زمستان داغ؛ برق در لبه خاموشي
با نزديك شدن به ماه‌هاي پاياني زمستان، افزايش مصرف برق در كشور به يكي از چالش‌هاي اصلي شبكه توزيع تبديل شده است. اگرچه تصور عمومي اين است كه بحران برق مختص تابستان‌هاي داغ است، اما واقعيت اين است كه در ماه‌هاي سرد سال، افزايش استفاده از وسايل گرمايشي برقي و كاهش توليد نيروگاه‌هاي برق‌آبي به دليل كمبود بارندگي، تعادل شبكه را به هم مي‌زند
گلناز پرتوي مهر |
با نزديك شدن به ماه‌هاي پاياني زمستان، افزايش مصرف برق در كشور به يكي از چالش‌هاي اصلي شبكه توزيع تبديل شده است. اگرچه تصور عمومي اين است كه بحران برق مختص تابستان‌هاي داغ است، اما واقعيت اين است كه در ماه‌هاي سرد سال، افزايش استفاده از وسايل گرمايشي برقي و كاهش توليد نيروگاه‌هاي برق‌آبي به دليل كمبود بارندگي، تعادل شبكه را به هم مي‌زند. اين ناترازي، فشار مضاعفي بر زيرساخت‌هاي برق كشور وارد كرده و احتمال خاموشي‌هاي پراكنده را افزايش مي‌دهد. به گزارش خبرنگار «تعادل»، در روزهاي سرد زمستان، بخاري‌هاي برقي، كولرهاي گازي در حالت گرمايش، و حتي پكيج‌ها و آبگرمكن‌هاي الكتريكي به گزينه‌هاي محبوب مردم براي مقابله با سرما تبديل مي‌شوند. اما اين افزايش مصرف در كنار فعاليت‌هاي پرمصرف صنعتي و البته استخراج رمزارزها، شبكه برق را تحت فشار قرار مي‌دهد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه مصرف برق خانگي در زمستان تا ۳۰ درصد افزايش مي‌يابد، در حالي كه نيروگاه‌ها با ظرفيت كمتري توليد مي‌كنند. يكي ديگر از مشكلات اصلي در زمستان، محدوديت تأمين سوخت نيروگاه‌ها است. با كاهش دماي هوا، مصرف گاز طبيعي در بخش خانگي اولويت پيدا مي‌كند و نيروگاه‌ها مجبور مي‌شوند به مازوت يا گازوئيل روي بياورند. اين تغيير سوخت نه تنها بازده توليد برق را كاهش مي‌دهد، بلكه آلودگي هوا را نيز تشديد مي‌كند. نيروگاه‌هاي برق‌آبي نيز به دليل كاهش ذخاير سدها، توان توليد كامل خود را ندارند و اين يعني شبكه با كمبود توليد مواجه مي‌شود. ناترازي برق زماني رخ مي‌دهد كه مصرف از توليد پيشي بگيرد و شبكه براي تأمين تقاضا دچار افت فشار شود. اين اتفاق باعث مي‌شود كه براي جلوگيري از فروپاشي كامل شبكه، خاموشي‌هاي كنترل‌شده اعمال شود. اگرچه وزارت نيرو معمولاً تلاش مي‌كند با واردات برق از كشورهاي همسايه يا افزايش توليد نيروگاه‌هاي حرارتي، اين ناترازي را جبران كند، اما اين روش‌ها كوتاه‌مدت است و مشكل اصلي، يعني رشد بي‌رويه مصرف، همچنان پابرجاست. كارشناسان معتقدند كه مهم‌ترين راهكار براي جلوگيري از خاموشي‌هاي زمستاني، مديريت مصرف است. اصلاح الگوي مصرف، استفاده از تجهيزات كم‌مصرف، و اطلاع‌رساني درباره ساعات اوج مصرف مي‌تواند تأثير زيادي در كاهش بار شبكه داشته باشد. همچنين، سياست‌هاي تشويقي براي مشتركين كم‌مصرف و جريمه‌هاي سنگين براي مصرف‌كنندگان پرمصرف مي‌تواند فرهنگ صرفه‌جويي را تقويت كند. يكي از راهكارهاي پايدار براي كاهش ناترازي برق، توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير است. در ماه‌هاي زمستاني كه آفتاب كمتري داريم، مي‌توان از ظرفيت انرژي بادي، زمين‌گرمايي و حتي ذخيره‌سازي انرژي براي تأمين بخشي از برق مصرفي استفاده كرد. سرمايه‌گذاري در اين بخش نه تنها وابستگي به سوخت‌هاي فسيلي را كاهش مي‌دهد، بلكه پايداري شبكه را در برابر نوسانات مصرف افزايش مي‌دهد. زمستان ۱۴۰۳ با همه چالش‌هايش نشان داد كه شبكه برق ايران نياز به بازنگري و برنامه‌ريزي جدي دارد. از اصلاح زيرساخت‌ها و هوشمندسازي شبكه گرفته تا افزايش ظرفيت توليد و گسترش برنامه‌هاي مديريت مصرف، همه اين اقدامات بايد در دستور كار قرار بگيرد تا بتوانيم زمستان‌هاي آينده را بدون ترس از خاموشي پشت سر بگذاريم. اگرچه عبور از اين بحران زمان‌بر است، اما با عزم ملي و همراهي مردم، مي‌توان اين مسير را هموار كرد. در نهايت، زمستان هميشه فصل سرما بوده، اما نبايد اجازه دهيم اين سرما، تاريكي به همراه بياورد. شايد زمان آن رسيده كه نگاه جدي‌تري به مصرف انرژي داشته باشيم و هر كدام از ما با تغييرات كوچك در رفتار مصرفي، قدمي براي حفظ روشنايي‌برداريم.