هوش مصنوعي مولد: گامي به سوي تغييرات بزرگ در دنياي كسب‌وكار

تحول هوش مصنوعي از محيط‌هاي تخصصي آكادميك به دنياي زندگي روزمره و صنايع مختلف، روندي پيچيده و پر از چالش‌ها و فرصت‌هاست. در همايش «انسان، تجارت و هوش مصنوعي»، متخصصان و فعالان اين حوزه به تبيين اين تحولات و تأثيرات گسترده هوش مصنوعي در صنايع مختلف، به‌ويژه صنعت ساختمان، پرداخته و از چشم‌اندازهاي آينده اين فناوري در بهبود فرآيندهاي تجاري و رفع چالش‌ها سخن گفتند.

همايش انسان، تجارت و هوش مصنوعي از سلسله همايش‌هاي لبه تكنولوژي توسط مركز نوآوري و تحول ديجيتال اتاق بازرگاني تهران با هدف بررسی دغدغه‌ها و فرصت‌هاى سازمان‌ها در مواجهه با هوش مصنوعی و ارايه آموزش‌هاى كاربردى در اين زمينه برگزار مي‌شود. به گزارش پيوست، زينب برزگر، تحصيلكرده هوش مصنوعي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي ايران و مدير مجموعه سرمايه‌گذاري همراه فاند، با اشاره به سابقه فعاليت خود در حوزه هوش مصنوعي، از اهميت اين فناوري در صنعت و زندگي روزمره سخن گفت.

او به نقطه عطف سال ۲۰۲۰ را در توسعه هوش مصنوعي اشاره كرد و توضيح داد: تا پيش از آن، اين فناوري عمدتاً در محيط‌هاي آكادميك و تخصصي مورد استفاده قرار مي‌گرفت، اما پس از ۲۰۲۰، هوش مصنوعي به بخشي جدايي‌ناپذير از زندگي روزمره تبديل شد. مردم اكنون به جاي جست‌وجو در گوگل، مستقيماً از ابزارهاي هوش مصنوعي براي يافتن پاسخ استفاده مي‌كنند. او در ادامه هوش مصنوعي را به دو دسته Narrow AI (هوش مصنوعي محدود) و General AI (هوش مصنوعي عمومي) تقسيم كرد. ابزارهاي امروزي مانند تشخيص چهره، پردازش زبان طبيعي و سيستم‌هاي تصميم‌گيري در دسته Narrow AI قرار مي‌گيرند، در حالي كه General AI هدفي است كه هنوز با آن فاصله زيادي داريم.

به گفته او، نمونه‌هايي مانند ربات سوفيا، كه شهروند عربستان سعودي است و قابليت نمايش احساسات دارد، نشان‌دهنده تلاش‌ها در مسير توسعه هوش مصنوعي عمومي هستند. برزگر گفت: امروزه ديگر تنها بحث توليد ايده‌هاي هوش مصنوعي توسط انسان مطرح نيست، بلكه موضوع اين است كه هوش مصنوعي چه چيزي مي‌تواند توليد كند. يعني هوش مصنوعي مولد چگونه مي‌تواند عمل كند. به گفته او، يكي از مهم‌ترين تحولات سال ۲۰۲۰، معرفي مدل GPT-3 با ۱۷۵ ميليارد پارامتر توسط OpenAI بود كه پايه‌گذار توسعه مدل‌هايي مانند DALL·E شد، مدلي كه مي‌تواند توصيفات متني را به تصوير تبديل كند. اين مدل‌ها بر پايه پردازش زبان طبيعي طراحي شده‌اند، به‌گونه‌اي كه مي‌توانند محتواي متني را خلاصه، گسترش و حتي با درك احساسات توليد كنند. او به نقش مدل‌هاي زباني بزرگ (LLMs) در پردازش داده‌ها و تحليل اطلاعات اشاره كرد و گفت كه اين مدل‌ها مانند ذهن انسان، با دريافت ورودي‌هاي متني، پاسخ‌هاي مرتبط را توليد مي‌كنند. همين قابليت باعث شده كه در صنعت، تجارت و بازاريابي ديجيتال مورد توجه قرار بگيرند. اين مدل‌ها قادرند فرآيندهاي پيچيده مانند تحليل رفتار مشتريان، توليد محتوا و حتي پيش‌بيني تغييرات بازار را به صورت خودكار انجام دهند. به عنوان مثال، در بازاريابي ديجيتال، ايميل‌هاي تبليغاتي با توجه به ترجيحات مشتريان سفارشي‌سازي مي‌شوند و محتواهاي بهينه‌تري توليد مي‌شود.

برزگر تأكيد كرد: استفاده از هوش مصنوعي در كسب‌وكارها مي‌تواند هزينه‌ها را كاهش داده و بهره‌وري را افزايش دهد. به عنوان مثال، مدل‌هاي هوش مصنوعي مي‌توانند محتواي متني، تصويري و ويديويي را به‌صورت خودكار توليد كنند و نيازي به تيم‌هاي بزرگ توليد محتوا را از بين ببرند. همچنين، فرآيندهاي تكراري مانند پاسخ‌گويي به مشتريان، تحليل داده‌ها و توليد گزارش‌ها را خودكارسازي كرده و هزينه‌هاي عملياتي را كاهش مي‌دهند. در كنار اين مزايا، تحليل داده‌ها و شخصي‌سازي تجربه مشتريان، تصميم‌گيري‌هاي استراتژيك را بهبود مي‌بخشد.

چالش‌هاي هوش مصنوعي از خطر  اطلاعات جعلي تا كاهش خلاقيت انساني

با اين حال، برزگر به چالش‌هاي هوش مصنوعي نيز اشاره كرد. او گفت: خطر اطلاعات جعلي (Deepfake و Fake News)، كاهش خلاقيت انساني به دليل وابستگي بيش از حد به پاسخ‌هاي آماده و همچنين سوگيري داده‌ها را از جمله نگراني‌هاي اين حوزه است. به گفته او، اگر مدل‌هاي هوش مصنوعي بر اساس داده‌هاي جانبدارانه آموزش ببينند، ممكن است تصميم‌گيري‌هاي نادرستي داشته باشند و اين مي‌تواند مشكلاتي در عدالت و شفافيت ايجاد كند. البته تنها مفاهيم سوگيرانه مربوط به فرهنگ، نژاد و عقيده و ساير موارد سبب باياس مدل‌هاي هوش مصنوعي نمي‌شود؛ بلكه خاص و محدود بودن داده‌هاي آموزش داده شده هم اين چالش را ايجاد مي‌كند. همچنين كيارش عباس‌زاده، در مورد وضعيت فعلي صنعت ساختمان و چالش‌هاي آن گفت: ما با مشكلات زيادي روبرو هستيم. ساخت‌وساز به روال قديمي ادامه دارد، اما هنوز به نتايج مطلوب نرسيده‌ايم و ممكن است به راهكارهاي جديد نياز داشته باشيم. فعالان اين صنعت بايد به دنبال كشف روش‌هاي نوين و بهره‌برداري از تجربيات جهاني باشند. همانطور كه در ساير نقاط دنيا از راه‌حل‌هاي جديد استفاده مي‌شود، ما هم بايد از اين تجربيات بهره بگيريم و راهكارهايي براي حل مشكلات خود پيدا كنيم. يكي از سوالات اساسي اين است كه چگونه مي‌توانيم از هوش مصنوعي استفاده كنيم؟ آيا مي‌توانيم به بازارهاي اطراف ايران وارد شويم و از سازه‌هاي ماژولار يا ساختمان‌هاي هوشمند بهره‌برداري كنيم؟ او همچنين به رشد سريع هوش مصنوعي و تأثير آن بر صنعت اشاره كرد و گفت: اين روزها موج نوآوري‌هاي مرتبط با هوش مصنوعي به‌شدت در حال رشد است.

پيش‌بيني مي‌شود كه بازارهاي مرتبط با اين تكنولوژي‌ها تا سال ۲۰۳۰ به ۲۱۰ تريليون دلار برسند، در حالي كه اين بازارها در سال ۲۰۲۰ تنها ۱۴ تريليون دلار ارزش داشتند. اين رشد سريع، نشان‌دهنده اهميت روزافزون هوش مصنوعي است كه آينده‌اي را رقم مي‌زند كه در آن اين تكنولوژي نقشي اساسي خواهد داشت. البته نگراني‌هايي هم وجود دارد، از جمله تهديداتي كه هوش مصنوعي براي بشر مي‌تواند به همراه داشته باشد. كيارش عباس‌زاده سپس به كاربردهاي عملي هوش مصنوعي در صنعت ساختمان اشاره كرد و توضيح داد: هوش مصنوعي در حال حاضر كاربردهاي زيادي در صنعت ساختمان دارد. مي‌توان از آن براي تحليل داده‌هاي بازار، پيش‌بيني تقاضا و عرضه، و مديريت بهتر ساختمان‌ها استفاده كرد. شركت‌ها در سيليكون ولي، سانفرانسيسكو و هند از اين تكنولوژي‌ها بهره مي‌برند و در ايران نيز تكنولوژي‌هايي وجود دارند كه مي‌توانند فرآيندهاي ساخت‌وساز را بهبود بخشند.

عباس‌زاده در ادامه تأكيد كرد: اگر بخواهيم در دنياي امروز رقابت كنيم و سودآوري داشته باشيم، بايد از هوش مصنوعي بهره‌برداري كنيم. تحقيقات نشان داده است كه استفاده از اين تكنولوژي مي‌تواند سودآوري را تا ۷۱ درصد افزايش دهد. پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهند كه سهم هوش مصنوعي در بازار جهاني در سال‌هاي آينده به‌طور قابل توجهي افزايش خواهد يافت. كيارش عباس‌زاده در مورد استفاده از تكنولوژي‌هاي نوين مانند واقعيت افزوده (AR)، واقعيت مجازي (VR) و بلاك‌چين در صنعت ساختمان گفت: هوش مصنوعي و اين فناوري‌هاي مذكور به‌طور گسترده‌اي در حال تغيير چشم‌انداز صنعت ساختمان هستند. اين تكنولوژي‌ها نه تنها در طراحي و ساخت بلكه در مديريت پروژه‌ها و بهينه‌سازي عمليات نيز مفيد هستند. به ويژه در حوزه بلاك‌چين، كاربردهايي همچون قراردادهاي هوشمند و مديريت زنجيره تأمين مي‌توانند مشكلاتي مانند رديابي مصالح و كنترل تقلبات را حل كنند.

او در ادامه اضافه كرد: در آينده، استفاده از ساختمان‌هاي هوشمند گسترش خواهد يافت. اين ساختمان‌ها مي‌توانند پلان‌ها را به‌طور خودكار تبديل كنند و فرآيندهاي پيچيده طراحي را ساده‌تر نمايند. اين تكنولوژي‌ها مي‌توانند زمان طراحي را كاهش دهند و به جاي استفاده از روش‌هاي سنتي كه زمان‌بر هستند، هوش مصنوعي اين زمان را به نصف كاهش مي‌دهد. همچنين، هوش مصنوعي مي‌تواند از تقلب‌ها جلوگيري كند و به سازندگان كمك كند تا از منابع به‌طور بهينه استفاده كنند. تخمين‌ها نشان مي‌دهند كه هوش مصنوعي مي‌تواند حدود ۵۰ ميليارد دلار از تقلب‌ها را كاهش دهد.

تاثير تكنولوژي و چالش‌هاي آن در دنياي امروز

حامد قديري، پژوهشگر فلسفه و استاد دانشگاه، در مورد تاثير تكنولوژي و چالش‌هاي آن در دنياي امروز و فلسفه وجودي اينگونه توضيح داد: ما در دنياي شگفت‌انگيزي زندگي مي‌كنيم كه تكنولوژي در حال پيشرفت است. به عنوان مثال، به جاي اينكه تنها به يك ايده فكر كنيم، هوش مصنوعي مي‌تواند به سرعت ذهن ما را اسكن كند و بهترين پارتنرها را براي ما پيدا كند. حتي ممكن است هوش مصنوعي قادر به شبيه‌سازي روابط انساني به‌طور كامل باشد تا جايي كه بتواند همسري را براي شما پيدا كند كه تمام خصوصيات شما را داشته باشد. او همچنين درمورد تاثيرات رواني و عاطفي استفاده از اين تكنولوژي‌ها گفت: در حالي كه اين امكانات مي‌توانند بركات زيادي به همراه داشته باشند، ممكن است فشارهاي عاطفي و رواني را كاهش دهند، اما آيا اين رنج‌هاي طبيعي كه انسان‌ها تجربه مي‌كنند، براي تكامل رواني ضروري نيستند. برخي رنج‌ها به انسان كمك مي‌كنند تا رشد كند و اگر اين تجربيات حذف شوند، ممكن است تكامل رواني انسان مختل شود.

حامد قديري به اين نكته نيز اشاره كرد: تكنولوژي مي‌تواند دسترسي به اطلاعات را آسان كند و حتي در آينده با گجت‌هايي كه اطلاعات را به‌طور فوري و از طريق افكار شخصي در دسترس قرار مي‌دهند، انسان‌ها قادر خواهند بود كه اطلاعات دقيقي در مورد هر موضوعي پيدا كنند. او گفت: تصور كنيد كه با فكر كردن به يك موضوع، اطلاعات دقيق و جزئي در مورد آن از طريق يك سيستم هوش مصنوعي در اختيارتان قرار مي‌گيرد. اين روند به‌طور قابل توجهي از ميزان تلاش انساني مي‌كاهد و دسترسي به اطلاعات را تسهيل مي‌كند.

او در ادامه اضافه كرد تفاوت‌هايي بين شناخت ذهن و مغز وجود دارد و مهم است كه اين تفاوت‌ها را درك كنيم. تكنولوژي مي‌تواند روابط پيچيده‌اي را شبيه‌سازي كند، مثل وقتي كه يك موتور خودرو بر اساس تغييرات خاصي عمل مي‌كند. به‌طور مشابه، اگر سيستم‌ها قادر به پيش‌بيني اتفاقات آينده باشند، مي‌توانند براي ما مفيد باشند. حامد قديري همچنين درباره خطرات و بحران‌هايي كه ممكن است در اثر استفاده بيش از حد از هوش مصنوعي در دنياي آينده به وجود‌ايد، گفت: شهر هوش مصنوعي ممكن است به ظاهر به‌طور مثبت عمل كند، اما بحران‌هايي كه در آن پديد مي‌آيد را نمي‌توان ناديده گرفت. بايد توجه كنيم كه اين تحول يك ضرورت تاريخي است، و مانند هر بحران ديگري، بايد آماده رويارويي با آن باشيم.