فرار سرمايه از بازار سهام

تالار شيشه‌اي معاملات پس از سرخ پوشي‌هاي متعدد و سقوط به كانال 2.6 ميليوني در آخرين روز كاري هفته كمي مثبت شد تا شايد اميدي در دل سهامداران زنده شود، اما شرايط اين روزهاي بازار سرمايه نشان مي‌دهد كه اميد ديگر در دل سرمايه‌گذاران بورسي جاي ندارد و همين موضوع خروج نقدينگي از بازار سهام را بيش از پيش تقويت مي‌كند و درنهايت سرخ‌پوشي بورس تهران ادامه‌دار باقي مي‌ماند.

روند بورس تهران از تابستان سال 1399 تا به امروز نزولي بوده است، البته دراين ميان در برخي ماه‌ها روند مثبت پايداري را تجربه كرده است؛ امابررسي آمارها نشان مي‌دهد كه بازار سهام 4 سال تلخ را تجربه كرده است و اكنون در حال ورود به سال پنجم روند نزولي است و نمي‌توان اين روند را با سنت بازار سرمايه و امثال اين موارد توجيه كرد.

علت ادامه‌دار نزول بورس تهران طي چهارسال را مي‌توان دستكاري و دخالت در بازار سهام دانست كه نيتجه آن چيزي جز از بين رفتن اعتماد نبود و اكنون اعتماد آخرين حرف را در بورس تهران مي‌زند و موضوع درحالي است كه همواره ميزان اعتماد در يك بازار ميزان ورود و گردش نقدينگي در آن را تعيين مي‌كند و به نوعي مي‌توان گفت كه اعتماد اجازه مي‌دهد كه پول وارد يك بازار مالي شود. بورس نيز چنين وضعيتي دارد و با نبود اعتماد سروكله مي‌زد و در چنين شرايطي شاهد عدم ورود پول به بورس و خروج ادامه‌دار نقدينگي از آن هستيم و مسوول اين شرايط را مي‌توان مسوولان دانست كه با برنامه و تدابير خود باعث شدند اعتماد از بورس فراري شود.

به نوعي مي‌توان گفت كه بورس در شرايطي قرار گرفته كه به نظر مي‌رسد دچار نوعي رها شدگي شده است و هيچ مسوولي به اين بازار توجهي ندارد و مي‌توان گفت كه بورس تهران درحال حاضر متولي ندارد و همين نبود متولي باعث رهاشدگي بورس شده است. اين وضعيت نه‌تنها از نظر بنيادي، بلكه از منظر مسائل مديريتي نيز آسيب‌هاي قابل‌توجهي به بازار وارد كرده است.

از‌سوي ديگر مساله نرخ ارز براي بازار سهام بسيار مهم است و اين موضوع باعث شده كه بازار روزگار تلخي را تجربه كند و نزولي شود. در‌حالي كه نرخ ارز در سامانه توافقي يا همان سامانه نيماي سابق با توقف رشد مواجه شده، اختلافات بين دولت و مجلس بر سر سياست‌هاي ارزي تشديد شده و اين موضوع به بي‌ثباتي و رهاشدگي بازار دامن زده است.

در اصل مي‌توان گفت يكي از مهم‌ترين عوامل تاثيرگذار در عدم ثبات بازار سرمايه، نزول بيشتر و خروج اعتماد از بازار سرمايه را توقف رشد نرخ در سامانه نيما دانست. عبدالناصر همتي، وزير اقتصاد استيضاح شده وعده داده كه نرخ ارز را كنترل مي‌كند و به نوعي قرار بود نرخ دلار در بازار آزاد و توافقي به يكديگر نزديك‌تر شوند و شرايط بهتري براي بازار رقم بخورد كه اين وعده ناتمام ماند و همتي در ابتداي مسير وزارت استيضاح شد. همچنين نمايندگان مجلس معتقدند كه توقف رشد نرخ ارز در سامانه نيما، باعث ايجاد شكاف بيشتر بين نرخ ارز رسمي و نرخ ارز آزاد شده و اين امر به بي‌ثباتي بازارها، از جمله بازار سرمايه، دامن زده است و اين شرايط درحالي است كه بايد نرخ دلار توافقي با افزايش به قيمت دلار در بازار آزاد نزديك شود؛ چراكه تجربه نشان داده است كه نرخ دلار بازارآزاد روند كاهشي قابل توجهي را طي نمي‌كند و همين موضوع باعث فشار مضاعف به تمامي بازارهاي مالي شده است.

در ادامه مسير همچنين دولت بر اين باور است كه كنترل نرخ ارز در سامانه نيما براي جلوگيري از افزايش هزينه‌هاي توليد و كنترل تورم ضروري است. اين اختلاف‌نظرها پس از استيضاح وزير اقتصاد تشديد شده و به نوعي به رها شدگي بازار منجر شده است. به گفته كارشناسان تا زماني كه اين اختلافات حل نشود بعيد است بازار سرمايه به ثبات برسد.

رها شدگي بازارسهام

وضعيت فعلي بازار سرمايه نشان‌دهنده نوعي رهاشدگي است كه هم از نظر بنيادي و هم از نظر مديريتي آسيب‌هاي جدي به همراه داشته است. از منظر بنيادي، توقف رشد نرخ ارز در سامانه نيما و شكاف ايجاد شده بين نرخ ارز رسمي و آزاد، باعث كاهش انگيزه سرمايه‌گذاران براي ورود به بازار سهام شده است و به نوعي به بي‌اعتمادي دامن زده است. اين موضوع به‌ويژه در شرايطي كه بسياري از شركت‌هاي بورسي وابسته به واردات هستند، مي‌تواند به كاهش سودآوري آنها و در نتيجه كاهش جذابيت سهامشان منجر شود. فعالان بورسي عقيده دارند كه براي بازگشت ثبات به بازار، نياز به تعديل نرخ بهره دلار نيما و نزديك شدن آن به نرخ بازار آزاد وجود دارد. اين اقدام مي‌تواند به كاهش شكاف بين نرخ ارز رسمي و آزاد كمك كند و اعتماد سرمايه‌گذاران را به بازار بازگرداند.

در شرايط فعلي، نياز است كه آرامش و اعتمادي كه طي چهارسال از دست رفته به بازار سهام بازگردد. تا زماني كه بازار به ثبات نرسد و اعتماد سرمايه‌گذاران بازنگردد، بعيد است روند بازار تغيير كند. اين موضوع به‌ويژه در شرايطي كه بازارهاي موازي مانند ارز و طلا نيز با نوسانات قابل‌توجهي همراه هستند، اهميت بيشتري پيدا مي‌كند.

بازار از دريچه معاملات

در آخرين روز كاري هفته يعني چهارشنبه 22 اسفند 1403، شاخص كل بورس تهران با افزايش 6 هزار و 496 واحدي معادل 0.24درصدي نسبت به معاملات روز گذشته به تراز 2 ميليون و 694 هزار واحدي رسيد. همچنين شاخص كل هم‌وزن نيز يك‌هزار و 138 واحد نسبت به معاملات روز گذشته افزايش داشت و در محدوده 793 هزار و 351 واحدي ايستاد. در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس40 واحد كاهش داشت و در تراز 24 هزار و 306 واحدي رسيد.

از ميان ۵۹۹ نماد بازار سرمايه در اين روز ۳۱۱ نماد مثبت و ۲۳۲ نماد منفي بودند و همچنين ۱۲۶ نماد معادل ۲۰ درصد از نمادها در صف خريد و ۱۲۷ نماد معادل ۲۰ درصد از نمادها در صف فروش قرار داشتند.

ارزش معاملات خرد هم با رشدي 74درصدي نسبت به روز گذشته به 7580 ميليارد تومان رسيد تا ميانگين ارزش معاملات در اين هفته بالاي 6.5 همت ثبت شود. گفتني است تابلو بورس حجم معاملات را 13.4 ميليارد برگه سهم نشان مي‌دهد.

همچنين تراز پول حقيقي در سهام، مانند روز معاملاتي سه‌شنبه، روز چهارشنبه منفي بود، به‌طوري كه تا پايان بورس روز اخير حدود 55 ميليارد تومان پول حقيقي از بازار سهام خارج شد.

طي روز مذكور صنايع بنادر و كشتيراني، فعاليت مهندسي، محصولات كاغذي، نوشيدني، توليد فلزات گرانبهاي غير‌آهن، ماشين‌آلات الكتريكي، حفاري، نساجي، توليد كود و تركيبات نيتروژن، حمل و نقل بار زميني، حمل و نقل از طريق خطوط راه‌آهن، محصولات كشاورزي، ساير مواد معدني، سيمان آهك و گچ، سرمايه‌گذاري، شكر، كاشي و سراميك، محصولات فلزي، بيمه، ليزينگ، لاستيك و پلاستيك، تجهيزات صنعتي، زغال سنگ، دارويي و ماشين‌آلات در اين روز بازه مثبت را تجربه كردند.