نبرد بشكه‌ها!
در دل تاريك اقيانوس‌هاي اقتصادي، جايي كه موج‌هاي سرمايه‌داري به سواحل سياست مي‌كوبند، جنگي خاموش اما سرنوشت‌ساز در جريان است. جنگي كه ميدان نبرد آن، نه خاك و خون، بلكه بشكه‌هاي طلاي سياه است. اين نبرد، جنگ تجاري براي تسلط بر بازار جهاني نفت است؛ جايي كه قدرت‌هاي بزرگ براي تأمين نيازهاي انرژي خود و كنترل قيمت‌ها، استراتژي‌هاي پيچيده‌اي را به كار مي‌گيرند.
گلناز پرتوي مهر|
در دل تاريك اقيانوس‌هاي اقتصادي، جايي كه موج‌هاي سرمايه‌داري به سواحل سياست مي‌كوبند، جنگي خاموش اما سرنوشت‌ساز در جريان است. جنگي كه ميدان نبرد آن، نه خاك و خون، بلكه بشكه‌هاي طلاي سياه است. اين نبرد، جنگ تجاري براي تسلط بر بازار جهاني نفت است؛ جايي كه قدرت‌هاي بزرگ براي تأمين نيازهاي انرژي خود و كنترل قيمت‌ها، استراتژي‌هاي پيچيده‌اي را به كار مي‌گيرند.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، از زماني كه نفت به عنوان موتور محرك انقلاب صنعتي شناخته شد، اين منبع انرژي استراتژيك به سرعت به يكي از مهم‌ترين عوامل شكل‌دهنده سياست بين‌الملل تبديل شد. از كشف چاه‌هاي نفت در تگزاس و خليج فارس تا ملي‌سازي صنعت نفت در ايران، تاريخ نفت همواره با نزاع‌هاي سياسي و تجاري گره خورده است.
با ورود قرن بيست‌ويكم، تقاضاي جهاني براي نفت به‌شدت افزايش يافت. قدرت‌هاي بزرگ صنعتي مانند امريكا، چين، و اتحاديه اروپا، براي تأمين انرژي صنايع و حمل‌ونقل خود، وابسته به واردات نفت شدند. اين وابستگي، زمينه‌ساز شكل‌گيري رقابتي نفس‌گير در بازارهاي جهاني شد.
چين، به عنوان بزرگ‌ترين واردكننده نفت خام جهان، با رشد صنعتي شتابان خود، تشنه منابع انرژي است. اين كشور براي تأمين نيازهاي خود، قراردادهاي بلندمدتي با كشورهاي توليدكننده مانند ايران، عربستان سعودي و روسيه منعقد كرده است. استراتژي چين بر تنوع‌بخشي به منابع واردات و سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌هاي انرژي كشورهايي كه در طرح «يك كمربند، يك جاده» قرار دارند، متمركز است.
در مقابل، امريكا با انقلاب انرژي شيل، به يكي از توليدكنندگان بزرگ نفت تبديل شد. اين كشور با استفاده از فناوري‌هاي پيشرفته استخراج، توانست وابستگي خود به نفت وارداتي را كاهش داده و حتي به صادركننده خالص نفت تبديل شود. بااين‌حال، امريكا همچنان به كنترل جريان جهاني نفت علاقه‌مند است، چرا كه اين امر اهرم فشاري عليه رقباي اقتصادي محسوب مي‌شود.
سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك)، به‌رهبري عربستان سعودي، همواره نقش مهمي در تنظيم قيمت‌ها ايفا كرده است. اين سازمان با كاهش يا افزايش توليد، تلاش مي‌كند تعادل بازار را حفظ كند. بااين‌حال، ظهور توليدكنندگان جديد و رقابت شديد براي به دست‌آوردن سهم بازار، قدرت اوپك را كاهش داده است.
روسيه، به عنوان يكي از بزرگ‌ترين توليدكنندگان نفت، همكاري نزديكي با اوپك دارد .اين اتحاد، تلاشي است براي مقابله با نفوذ امريكا و متعادل‌سازي قيمت‌ها به نفع توليدكنندگان. بااين‌حال، منافع متفاوت اعضاي اوپك+ گاه باعث شكاف در اين اتحاد مي‌شود.
رويدادهاي ژئوپليتيك، مانند تحريم‌هاي ايران، جنگ يمن، و ناآرامي‌هاي داخلي در ونزوئلا، همگي به بي‌ثباتي بازار نفت دامن زده‌اند. هرگونه اختلال در عرضه، مي‌تواند قيمت‌ها را به سرعت بالا ببرد و توازن قدرت را تغيير دهد. درعين‌حال، شوك‌هاي تقاضا، مانند همه‌گيري كرونا، نشان داد كه كاهش ناگهاني مصرف جهاني مي‌تواند ضربه سختي به توليدكنندگان وارد كند.
با رشد فناوري‌هاي انرژي پاك و افزايش تعهد كشورها به كاهش انتشار كربن، آينده بازار نفت در هاله‌اي از ابهام است. بااين‌حال، گذار به انرژي‌هاي تجديدپذير زمان‌بر خواهد بود و تا آن زمان، نفت همچنان نقشي اساسي در تأمين انرژي جهان ايفا خواهد كرد. قدرت‌هاي بزرگ احتمالا استراتژي‌هاي خود را براي كنترل ذخاير و مسيرهاي انتقال نفت ادامه خواهند داد، درحالي كه همزمان براي پيشتازي در فناوري‌هاي سبز رقابت مي‌كنند.
جنگ تجاري براي نفت، بازتابي از وابستگي پيچيده جهان به انرژي‌هاي فسيلي است. اين جنگ نه‌تنها اقتصادي، بلكه ژئوپليتيك و حتي محيط‌زيستي است. تا زماني كه نفت در رگ‌هاي اقتصاد جهاني جاري است، رقابت براي تسلط بر اين منبع ارزشمند ادامه خواهد داشت. شايد در آينده، انرژي‌هاي پاك جايگزين نفت شوند، اما تا آن روز، رقص اژدها و عقاب بر سر بشكه‌هاي طلاي سياه، همچنان ادامه خواهد داشت.
آژانس بين‌المللي انرژي (IEA) اعلام كرد تقاضاي جهاني نفت از تشديد جنگ تجاري و احياي توليد اوپك پلاس، تحت فشار قرار دارد.
طبق جديدترين گزارش ماهانه آژانس بين‌المللي انرژي، سرعت كمتر تحويل نفت در ماه‌هاي اخير، آژانس بين‌المللي انرژي را بر آن داشت تا پيش‌بيني‌هاي مربوط به رشد مصرف در سال جاري را كاهش دهد. بازارهاي جهاني در سال ۲۰۲۵، با ۶۰۰ هزار بشكه در روز مازاد عرضه نفت روبرو هستند و تصميم غافلگيركننده هفته گذشته اوپك پلاس مي‌تواند ۴۰۰ هزار بشكه ديگر در روز به اين مازاد اضافه كند.
در گزارش اين آژانس مستقر در پاريس آمده است: شرايط اقتصاد كلان كه زيربناي پيش‌بيني‌هاي تقاضاي نفت ما است، طي ماه گذشته با تشديد تنش‌هاي تجاري ميان امريكا و چندين كشور ديگر بدتر شد. هجوم تعرفه‌ها، ريسك‌هاي كلان را به سمت نزول سوق داده است.
پس از تصميم اوپك پلاس براي ازسرگيري تدريجي افزايش توليد از آوريل، و تصميمات فوري دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، براي اعمال تعرفه بر كالاهاي وارداتي از چين، اروپا، كانادا و مكزيك، نفت در لندن نزديك به ۷۱ دلار در هر بشكه معامله مي‌شود.
اوپك و متحدانش در گروه اوپك پلاس، سوم مارس، با تصويب اجراي آغاز افزايش تدريجي توليد از ماه ميلادي آينده، معامله‌گران نفت را غافلگير كردند. ترامپ از اين گروه خواسته بود قيمت نفت را كاهش دهد.
آژانس بين‌المللي انرژي كه به اقتصادهاي بزرگ مشاوره مي‌دهد، پيش‌بيني‌ها براي رشد مصرف جهاني نفت در سال جاري را تقريبا ۱۰۰ هزار بشكه در روز كاهش داد و حدود يك ميليون بشكه در روز برآورد كرد. طبق پيش‌بيني اين آژانس، تقاضاي جهاني در سال ۲۰۲۵، به‌طور متوسط ۱۰۳.۹ ميليون بشكه در روز خواهد بود و آسيا تقريبا در ۶۰ درصد از رشد امسال تقاضا، سهيم خواهد بود.
بر اساس گزارش بلومبرگ، افزايش تقاضا كمتر از رشد ۱.۵ ميليون بشكه در روز در عرضه نفت خواهد بود كه توسط امريكا، برزيل، كانادا و گويان انجام مي‌شود. آژانس بين‌المللي انرژي اعلام كرد در نتيجه افزايش توليد اين كشورها، حتي اگر اوپك پلاس از گزينه لغو مابقي افزايش توليد برنامه‌ريزي شده خود استفاده كند، بازارهاي جهاني همچنان به سمت مازاد عرضه پيش مي‌روند.