جشني كه هر سال به فاجعه مي‌انجامد
متاسفانه جشن چهارشنبه سوري هر سال با اعلام آمار تعداد فوتي‌ها و افرادي كه تا آخر عمر دچار معلوليت شده‌اند و آنهايي كه مجبورند تمام روزهاي عيد را در بيمارستان بستري باشند باعث مي‌شود تا اين جشن به جاي شادي ارمغان آور ناراحتي و رنج باشد. سرپرست مركز مديريت شبكه وزارت بهداشت، با ابراز نگراني از افزايش آسيب‌هاي جاني و معلوليت‌هاي ناشي از حوادث شب چهارشنبه سوري، نسبت به خطرات استفاده از مواد محترقه هشدار داد.
متاسفانه جشن چهارشنبه سوري هر سال با اعلام آمار تعداد فوتي‌ها و افرادي كه تا آخر عمر دچار معلوليت شده‌اند و آنهايي كه مجبورند تمام روزهاي عيد را در بيمارستان بستري باشند باعث مي‌شود تا اين جشن به جاي شادي ارمغان آور ناراحتي و رنج باشد. سرپرست مركز مديريت شبكه وزارت بهداشت، با ابراز نگراني از افزايش آسيب‌هاي جاني و معلوليت‌هاي ناشي از حوادث شب چهارشنبه سوري، نسبت به خطرات استفاده از مواد محترقه هشدار داد. دكتر كوروش اعتماد با تأكيد بر لزوم رعايت اصول ايمني در مراسم چهارشنبه‌سوري، اظهار كرد: ايران سرزميني با آيين‌ها و سنت‌هاي ديرينه است كه بسياري از آنها ريشه‌اي عميق در تاريخ و فرهنگ اين سرزمين دارند و به همين دليل تا امروز گرامي داشته شده‌اند. جشن چهارشنبه‌سوري نيز از جمله اين آيين‌هاي كهن است كه همچنان مورد توجه مردم قرار دارد.
حركت از رسومات سنتي و ديرينه به سمت بازي‌هاي خطرناك
وي افزود: متأسفانه در سال‌هاي اخير، اين آيين سنتي و زيبا دستخوش تغييراتي شده و شكل ديگري به خود گرفته است، به‌گونه‌اي كه آتش‌بازي‌هاي خاطره‌انگيز و ايمن جاي خود را به بازي‌هاي خطرناك با مواد منفجره و محترقه داده‌اند. اعتماد بيان كرد: آتش زدن بوته‌هاي خشك و پريدن از روي آتش به تجمع جوانان در خيابان‌ها، آتش زدن فشفشه و منفجر كردن ترقه و پرتاب سيگارت تبديل شده است. مراسم چهارشنبه سوري در گذشته جشني يك روزه بوده است، اما بعضي از جوانان اكنون چندين هفته قبل از روز جشن، آتش‌بازي، ترقه‌بازي و استفاده از مواد منفجره را آغاز مي‌كنند، كه مي‌تواند خطرات متعددي را براي بسياري از هموطنان عزيزمان به دنبال داشته باشد. غالب اين مواد غيراستاندارد عمدتا به صورت غيرقانوني به كشور وارد يا توليد مي‌شوند. وي با اشاره به پيامدهاي خطرناك استفاده از مواد محترقه اظهار كرد: علاوه بر مصدوميت و فوت، اين مواد مي‌توانند منجر به معلوليت‌هاي ماندگار شوند. بر اساس گزارش‌ها، استان‌هاي شمالي و شمال‌غربي كشور بيشترين تعداد حوادث و مصدومان را به خود اختصاص داده‌اند.
افزايش آمار آسيب‌ديدگان در سال ۱۴۰۲
نسبت به سال ۱۴۰۱
وي افزود: طبق آخرين گزارش EOC سازمان اورژانس كشور، آمار آسيب‌ديدگان در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل افزايش چشمگيري داشته است. از ۱ تا ۲۳ اسفند ۱۴۰۱، تعداد ۴۳۶۸ نفر بر اثر برخورد يا استفاده از مواد محترقه دچار آسيب‌هايي از جراحت‌هاي سطحي تا قطع عضو و حتي فوت شدند، درحالي كه در مدت مشابه سال ۱۴۰۲، اين تعداد به ۶۱۶۵ نفر رسيد. اعتماد با بيان اينكه آمار جان‌باختگان و مصدومان شديد نيز حاكي از افزايش نگراني‌هاست، عنوان كرد: در سال ۱۴۰۱، ۱۹ نفر جان خود را از دست دادند و ۲۲۹ نفر دچار قطع عضو شدند. در سال ۱۴۰۲، اگرچه تعداد جان‌باختگان با ۱۷ مورد فوتي كاهش يافت، اما شمار افراد دچار قطع عضو به ۳۰۵ نفر افزايش پيدا كرد.
بيشترين آمار مصدوميت در زير ۱۸ ساله‌ها
سرپرست مركز مديريت شبكه وزارت بهداشت گفت: يكي از مهم‌ترين نكات نگران‌كننده اين است كه ۴۷ درصد از مصدومان مراسم چهارشنبه‌سوري را افراد زير ۱۸ سال تشكيل مي‌دهند؛ موضوعي كه لزوم فرهنگ‌سازي، آگاهي‌بخشي و نظارت بيشتر را بيش از پيش برجسته مي‌كند.
آسيب به چشم و سوختگي شايع‌ترين آسيب‌ها
وي با اشاره به آمار آسيب‌ديدگان، آسيب به چشم با ۱۹۵۰ مورد و انواع سوختگي‌ها با ۱۶۴۱ مورد را به عنوان شايع‌ترين صدمات ناشي از حوادث چهارشنبه‌سوري معرفي كرد و گفت: بيشترين تعداد مصدومان در استان‌هاي آذربايجان شرقي با ۸۸ نفر، تهران با ۸۲ نفر و آذربايجان غربي با ۳۲ نفر گزارش شده است. از سوي ديگر، بيشترين موارد فوتي متعلق به آذربايجان غربي با ۵ نفر، تهران و اصفهان هر كدام با ۳ نفر بوده است.
رهگذران، مصدوماني بي‌تقصير اما در خطر!
اعتماد خاطرنشان كرد: بررسي علت حوادث نيز نكات قابل‌تأملي را نشان مي‌دهد؛ ۲۷ درصد مصدومان رهگذراني بودند كه ناخواسته در معرض انفجار مواد محترقه قرار گرفتند، درحالي كه ۷۳ درصد ديگر از ميان توليدكنندگان و استفاده‌كنندگان اين مواد بوده‌اند. وي عنوان كرد: از نظر تفكيك جنسيتي، ۸۲ درصد از مصدومان مرد و ۱۸ درصد زن بوده‌اند؛ آماري كه نشان‌دهنده نقش غالب مردان در استفاده از مواد محترقه و افزايش خطر آسيب در ميان آنهاست. اعتماد با تأكيد بر خطرات جدي ناشي از مواد محترقه، انفجاري و آتش‌افروزي در چهارشنبه‌سوري، اظهار كرد: اين حوادث تهديدي جدي براي سلامت افراد، به‌ويژه كودكان و نوجوانان محسوب مي‌شود. وي هشدار داد كه هرگونه بي‌توجهي به نكات ايمني و سهل‌انگاري در برپايي اين مراسم مي‌تواند پيامدهاي جبران‌ناپذيري از جمله زيان‌هاي جاني و خسارات مالي سنگين به دنبال داشته باشد. وي با ابراز تأسف از تكرار حوادث تلخ چهارشنبه‌سوري، اظهار كرد: با وجود هشدارهاي سالانه درباره خطرات و آسيب‌هاي اين مراسم، متأسفانه هر سال در آستانه اين روز شاهد اخبار ناگوار ناشي از قطع عضو، نابينايي و سوختگي‌هاي شديد، به‌ويژه در ميان كودكان، هستيم.
نقش كليدي والدين در آموزش و آگاه‌سازي فرزندان
وي تأكيد كرد كه والدين نقش اساسي در پيشگيري از اين سوانح دارند. آنها مي‌توانند با آموختن و انتقال اصول ايمني و پيشگيري از حوادث به فرزندان خود، نقش موثري در كاهش اين آسيب‌ها ايفا كنند؛ چراكه پدر و مادر بانفوذترين افراد در زندگي كودكان و نوجوانان هستند. اعتماد با تأكيد بر اهميت پيشگيري از حوادث تلخ چهارشنبه‌سوري اظهار كرد: ارتقاي فرهنگ ايمني يكي از مهم‌ترين راهكارها براي كاهش اين آسيب‌ها است.
فرهنگ ايمني بر سه اصل اساسي
استوار است؛ آگاهي، آموزش و الزام
وي تصريح كرد: فرهنگ ايمني بر سه اصل اساسي استوار است؛ آگاهي، آموزش و الزام. تنها از طريق افزايش آگاهي عمومي، آموزش صحيح اصول ايمني و ايجاد قوانين و الزامات بازدارنده مي‌توان از بروز اين حوادث ناگوار جلوگيري كرد.
راه ايمني از آموزش مي‌گذرد
و پيش‌شرط آموزش، آگاهي است
وي تأكيد كرد: بسياري از والدين، بدون ارايه آگاهي و آموزش مناسب به فرزندانشان، به سراغ سومين اصل (الزام) مي‌روند و تلاش مي‌كنند با زور و اجبار آنان را از انجام كاري منع يا به كاري ترغيب كنند. اما اين شيوه معمولا با شكست همراه است. آگاه‌سازي و آموزش نوجوانان و جوانان امري ضروري است و در اين روند بايد به شخصيت آنها احترام گذاشته شود و از جريحه‌دار كردن غرورشان اجتناب شود.
والدين بيشتر نظارت كنند
وي ادامه داد: والدين و مسوولان واحدهاي آموزشي بايد با هشدار به نوجوانان و جوانان آنان را از خطرات و عوارض وحشتناك بازي با آتش، ترقه و مواد منفجره آگاه سازند. همچنين به والدين توصيه مي‌شود كه كبريت، مواد آتش‌زا و خطرناك مانند نفت و امثال آن را از دسترس كودكان دور نگه دارند تا از بروز حوادث ناگوار جلوگيري شود. اعتماد با تأكيد بر اهميت مراقبت از فرزندان در اين روزها گفت: براي حفظ سلامت كودكان خود، لازم است نظارت و مراقبت بيشتري بر آنان اعمال كنيد. وي افزود: در صورت عدم دسترسي به كبريت و مواد آتش‌زا در منزل، كودكان ممكن است براي تهيه مواد محترقه به فروشگاه‌هاي رنگ، مواد شيميايي و داروخانه‌ها مراجعه كنند. از فروشندگان اين نوع مواد درخواست مي‌شود كه به‌طور قاطع از فروش مواد آتش‌زا به كودكان و نوجوانان خودداري كنند تا از بروز حوادث ناگوار جلوگيري شود.
نكات ايمني در مورد مواد آتش‌زا
وي توصيه كرد: از نگهداري مواد محترقه و وسايل آتش‌بازي (حتي مواد و وسايل استاندارد) در نزديكي وسايل حرارتي و برقي خودداري كنيد. همچنين، از سوزاندن وسايل يا مواد غيرمتعارف مانند لاستيك، آمپول و استفاده از مواد آتش‌زا نظير بنزين، الكل، كاربيت و مشابه آن جدا خودداري كنيد. همچنين از برپايي آتش در معابر باريك و نزديكي پست‌هاي برق، ايستگاه‌هاي تقليل فشار گاز و پاركينگ‌هاي عمومي خودداري كنيد و در نهايت مواد محترقه را هيچگاه به طرف افراد ديگر پرتاب نكنيد. وي افزود: هيچگاه مواد محترقه را در ظروف شيشه‌اي يا فلزي قرار ندهيد، زيرا در صورت انفجار، ذرات شيشه يا فلز به اطراف پرتاپ شده و سبب صدمات و خطرات جاني خواهد شد. همچنين، هرگز از ماده محترقه و منفجره‌اي كه يك‌بار استفاده شده، دوباره استفاده نكنيد. وجود يك كپسول آتش‌نشاني پودري در حوالي محيط‌هايي كه در آن آتش روشن كرده‌ايد، ضروري است. ضمن اينكه قبل از ترك محل، حتما بايد از خاموش بودن آتش اطمينان حاصل كنيد و با استفاده از آب، باقيمانده آتش را كاملا از بين ببريد.
خودداري از پرتاب كپسول و اسپري به درون آتش
وي با بيان اينكه از انداختن ظروف تحت فشار (كپسول‌ها و اسپري‌هاي حشره‌كش) به درون آتش اكيدا خودداري كنيد، تأكيد كرد: اين ظروف به دليل داشتن خاصيت انفجاري، ممكن است ذرات را به سمت شما پرتاب كنند و به چشم‌هايتان آسيب برسانند. وي همچنين توصيه كرد كه از آتش زدن لاستيك، هيزم و كارتن‌هاي خالي در واحدهاي مسكوني يا در معابر، كوچه‌ها و خيابان‌ها خودداري كنيد، چراكه در چنين شرايطي با تشديد آلودگي هوا، خود و اطرافيان‌تان را در معرض آسيب‌هاي تنفسي قرار مي‌دهيد.
آسيب‌هاي استنشاقي خطرناك هستند
اعتماد خاطرنشان كرد: در صورتي كه فردي در محوطه آتش يا دود مدتي گير افتاده باشد، بايد به فكر آسيب استنشاقي باشيد. علائم اين آسيب در ابتدا كم است، اما به سرعت تشديد شده و ممكن است منجر به مرگ بيمار شود. علائم اين آسيب شامل تنگي نفس، خس‌خس سينه، سوختگي موهاي بيني، سوختگي ريش و سبيل، سوختگي اطراف دهان، سوزش حلق و گلو، احساس گير كردن جسم در گلو و وجود دوده در بيني و دهان است. اين مصدومين بايد فورا تحت درمان قرار گيرند. در اين موارد، فورا با ۱۱۵ تماس بگيريد.
ترقه‌ها و فشفشه‌ها، اجسام كوچك اما پرخطر!
وي افزود: ترقه و فشفشه‌ها، اگرچه در ابتدا بي‌خطر به نظر مي‌رسند، اما در صورت اصابت به نقاط حساس بدن، به‌ويژه صورت، مي‌توانند منجر به آسيب‌ديدگي‌هاي شديد و گاهي غيرقابل برگشت شوند. بنابر اعلام وزارت بهداشت، اعتماد گفت: اگر دچار سوختگي شديد، از دويدن خودداري كنيد. يادتان باشد كه پتو وسيله مناسبي براي خاموش كردن فردي است كه لباسش آتش‌گرفته است. در صورت دسترسي به آب نيز مي‌توان از آن استفاده كرد، اما هرگز از كپسول آتش‌نشاني براي خاموش كردن فردي كه آتش گرفته استفاده نكنيد.