آيا ذخاير آب پايدار ناجي پايتخت مي‌شوند؟
تهران، شهري پرجنب‌وجوش كه روزها در ترافيك و شب‌ها زير نورهاي بي‌پايان نفس مي‌كشد، با چالشي نامرئي اما حياتي دست‌وپنجه نرم مي‌كند؛ آب. در حالي كه سدهاي اطراف اين كلانشهر بزرگ با كاهش منابع آبي روبه‌رو هستند، پرسشي مهم ذهن شهروندان را مشغول كرده است، آيا تهران به سمت بحران آب پيش مي‌رود يا هنوز اميدي براي مديريت منابع و دستيابي به ذخاير پايدار وجود دارد؟
گلناز پرتوي مهر|
تهران، شهري پرجنب‌وجوش كه روزها در ترافيك و شب‌ها زير نورهاي بي‌پايان نفس مي‌كشد، با چالشي نامرئي اما حياتي دست‌وپنجه نرم مي‌كند؛ آب. در حالي كه سدهاي اطراف اين كلانشهر بزرگ با كاهش منابع آبي روبه‌رو هستند، پرسشي مهم ذهن شهروندان را مشغول كرده است، آيا تهران به سمت بحران آب پيش مي‌رود يا هنوز اميدي براي مديريت منابع و دستيابي به ذخاير پايدار وجود دارد؟
به گزارش خبرنگار «تعادل»، آب تهران عمدتا از سه منبع اصلي تامين مي‌شود، سدهاي اطراف شهر (مانند سدهاي لار، طالقان و ماملو)، آب‌هاي زيرزميني و بارش‌هاي فصلي. اما در سال‌هاي اخير تغييرات اقليمي، كاهش بارندگي و افزايش جمعيت، اين منابع را تحت فشار قرار داده است. طبق گزارش‌ها، حجم ذخاير آبي سدهاي تامين‌كننده تهران به‌شدت كاهش يافته و سطح آب‌هاي زيرزميني نيز هر سال پايين‌تر مي‌رود. تهران مانند بسياري از نقاط ديگر ايران با كاهش چشمگير بارندگي روبه‌رو است. بارش‌هاي نامنظم و گاه سيلابي نمي‌توانند كمبود آب ناشي از خشكسالي‌هاي طولاني را جبران كنند. مصرف سرانه آب در تهران بسيار بالاتر از استانداردهاي جهاني است. از آبياري باغچه‌ها با شلنگ‌هاي پرقدرت تا استفاده بي‌رويه در خانه‌ها و صنايع، همه اينها فشار زيادي بر منابع موجود وارد مي‌كند.
استفاده مداوم از چاه‌هاي آب براي جبران كمبودهاي سطحي باعث شده سطح سفره‌هاي زيرزميني كاهش يابد. اين افت سطح آب زيرزميني، علاوه بر تشديد كمبود آب، باعث نشست زمين و آسيب به زيرساخت‌هاي شهري مي‌شود. تهران شهري پرجمعيت است كه هر ساله بزرگ‌تر مي‌شود. رشد شهرنشيني، افزايش ساخت‌وساز و گسترش صنايع، همگي نياز به منابع آب را افزايش مي‌دهند.
پاسخ به اين سوال چندان ساده نيست. از يك طرف، كاهش مداوم منابع آب و نبود برنامه‌ريزي جدي براي كنترل مصرف مي‌تواند تهران را در سال‌هاي آينده با كمبود شديد آب مواجه كند. از طرف ديگر، هنوز راه‌هايي براي نجات منابع آبي وجود دارد و با مديريت صحيح مي‌توان از بروز يك بحران جدي جلوگيري كرد. به گفته كارشناسان، تغيير فرهنگ مصرف آب از طريق آموزش و آگاه‌سازي شهروندان، از اولين و مهم‌ترين گام‌هاست. برنامه‌هاي رسانه‌اي، نصب تجهيزات كاهنده مصرف و تشويق مردم به صرفه‌جويي مي‌تواند تاثير بزرگي داشته باشد. نشتي و هدررفت آب در شبكه توزيع تهران يكي از مشكلات اساسي است. با نوسازي لوله‌ها و استفاده از فناوري‌هاي جديد براي شناسايي نشتي، مي‌توان جلوي هدررفت مقادير زيادي آب را گرفت. استفاده مجدد از آب خاكستري (مثل آب حاصل از شست‌وشو) براي آبياري فضاي سبز و صنايع، مي‌تواند بخشي از نيازهاي آبي شهر را بدون فشار بر منابع اصلي تامين كند. تكنولوژي‌هاي جديد، مانند شيرهاي هوشمند، سامانه‌هاي مانيتورينگ مصرف و هوش مصنوعي براي پيش‌بيني نيازهاي آبي مي‌توانند مديريت منابع آب را بهينه‌تر كنند. در فصل‌هاي پربارش مي‌توان با هدايت آب‌هاي سطحي به مناطق مناسب، سفره‌هاي زيرزميني را تغذيه كرد تا در زمان خشكسالي، منابع بيشتري در دسترس باشد. با وجود چالش‌هاي بزرگ، اگر اقدامات لازم به‌موقع انجام شود، تهران مي‌تواند از لبه بحران فاصله بگيرد. همت مسوولان براي اجراي سياست‌هاي پايدار، مشاركت شهروندان در كاهش مصرف و استفاده از دانش و فناوري‌هاي نوين، كليد نجات منابع آبي پايتخت است.
آب، شاهرگ حياتي تهران است. خالي شدن سدها و افت سفره‌هاي زيرزميني، زنگ خطري جدي است كه نبايد ناديده گرفته شود. اما اگر همه ما از شهروندان عادي گرفته تا مديران و سياستگذاران براي حفظ منابع آب تلاش كنيم، مي‌توانيم آينده‌اي پايدارتر براي تهران بسازيم. پس پاسخ نهايي به اين سوال كه «آيا تهراني‌ها بايد نگران باشند؟» اين است نگراني بجاست، اما با آگاهي و اقدام مي‌توان اين نگراني را به اميد تبديل كرد.