طلا كفه واردات را سنگين‌تر كرد
بررسي آمار نشان مي‌دهد تجارت خارجي ايران همچنان در مسير ناترازي حركت مي‌كند. اگرچه شكاف صادرات و واردات نسبت به گذشته كمتر شده، اما كسري تجاري پابرجاست. بنابر آمارها تجارت خارجي در ۱۱ ماهه سال جاري با ۱۱.۲ درصد افزايش به رقم ۱۱۷ ميليارد دلار رسيد.
بررسي آمار نشان مي‌دهد تجارت خارجي ايران همچنان در مسير ناترازي حركت مي‌كند. اگرچه شكاف صادرات و واردات نسبت به گذشته كمتر شده، اما كسري تجاري پابرجاست. بنابر آمارها تجارت خارجي در ۱۱ ماهه سال جاري با ۱۱.۲ درصد افزايش به رقم ۱۱۷ ميليارد دلار رسيد. در اين مدت كشور ۵۳ ميليارد و ۳۷۶ ميليون دلار به صادرات غير نفتي و ۶۳ ميليارد و ۶۰۶ ميليون دلار به واردات اختصاص داشته است كه اين ميزان نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتيب ۱۹ درصد و ۵.۶ درصد افزايش داشته است. طلا به ارزش ۷.۳ ميليارد دلار همچنان صدرنشين واردات است. در همين راستا، جديدترين گزارش از عملكرد تجاري مناطق آزاد كشور نيز نشان مي‌دهد از ابتداي امسال تا پايان بهمن‌ماه، ميزان صادرات در اين مناطق در حال رشد و تراز تجاري همچنان مثبت است. در اين مدت، برخي مناطق مانند ماكو، قشم، كيش و ارس توانسته‌اند با ثبت تراز تجاري مثبت، جايگاه خود را در صادرات تقويت كنند، اما تراز تجاري ۳ منطقه آزاد چابهار، اروند و انزلي منفي بوده است.
واردات از صادارت سبقت گرفت
رييس كل گمرك ايران جزييات تجارت خارجي غيرنفتي كشور در ۱۱ ماهه سال جاري را تشريح كرد. بنابر آمار اعلامي فرود عسگري، از ابتداي سال تا پايان بهمن، صادرات غيرنفتي كشور به ۵۳ ميليارد و ۳۷۶ ميليون دلار رسيده، درحالي كه واردات رقم ۶۳ ميليارد و ۶۰۶ ميليون دلار را ثبت كرده است. اين يعني اقتصاد ايران با كسري تجاري ۱۰ ميليارد و ۲۳۰ ميليون دلاري مواجه است. هرچند اين ميزان نسبت به كسري ۱۵ ميليارد دلاري سال گذشته كاهش يافته، اما همچنان عدم توازن در تجارت خارجي به چشم مي‌خورد. در مجموع، تجارت خارجي غيرنفتي ايران در اين بازه با ۱۱.۲ درصد رشد به ۱۱۷ ميليارد دلار رسيده است. در اين مدت، ۱۴۱ ميليون تن كالا صادر و ۳۵ ميليون تن كالا وارد كشور شده است. از نظر وزني، صادرات با ۱۲.۶ درصد افزايش همراه بوده، در حالي كه واردات ۲.۶ درصد كاهش داشته است.
كالاهاي صادراتي كدامند؟
در ميان كالاهاي صادراتي، محصولات پتروشيمي همچنان نقش كليدي دارند. در ۱۱ ماهه امسال، ۵۸.۵ ميليون تن محصولات پتروشيمي به ارزش ۲۳.۵ ميليارد دلار صادر شده كه از نظر وزني ۲۹ درصد و از لحاظ ارزش ۳۱.۳ درصد رشد داشته است. گاز طبيعي با ۶.۶ ميليارد دلار، پروپان مايع‌شده با ۳.۳ ميليارد دلار و متانول با ۲.۱ ميليارد دلار سه كالاي عمده صادراتي ايران هستند.
چين با ۱۳.۸ ميليارد دلار و عراق با ۱۱.۲ ميليارد دلار همچنان بزرگ‌ترين مقاصد صادراتي ايران هستند. پس از آنها، امارات متحده عربي با ۶.۶ ميليارد دلار، تركيه با ۶.۴ ميليارد دلار، افغانستان با ۲.۲ ميليارد دلار، پاكستان با ۲.۲ ميليارد دلار و هند با ۱.۸ ميليارد دلار در فهرست اصلي خريداران كالاهاي ايراني قرار دارند. مجموعا اين ۷ كشور، ۸۲ درصد از وزن و ۸۳ درصد از ارزش صادرات غيرنفتي كشور را به خود اختصاص داده‌اند.
طلا و موبايل همچنان صدرنشين واردات!
در سبد وارداتي كشور، طلا به اشكال خام با ۷.۳ ميليارد دلار، ذرت دامي با ۲.۷ ميليارد دلار و تلفن همراه با ۲.۱ ميليارد دلار، سه قلم اصلي كالاهاي وارداتي كشور بوده‌اند. همچنين ميانگين ارزش هر تن كالاي وارداتي نسبت به سال گذشته ۸.۴ درصد افزايش داشته و به ۱۸۱۴ دلار رسيده است.
اين در حالي است كه امارات متحده عربي با ۱۹.۱ ميليارد دلار و چين با ۱۶.۶ ميليارد دلار همچنان در صدر تأمين‌كنندگان كالاهاي وارداتي ايران قرار دارند. پس از آنها، تركيه با ۱۱.۱ ميليارد دلار، آلمان با ۲.۱ ميليارد دلار، هند با ۱.۴ ميليارد دلار، روسيه با ۱.۲ ميليارد دلار و هنگ‌كنگ با ۱.۲ ميليارد دلار، مهم‌ترين شركاي تجاري وارداتي كشور به شمار مي‌آيند.
تحليل آمارها نشان مي‌دهد، هرچند ميزان كسري تراز تجاري نسبت به سال گذشته كاهش يافته، اما تداوم اين وضعيت، نشان‌دهنده عدم تعادل در سياست‌هاي تجاري است. براي خروج از اين چرخه، افزايش توليد صادرات‌محور، بهبود زيرساخت‌هاي تجاري و تسهيل در دسترسي به بازارهاي بين‌المللي، راهكار‌هايي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد.
ثبت تراز تجاري مثبت در مناطق آزاد
در همين راستا و بر اساس دستور دبير شوراي عالي مناطق آزاد مبني اعلام گزارش واردات و صادرات و در راستاي شفافيت عملكرد، جديدترين گزارش از عملكرد تجاري مناطق آزاد كشور منتشر شد. براساس گزارش‌هاي اعلام شده، در 11 ماهه نخست سال جاري، ميزان صادرات مناطق رشد داشته است. در اين مدت، علاوه بر افزايش صادرات، روند واردات نيز تحت تأثير سياست‌هاي تجاري و اقتصادي قرار گرفته است.
بر اساس اين گزارش، جمع صادرات مناطق آزاد بيش از 1085 ميليون دلار و جمع واردات (بدون احتساب ماشين‌آلات) 1061 ميليون دلار و تراز تجاري مناطق آزاد با 24 همچنان مثبت است. برخي از مناطق توانسته‌اند سهم بيشتري از بازارهاي بين‌المللي را به دست آورند.
بر اساس گزارش اعلامي در سايت مناطق منطقه آزاد ماكو از ابتداي سال 1403 تا پايان بهمن‌ماه با قريب به 169 ميليون دلار صادرات و نزديك به 37 ميليون دلار واردات و تراز تجاري مثبت 132 ميليون دلار بالاترين تراز تجاري را داشته است.
همچنين منطقه آزاد قشم با ميزان 257 ميليون دلار صادرات و 143 ميليون دلار واردات و تراز 113 ميليون دلار همچنان روند مثبت تراز تجاري را دارد. منطقه آزاد كيش نيز با 224 ميليون دلار صادرات و 119 ميليون دلار واردات و تراز تجاري بيش از 104 ميليون دلار همچنان داراي تراز تجاري مثبت است. منطقه آزاد ارس با 180 ميليون دلار صادرات و 151 ميليون دلار واردات و تراز تجاري 28 ميليون دلار روند مثبت و رو به‌رشدي را دارد. بر اساس گزارش‌هاي اعلام شده، منطقه آزاد چابهار با بيش از 5 ميليون دلار صادرات و 174 ميليون دلار واردات، منطقه آزاد اروند 225 ميليون دلار صادرات و 318 ميليون دلار واردات و انزلي 25 ميليون دلار صادرات و 117 ميليون دلار واردات طي 11 ماهه گذشته داشته‌اند. مناطق آزاد چابهار، اروند و انزلي به ترتيب با تراز تجاري 168 و 93 و 91 ميلون دلار تراز تجاري منفي دارند. گفتني است در اين گزارش ميزان واردات مناطق شامل مواد اوليه، مسافري، مصرفي و خودرو است و ماشين‌آلات در ميزان واردات لحاظ نشده. بسياري از كارشناسان معتقدند كه بهبود زيرساخت‌ها و اعمال سياست‌هاي حمايتي و تغيير الگوي حكمراني مي‌تواند در افزايش صادرات از اين مناطق نقش‌آفريني كند.