نيروگاه‌ها ۷۰ درصد سوخت را دود مي‌كنند
وزير نفت اخيراً در اظهاراتي هشدار داد كه نيروگاه‌هاي كشور با راندمان ۳۰ درصد، حدود ۷۰ درصد سوخت مصرفي خود را هدر مي‌دهند كه اين امر نه تنها به افزايش مصرف سوخت و هزينه‌هاي اقتصادي منجر مي‌شود، بلكه موجب تضعيف تراز انرژي كشور نيز شده است.
وزير نفت اخيراً در اظهاراتي هشدار داد كه نيروگاه‌هاي كشور با راندمان ۳۰ درصد، حدود ۷۰ درصد سوخت مصرفي خود را هدر مي‌دهند كه اين امر نه تنها به افزايش مصرف سوخت و هزينه‌هاي اقتصادي منجر مي‌شود، بلكه موجب تضعيف تراز انرژي كشور نيز شده است.
به گزارش ايسنا، در حالي كه كشور با چالش ناترازي انرژي دست‌وپنجه نرم مي‌كند، نيروگاه‌هاي فرسوده و كم‌بازده نقش مهمي در افزايش مصرف سوخت و اتلاف منابع دارند. كارشناسان معتقدند كه راندمان پايين نيروگاه‌ها، يكي از عوامل اصلي تشديد اين بحران است؛ موضوعي كه نه‌تنها بهره‌وري انرژي را كاهش مي‌دهد، بلكه هزينه‌هاي سنگيني را به اقتصاد كشور تحميل مي‌كند.
در حال حاضر بيش از ۳۵۰۰ مگاوات واحدهاي گازي قديمي كم ظرفيت و با راندمان حدود ۲۵ درصد و كمتر در كشور وجود دارد، اين واحدها كه عمدتاً فرسوده و كم‌بازده‌اند، در سال ۱۴۰۰ حدود ۴ ميليارد مترمكعب گاز و نيم ميليارد ليتر نفت‌گاز مصرف كردند. اين ميزان مصرف سوخت معادل هزينه خريد نيروگاه‌هاي جديد با راندمان دو برابر است.
طبق گزارش‌ها، مصرف بي‌رويه سوخت و راندمان پايين نيروگاه‌ها يكي از چالش‌هاي جدي در بخش توليد برق كشور است. براي مثال، در برخي از نيروگاه‌هاي فرسوده، راندمان به كمتر از ۱۸ درصد مي‌رسد كه به‌ويژه در فصل تابستان موجب افزايش مصرف و فشار به شبكه مي‌شود.
آمارها نشان مي‌دهند كه راندمان متوسط نيروگاه‌هاي حرارتي كشور در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۹ درصد بوده است، در حالي كه در كشورهاي پيشرفته اين ميزان به‌طور قابل‌توجهي بالاتر است. به‌ويژه، واحدهاي گازي كه بيش از ۳۰ سال عمر دارند، در حال حاضر بخش عمده‌اي از توليد برق كشور را تأمين مي‌كنند، اما به دليل عمر طولاني و فرسودگي، كارآيي آنها بسيار پايين است. اين در حالي است كه به‌گفته كارشناسان، با نوسازي و استفاده از فناوري‌هاي جديد، مانند نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي با راندمان بالاتر، مي‌توان به‌طور قابل‌توجهي مصرف سوخت را كاهش داد و از هدررفت منابع جلوگيري كرد.
تحقيقات نشان مي‌دهند كه در كشورهايي مانند امريكا، استفاده از گاز طبيعي براي توليد برق به حدود ۳۶ درصد مي‌رسد، در حالي كه در ايران اين ميزان حدود ۸۲ درصد است. با وجود منابع عظيم گاز در كشور، استفاده بهينه از اين منابع مستلزم به‌روزرساني و نوسازي نيروگاه‌هاي فرسوده است. اين اقدام مي‌تواند در كاهش هزينه‌هاي سوخت و بهبود راندمان شبكه برق موثر واقع شود.
آنطور كه محسن پاكنژاد - وزير نفت اعلام كرده، وزارت نفت در طول ۶ ماه اخير در زمينه افزايش توليد نفت گاز خام، افزايش توليد فراورده‌هاي نفتي، افزايش واردات نفت گاز، عملكرد خوبي داشت. نفت گازي كه ليتري ۶۰ سنت خريداري مي‌شود به نيروگاهي تحويل داده مي‌شود كه با راندمان ۳۰ درصد آن را تبديل به برق مي‌كند و ۷۰ درصدش مي‌شود دود هوا. ميزان سوخت مايع تحميلي به نيروگاه‌ها هم در اين رابطه حائز اهميت هست كه خب به درستي در طول ۶ ماه گذشته ركوردهايي در اين زمينه ثبت شده است. او تأكيد كرد كه اين مشكل، نتيجه كوتاه‌مدت نيست و ريشه در چند دهه گذشته دارد. يكي از مسائل كليدي در اين زمينه، عملكرد نيروگاه‌هاي كشور و راندمان پايين آنهاست كه تأثير مستقيمي بر تراز انرژي و ميزان مصرف سوخت دارد. بر اساس آمار منتشرشده، ميزان تحويل نفت‌گاز به نيروگاه‌ها در ماه‌هاي اخير روند افزايشي داشته است. در حالي كه مصوبات بالادستي مقدار ۵۰ ميليون ليتر در روز را تعيين كرده بودند، ميزان تحويل واقعي در آذرماه ۵۱ ميليون ليتر، در دي‌ماه ۵۴ ميليون ليتر و در بهمن‌ماه ۵۵ ميليون ليتر در روز گزارش شده است.
اين افزايش مصرف سوخت مايع، علاوه بر هزينه‌هاي سنگين اقتصادي، پيامدهاي زيست‌محيطي جدي نيز دارد. مصرف بالاي نفت كوره و گازوئيل در نيروگاه‌ها منجر به انتشار آلاينده‌هاي بيشتري در هوا شده و كيفيت محيط‌زيست را تحت تأثير قرار مي‌دهد.
رضا پديدار، رييس كميسيون توسعه پايدار، محيط زيست و استاندارد اتاق ايران، نيز با اشاره به اين موضوع بيان كرد: در مقايسه با متوسط بهره‌برداري از نيروگاه‌ها در دنيا، مي‌توان گفت نيروگاه‌هاي ما اكنون نصف اين راندمان را تجربه مي‌كنند. يعني اگر نيروگاهي در يك كشور توسعه‌يافته اروپايي، راندمان ۵۶ تا ۵۸ درصدي را ثبت مي‌كند، نيروگاه‌هاي موجود در ايران راندمان زير ۳۰ درصد دارند. همانطور كه مي‌بينيد اين يك فاجعه است! يعني همانقدر انرژي را مصرف مي‌كنند اما نصف آن بازدهي دارند. اين مساله نشان مي‌دهد كه بخش مهمي از انرژي كشور به دليل بازده پايين نيروگاه‌ها هدر مي‌رود. نايب‌رييس فدراسيون نفت ايران نيز تأكيد دارد كه يكي از اقدامات مهم براي كاهش ناترازي انرژي، افزايش راندمان نيروگاه‌هاي گازي و فسيلي است تا ميزان هدررفت انرژي به حداقل برسد.
يكي از راهكارهاي اساسي براي كاهش ناترازي انرژي، ارتقاي راندمان نيروگاه‌ها و استفاده از فناوري‌هاي نوين در اين بخش است. پديدار در اين رابطه پيشنهاد مي‌دهد كه نيروگاه‌هاي كشور بر اساس نوع، ظرفيت و فرآيند تبديل انرژي، طبقه‌بندي شوند و سياست‌گذاري براي افزايش راندمان آنها صورت گيرد.
او همچنين بر اهميت استفاده از انرژي‌هاي تجديدپذير و روش‌هاي نوين توليد برق تأكيد دارد: اكنون در ساير كشورها براي جلوگيري از تخريب محيط‌زيست، توليد برق از زباله رايج شده است، اما متأسفانه در ايران كمتر به اين موضوع پرداخته مي‌شود.
در شرايط فعلي، حل مساله ناترازي انرژي نيازمند يك برنامه جامع است كه علاوه بر بهينه‌سازي نيروگاه‌ها، شامل سياست‌گذاري‌هاي دقيق در زمينه مديريت مصرف نيز باشد. دولت و بخش خصوصي بايد با همكاري يكديگر، راهكارهايي را براي افزايش بهره‌وري در توليد و كاهش مصرف غيرضروري ارايه دهند تا از بروز مشكلات جدي‌تر در آينده جلوگيري شود.