ۴ درصد از تركيب انرژي جهاني را تامين مي‌كنند، در حالي كه سهم نفت ۳۰ درصد و گاز طبيعي حدود ۲۵ درصد است و امروز نفت و گاز با هم ۵۵ درصد از اين تركيب را تشكيل مي‌دهند.
متن كامل گفت‌وگوي وزارت نفت با هيثم الغيص، دبيركل سازمان كشورهاي صادركننده (اوپك) را در ادامه مي‌خوانيد.
به عنوان نخستين پرسش، ارزيابي شما از وضع كنوني بازار و عرضه و تقاضاي نفت چيست؟
بازار اكنون از نظر بنيادي، در شرايط خوبي قرار دارد. معتقديم كارهايي كه در دوره گذشته از سوي اوپك‌پلاس در زمينه تنظيم توليد و كاهش داوطلبانه عرضه نفت ازسوي برخي كشورها - هشت كشور - انجام شده، بسيار موثر بوده است. افزون بر اين، به‌طور مداوم بر تحولات بنيادي كه به سرعت در حال تغيير هستند، نظارت داريم. بايد بگويم چه از نظر اقتصادي و چه ژئوپليتيكي، هميشه عوامل متحرك زيادي وجود دارند كه از طريق نشست‌هاي منظم كميته مشترك نظارت بر توافقنامه (JMMC) هميشه بر اين تحولات مسلط هستيم.
هم‌اكنون بازار در شرايط خوبي قرار دارد اما بايد محتاط باشيم، پيش‌دستانه عمل كنيم و رويكردي فعالانه داشته باشيم. با توجه به برخي نگراني‌هايي كه سال گذشته در مورد رشد اقتصادي چين وجود داشت، هميشه ناشناخته‌ها و عدم قطعيت‌هاي زيادي وجود دارد. البته فكر مي‌كنم اين نگراني‌ها بيش از حد بزرگ شده است. چين با رشد اقتصادي نزديك به ۵ درصد كه رقم قابل‌توجهي است، همچنان از نظر بنيادي قوي است. اين كشور از نظر نرخ رشد توليد ناخالص داخلي جهاني، دومين يا سومين اقتصاد بزرگ است.
از سوي ديگر، اقتصاد جهاني با رشد ۳،۱ درصدي به‌خوبي در حال پيشرفت است و پيش‌بيني مي‌شود امسال تقاضاي نفت نسبت به سال گذشته ۱،۴ ميليون بشكه در روز رشد كند، بنابراين اصول بنيادي بازار سالم به نظر مي‌رسند، اما ما هميشه بايد هوشيار باشيم. مجموع اقدام‌ها در اوپك و اوپك‌پلاس براي اين است كه مي‌خواهيم اطمينان يابيم بازار نفت پايدار است. ثبات هدف ماست و نوسانات را نمي‌خواهيم، زيرا نوسان در اين بازار براي ما به عنوان توليدكنندگان خوب نيست، همچنين اين نوسان‌ها براي مصرف‌كنندگان نيز مطلوب نيستند.
بسيار موثر است، كارگروه مشترك وزارتي نظارت بر توافق ائتلاف توليدكنندگان عضو اوپك و غيراوپك (اوپك‌پلاس) هم در ابتداي ماه فوريه پنجاه‌وهشتمين نشست خود را برگزار كرده است كه وزير نفت ايران نيز در آن شركت كرد. اين كارگروه به‌طور بسيار موثري همراه با دبيرخانه اوپك، همه اصول بنيادي بازار مانند مسائل اقتصادي، نگراني‌ها و تعديل‌هاي بازار را زيرنظر مي‌گيرد، همچنين در نشست كميته وزارتي نظارت بر توافق اوپك‌پلاس (JMMC)، گزارش‌هايي كه آماده شده، به وزيران كشورهاي عضو ارايه مي‌شود. عرضه نفت از سوي كشورهاي عضو بيانيه همكاري (DOC) و كشورهاي غير عضو DOC مانند ايالات‌متحده، برزيل يا كانادا نيز به‌دقت بررسي مي‌شود، زيرا نقش مهمي در بازار نفت دارد، البته به بخش تقاضا نيز توجه مي‌كنيم.
اگر اوپك‌پلاس و همكاري در آن را طي هشت سال گذشته نداشتيم، شرايط بازار جهاني نفت بسيار متفاوت و بدتر بود. مصرف‌كنندگان جهاني، ثبات در بازار نفت را مي‌خواهند، زيرا نفت مهم‌ترين انرژي جهان به‌شمار مي‌رود و انرژي به‌معناي رشد براي اقتصاد جهاني است، بنابراين از نقشي كه اوپك‌پلاس از سال ۲۰۱۷ همراه با اوپك ايفا كرده، بسيار خوشحاليم و به بهترين شكل ادامه خواهيم داد.
آژانس بين‌المللي انرژي (IEA) بر اساس گزارشي كه سال ۲۰۲۱ براي اجلاس COP۲۶ منتشر كرد، معتقد است تا سال ۲۰۵۰ تقاضاي نفت به‌شدت كاهش مي‌يابد. از آن زمان، اوپك موضع روشني در مورد اين سناريو گرفته است و معتقدم سناريوي آژانس بين‌المللي انرژي براي سال ۲۰۵۰ غيرواقع‌بينانه است. من موضعي بسيار قوي در مورد سناريوي انتشار خالص صفر
(Net Zero Emission Scenario) دارم، زيرا اين سناريو بر اساس نتايجي است كه سال ۲۰۵۰ و به‌صورت معكوس به دست مي‌آيند. آژانس بين‌المللي انرژي پيش‌بيني كرده كه شرايط تغيير مي‌كند و تقاضاي نفت تا سال ۲۰۵۰ به مقدار ۷۵ ميليون بشكه در روز كاهش مي‌يابد، كه معتقدم واقعا غيرواقع‌بينانه است، زيرا اين سناريويي است كه براساس باورهاي ايدئولوژيك و نه براساس واقعيت‌ها توسعه يافته است.
از زمان انتشار اين سناريو در سال ۲۰۲۱، در بسياري از نقاط جهان، به‌ويژه در اروپا شاهد مقاومت دولت‌ها، مصرف‌كنندگان و شهروندان در برابر اين سياست‌هاي سناريوي انتشار خالص صفر بوده‌ايم، زيرا از كل انرژي كه جهان امروز استفاده مي‌كند، ۸۰ درصد انرژي سوخت فسيلي است و در ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته همچنان ۸۰درصد بوده است. بنابراين بدون برنامه‌ريزي مشخص و در زمان كوتاه، حركت به سمت گذار ۸۰ درصد انرژي جهان از سوخت‌هاي فسيلي به سمت انرژي تجديدپذير، چيزي نيست كه يك‌شبه قابل دستيابي باشد. از سوي ديگر، براي دستيابي به كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي به جز حذف سوخت‌هاي فسيلي، راه‌هاي ديگري نيز مانند استفاده از فناوري‌ها، جذب كربن، استفاده از اقتصاد بازيابي چرخه كربن و بسياري تكنيك‌هاي ديگر وجود دارد كه در حال توسعه هستند و مي‌توانند به كاهش انتشار كربن در جهان كمك كنند.
راه‌حل تحقق سناريوي انتشار خالص صفر يا كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي لزوما كاهش تقاضاي نفت نيست، زيرا هر چيزي كه امروز مي‌بينيد حاوي نفت است و نمي‌توان نفت را از زندگي حذف كرد. به غذا، دارو، پلاستيك‌ها، هواپيماها، دفترهايي كه در آن كار مي‌كنيم و به خودروها نگاه كنيد، همه‌چيز حاوي محصولات پتروشيمي است و محصولات پتروشيمي از نفت خام و صنايع پالايش و پتروشيمي به دست مي‌آيند. از سوي ديگر، حمل‌ونقل بخش بزرگي از اين موضوع است. حمل‌ونقل هوايي، حمل‌ونقل خودرويي، كشتيراني، اقتصاد جهاني و تجارت جهاني، همه اينها به استفاده از نفت وابسته هستند.
نفت امروز ۳۰ درصد از تركيب انرژي جهاني را تشكيل مي‌دهد، بنابراين وقتي در مورد انتشار خالص صفر صحبت مي‌كنيم يا آژانس بين‌المللي انرژي سناريويي مانند سناريوي انتشار خالص صفر را پيش مي‌برد، اين سناريو بايد بر اساس امكان‌پذيري و قابليت اجراي اقتصادي و نه بر اساس ايدئولوژي باشد. بايد بر اساس استفاده عملي و نه بر اساس آرزوهاي دور از واقعيت تدوين شود. به همين دليل است كه در اوپك هميشه در برابر آن مقاومت كرده‌ايم. ما با آژانس بين‌المللي انرژي مشكلي نداريم، اما معتقديم پيش‌بيني‌هاي سناريوي انتشار خالص صفر بسيار خطرناك است، زيرا متاسفانه سبب شده بسياري از دولت‌ها گمراه شوند و سياست‌هايي را اجرا كنند كه براي مصرف‌كنندگان آنها بسيار گران‌تر تمام شده است. وقتي مصرف‌كنندگان احساس كنند هر ماه هزينه بيشتري براي برق پرداخت مي‌كنند، مقاومت خواهند كرد و اين چيزي است كه ما شاهد آن بوده‌ايم.
ما مقاله‌هاي متعددي از شما در وب‌سايت اوپك ديده‌ايم كه هدف‌شان روشن‌سازي وضعيت بازار نفت و انرژي است. چرا اين اقدام مهم را انجام داده‌ايد؟
از چند سال پيش تاكنون اتهام‌هاي زيادي متوجه صنعت نفت، اوپك و البته توليدكنندگان نفت شده است. باز هم تاكيد مي‌كنم كه اين موضوع بخشي از ايدئولوژي ضدسوخت‌هاي فسيلي است كه در واقع نبايد وجود داشته باشد، زيرا اگر به پرسش قبلي شما در مورد انتشار گازهاي گلخانه‌اي و كاهش آن بازگرديم، اين موضوع هسته اصلي تغييرات اقليمي و كنوانسيون‌هاي مرتبط با آن ازجمله توافقنامه پاريس در سال ۲۰۱۵ است. توافقنامه پاريس نمي‌گويد كه ما بايد مصرف نفت را كاهش دهيم. در واقع، اين توافقنامه به زيبايي طراحي شده است تا از كشورهاي نفتي، كشورهاي صادركننده نفت يا صادركنندگان سوخت‌هاي فسيلي محافظت كند؛ كشورهايي كه اقتصادشان به نفت وابسته است، بنابراين هدف ما در دبيرخانه اوپك اين است كه مردم در سراسر جهان درك بهتري از اهداف واقعي توافقنامه پاريس داشته باشند، نه اهدافي كه اخيرا شاهد تحقق آنها بوده‌ايم.
به نظر مي‌رسد امروزه اين نشست‌ها به نشست عمومي تبديل شده‌اند، اما نشست‌هاي كوچك‌تري وجود دارد كه در آن تصميم‌هايي عليه نفت و توليدكنندگان نفت گرفته مي‌شود كه نه هدف و نه بطن توافقنامه پاريس را شامل نمي‌شود. اين توافقنامه به‌وضوح از اقتصاد كشورهايي كه به‌شدت به سوخت‌هاي فسيلي وابسته هستند، محافظت مي‌كند و اين يك توافقنامه بسيار دقيق و برد - برد براي همه طرف‌ها بوده است، بنابراين ما بايد اطمينان يابيم كه هنگام مقابله با تغييرات اقليمي و كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي، از هدف اصلي توافقنامه پاريس و كنوانسيون تغييرات اقليمي منحرف نشويم و به سمت ضد نفت شدن حركت نكنيم.
مقاله‌هاي من نيز بر اين موضوعات تاكيد دارند. با انتشار اين مقاله‌ها در روزنامه‌ها به زبان‌هاي مختلف، ازجمله فارسي، چيني، ژاپني، فرانسوي، اسپانيايي و بسياري زبان‌هاي ديگر به دنبال روشن كردن اين موضوع هستيم. از اين فرصت استفاده مي‌كنم تا از شانا (شبكه اطلاع‌رساني نفت و انرژي) براي ترجمه و انتشار مقالاتم به زبان فارسي تشكر كنم. حتي كشورهايي كه توليدكننده نفت نيستند، مانند برخي كشورهاي امريكاي جنوبي، برخي از اين مقاله‌ها را به زبان اسپانيايي منتشر كرده‌اند. فكر مي‌كنم آخرين بار در پرو يا شيلي آنها را ديدم. اين موضوع نشان مي‌دهد پيام به مردم مي‌رسد، بنابراين بايد فعال‌تر، صريح‌تر و شفاف‌تر باشيم تا اهميت نفت را براي جهان روشن كنيم.