بنزين روي موج سفر
با نزديك شدن به نوروز، حال و هواي سفرهاي جاده‌اي گرم‌تر مي‌شود و جاده‌ها پر از ماشين‌هايي است كه دل به مسيرهاي طولاني سپرده‌اند. اما در پس اين شور و شوق تعطيلات، سايه‌اي از دغدغه‌ها بر سر صنعت سوخت كشور سنگيني مي‌كند. افزايش مصرف بنزين در ايام نوروز، كه سنتي ديرينه در سفرهاي ايرانيان است، مي‌تواند بحران ناترازي در عرضه و تقاضاي بنزين را تشديد كند بحراني كه هر ساله خود را نشان مي‌دهد، اما امسال ممكن است جدي‌تر از هميشه باشد.
گلناز پرتوي مهر|
با نزديك شدن به نوروز، حال و هواي سفرهاي جاده‌اي گرم‌تر مي‌شود و جاده‌ها پر از ماشين‌هايي است كه دل به مسيرهاي طولاني سپرده‌اند. اما در پس اين شور و شوق تعطيلات، سايه‌اي از دغدغه‌ها بر سر صنعت سوخت كشور سنگيني مي‌كند. افزايش مصرف بنزين در ايام نوروز، كه سنتي ديرينه در سفرهاي ايرانيان است، مي‌تواند بحران ناترازي در عرضه و تقاضاي بنزين را تشديد كند بحراني كه هر ساله خود را نشان مي‌دهد، اما امسال ممكن است جدي‌تر از هميشه باشد.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، تعطيلات نوروز هميشه با موج عظيم سفرهاي جاده‌اي همراه بوده است. بسياري از خانواده‌ها اين فرصت را غنيمت مي‌شمارند تا ديد و بازديدهاي خانوادگي، گشت‌وگذار در شهرهاي مختلف، و استفاده از تعطيلات را به نهايت برسانند. اما اين ميل به سفر، افزايش قابل توجه مصرف بنزين را به دنبال دارد. طبق آمار سال‌هاي گذشته، مصرف بنزين در هفته‌هاي منتهي به نوروز و طي ايام تعطيلات بين ۱۰ تا ۱۵ درصد افزايش مي‌يابد عددي كه در مقياس ملي، فشار زيادي بر سيستم عرضه سوخت وارد مي‌كند.
ناترازي در صنعت سوخت به معناي فاصله بين توليد و مصرف است. ايران، با وجود ظرفيت‌هاي بزرگ پالايشگاهي، همچنان بخشي از بنزين مورد نياز خود را وارد مي‌كند. اين در حالي است كه افزايش مصرف داخلي، به‌ويژه در بازه‌هاي پيك مانند نوروز، مي‌تواند اين وابستگي را تشديد كند. طبق گفته كارشناسان، اگر الگوي مصرف تغيير نكند و تقاضا كنترل نشود، كشور ممكن است با واردات سنگين‌تر و افزايش هزينه‌هاي تأمين سوخت مواجه شود. بسياري از خانواده‌ها مسافت‌هاي طولاني را با خودروي شخصي طي مي‌كنند، زيرا هنوز حمل‌ونقل عمومي بين‌شهري در بسياري از مسيرها محدود است يا كيفيت مطلوبي ندارد.
قيمت پايين بنزين نسبت به كشورهاي همسايه: قيمت يارانه‌اي بنزين در ايران، هزينه سفرهاي جاده‌اي را كاهش مي‌دهد و افراد را ترغيب مي‌كند كه به‌جاي استفاده از حمل‌ونقل عمومي، خودروي شخصي را انتخاب كنند.
با وجود تلاش‌ها براي توسعه سوخت‌هاي جايگزين، همچنان بسياري از مسيرهاي بين‌شهري به اندازه كافي مجهز به جايگاه‌هاي CNG يا شارژ خودروهاي برقي نيستند، و اين مساله وابستگي مردم به بنزين را بيشتر مي‌كند. افزايش مصرف بنزين بدون تعادل در توليد، دولت را مجبور مي‌كند كه به واردات روي بياورد آن هم در شرايطي كه قيمت جهاني نفت نوسان دارد و هزينه‌هاي ارزي كشور محدود است. اين ماجرا فقط اقتصادي نيست؛ افزايش مصرف بنزين، آلودگي هوا را تشديد مي‌كند و آسيب‌هاي زيست‌محيطي بيشتري به دنبال دارد. در شهرهاي بزرگ و پرتردد، اين مساله مي‌تواند به بحران‌هاي بهداشتي منجر شود. براي كنترل ناترازي سوخت در تعطيلات نوروز، لازم است كه دولت و مردم همزمان وارد عمل شوند. راهكارهاي كوتاه‌مدت و بلندمدت مختلفي وجود دارد كه مي‌تواند كمك كند تا فشار كمتري به سيستم سوخت كشور وارد شود: با تبليغات و آگاهي‌بخشي، مردم مي‌توانند ترغيب شوند كه به‌جاي سفرهاي طولاني، مقاصد نزديك‌تر را انتخاب كنند. اين رويكرد نه‌تنها مصرف بنزين را كاهش مي‌دهد، بلكه از ترافيك سنگين در جاده‌ها هم كم مي‌كند. گسترش حمل‌ونقل ريلي و بين‌شهري، همراه با ارايه تخفيف‌هاي ويژه نوروزي، مي‌تواند مردم را به استفاده از گزينه‌هاي جايگزين ترغيب كند.
يكي از پيشنهادهاي كارشناسان، تعيين قيمت‌هاي شناور براي بنزين در ايام پرتردد است. اين سياست مي‌تواند به عنوان يك ابزار تنظيمي عمل كند و مصرف مازاد را كاهش دهد. بسياري از خودروهاي داخلي امكان دوگانه‌سوز شدن دارند، اما نبود جايگاه‌هاي كافي و جذابيت كم CNG در برابر بنزين ارزان، مانع بزرگي براي تغيير الگوي مصرف است. با سرمايه‌گذاري سريع‌تر و ارايه تسهيلات براي گازسوز كردن خودروها، مي‌توان بخشي از بار مصرف بنزين را كاهش داد.
اختلاف قيمت بنزين در ايران و كشورهاي همسايه، هميشه انگيزه‌اي براي قاچاق بوده است. تشديد كنترل‌ها در مرزها و اصلاح نظام سهميه‌بندي مي‌تواند جلوي هدررفت بخشي از سوخت كشور را بگيرد. نوروز ۱۴۰۴ مي‌تواند براي صنعت سوخت ايران، يك آزمون مهم باشد. اگر بتوانيم از راهكارهاي هوشمندانه براي كنترل مصرف استفاده كنيم، اين تجربه مي‌تواند الگوي موفقي براي مديريت مصرف در ساير بازه‌هاي پيك سالانه مانند تابستان يا تعطيلات مناسبتي باشد. اما اگر بي‌برنامه وارد نوروز شويم، احتمالاً بايد براي واردات گسترده‌تر، فشار به بودجه عمومي، و تشديد مشكلات زيست‌محيطي آماده باشيم.
به گفته كارشناسان در نهايت، نوروز فصل شادي و دورهمي است؛ اما اين شادي نبايد به قيمت بحران سوخت و فشار مضاعف بر منابع ملي تمام شود. با اندكي آگاهي، همراهي مردم، و سياست‌گذاري هوشمندانه، مي‌توان اين تعادل را برقرار كرد و هم تعطيلاتي خاطره‌انگيز داشت و هم آينده‌اي پايدارتر براي نسل‌هاي بعد ساخت. حالا انتخاب با ماست، آيا مي‌توانيم مسوولانه‌تر سفر كنيم؟